Оджа: -Къайд этильген джумлени синтактик талиль этейик

Дерснинъ макъсады

Окъутув макъсады: фииль акъкъында малюмат умумийлештирмек;

Тербиевий макъсат:  ана тилине севги ве окъувгъа меракъ ашлав, эр бир зенааткъа урьмет этмек

Инкишаф этиджи: талебелернинъ нуткъуны инкишаф этмек ве сёз байлыгъыны арттырмакъ; къырымтатар тилине севги ве бильгиге меракъ ашламакъ.

Планлаштырылгъан нетиджелер:

Фен боюнджа:

Бильмек: фииль анъламыны не олгъаныны, аляметлерини, хусусиетлерини

Япа бильмек: фиильни башкъа сёз чешитлринден айырмакъ, джумледе догъру къайд этмек ве бельгилемек.

Шахсий: Талебелерни ана тилинде фикирлемеге огретюв, окъув медениетининъ севиесини, мерагъыны тешкерюв;

Фенлерара: Дерснинъ мевзусыны анъламакъ, берген суаллерге толу джевап бермек; окъулгъаныны анъламакъ.

Талим усуллары: сёз усулы(субет), амелий(мешгъулиетлер), группаларгъа болюнме

Дерс такъымлары: Компьютер, мультимедиа проекторы, презентация, дерслик, дефтер, карточкалар

 

Дерс кетишаты.

I. Тешкилий къысым.

Оджа: Селям алейкум, талебелер.

Талебелер: Алейкум Селям,оджам!

Оджа: Бугунь айнынъ къачынджы куню?

Невбетчи: Апрельнинъ 27

Оджа: Афтанынъ къайсы куню?

Невбетчи: базар эртеси

Оджа: Бугунь ава насыл?

Талебелер: Бугунь сыджакъ ава.

               Оджа: Дерсте ким ёкъ?

             Невбетчи: Саганджиев Эмиль, Исаев Арсен

               Оджа: сагъ ол, отур.

                Оджа: Айнынъ ве афтанынъ кунюни дефтерлерге язып алынъыз.

Оджа: Бугуньки дерсининъ мевзусы бу тапмаджанынъ джевабында сакълангъан.

Тапмаджа:

Менсиз предметнинъ тек ады бар,

Мен къошулсам арекет башлар.

Къушлар уча,балалар къувана,

Багълар гуллей, джанлана эр шей.

Бу насыл сёз чешити?

Талебе: Фииль

Оджа: Догъру! Бугунь дерсте биз «Фииль» мевзу боюнджа кечильген малюматларны текрарлап,кечиреджекмиз.

 

II. Эв вазифесини тешкерюв ве онынъ нетиджесини чыкъарув.

Оджа: Сизинъ эа вазифеси эди бедий эдебияттнан джумлелерни сечип алмакъ, ве джумлелерден фииллерни язмакъ. Ким истей джевап бермеге?

Талебе(Усеин): Мумкюн мен?

Оджа: Яхшы.

Талебе(Усеин): Эр алда, къырымтатарлардан къоркъсалар керек, артларына-оглерине бакъмай, Акъяр бетке табана къувет бердилер(саде кечкен заман, 3шахыс чокълукъта)

Оджа: Машаллах! Ким даа истей?

Талебе(Эльмаз): Мен истейим   Чюнки къырымтатарлар бинъ докъуз он еди сенесининъ башындаки киби зайыф дегиль, онынъ сиясий активлиги котерильген(саде кечкен заманы 3шахыс текликте).

Оджа: Машаллах! Вазифесини яхшы беджердинъиз!

 

III. Мевзу устюнде ишлев.

         Талебелернинъ бильгилерини актуаллештирюв:

1.Суаль -джевап отькерюв:

Оджа: Бугуньки дерсимизнинъ мевзусы «Фииль». Шимди берген суаллерге джевап беринъиз.

Оджа:- Фииль дегенде биз нени анълаймыз?

1 Талебе: Фииль- там маналы сёз чешити олып, иш арекетини ве алны бильдире

Оджа: Насыл суаллерге джевап бере?

2 Талебе: Фииль не япты? Не япаджан? Не япа? не олды?  суаллерге джевап бере.

Оджа: Насыл шекиллер фииллерге аит?

3Талебе: Фиильге бойле шекиллер аит:

1)заман 2)Объектлик ве объектсизлик 3)мусбет ве менфий

4)дередже 5)мейиль

Оджа: -насыл заманлар бар?

1Талебе: Кечкен, келеджек ве шимдики

 

2.«4-юнджи арткъач» оюны: оюн шартынен таныштырув(4 сёз арасында:3 фииль ве 1-башкъа сёз чешити)

Оджа: Шимди биз бир меракълы  «4-юнджи арткъач» оюны кечиджемиз. 4 сёз арасында:3 фииль ве 1-башкъа сёз чешити. Сизинъ вазифе бу башкъа сёз чешитини косьтермек.

 

Талебе 1: Окъуй, иш, ашай, беклей. Бу сатырда – арткъач сёз – иш, чюнки бу сёзнинъ сёз чешити-исим

Талебе2. Отурды, язды,темиз,кельди..    Бу сатырда – арткъач сёз – темиз, чюнки бу сёзнинъ сёз чешити-сыфат

Талебе3. Биз, чападжакъ,кетиреджек, сувараджакъ. Мында арткъач сёз-биз, сёз чешити-замир

Талебе4. Ойнай, йырлай,бегене,секиз. Мында арткъач сёз – секиз, чюнки бу сёзнинъ сёз чешити-сайы.

Оджа: Яхшы! Бунъы сиз яптынъыз! Энди мен сизге даа бир оюн азырладым!

 

3. Оджа: «Ким не япа?» оюны: зенаатны бильдирген сёзлерге арекетни бильдирген сёзлерни багъланъыз.

Ашчы----- Йырлай

Эким----- Къура

Йырджы----- Пишире

           Оюнджы----- Айдай

Айдавджы----- Окъута

Къуруджы----- Ойнай

Оджа-----Тедавийлей

 

Талебе1: Ашчы-пишире. Эким-тедавийлей

Талебе2: Йырджы-йырлай. Оюнджы-ойнай

Талебе3: Айдавджы-айдай. Къуруджы-къура. Оджа-окъута

 

Тербиевий дакъкъа: «Эр бир зенаат озюне коре муимдир»(субет)

Оджа: Балалар, келеджекте сиз ким олмагъа истейсинъиз?Не ичюн?

Талебе1: Мен эким зенаатыны пек бегенем. Келеджекте истейим адамларны тедавийлемек.

Оджа: Машаллах! Бу зенаат пек яхшы ве керекли!

Бельки, кимдир йырджы олмагъа истей? Земаневий йырджылардан кимлерни билесинъиз?

Талебе2: Мен истейим йырджы олмагъа! Чюнки пек йырламагъа севем! Мен къырымтатар земаневий йырджылардан чокъ билем. Меселя, Асие Саале, Урие Кенджикаева, Алие Бекирова ве башкъалары.

Оджа: Яхшы зенаатнынъ саиби олмакъ ичюн-яхшы окъумакъ керек.

 

Группаларнен чалышув. Карточка

Оджа: Шимди эки группаларгъа болюнъиз. Группалар эписи джумлелерни яза

- Бу метинде суаллер ерине келишкен сезлерини къоймагъа керек (талебелер вазифелерни япалар, оджа оларгъа керек олгъанда ярдым бере).

             Вазифелерини япкъан сонъ эки адам группадан чыкъалар ве озь метинни окъуйлар. (1-джи                                              группа, 2- джи группа)

Талебелер ерлештирген сезлерини заманыны ве текликте я да чокълукъта олгъаныны айталар.

Хыдырлез

Хыдырлез байрамы майыс айынынъ биринджи джума куню (не япа?) ___________.Халкъымыз байрамны дагъ этегинде, озен ялысында, чокъракъ башында я да бир мейдан ерде (не япа?)__________. Чалгъыджылар миллий авалар (не япа?)______________. Эр кес (не япа?)__________, ____________, ______________. Яшлар ичюн салынджакълар (не япа?) ________________. Огъланлар байрамда (не япалар?)_______________. Енъип чыкъкъан пельван йигитке къой (не япалар?)______________. Къадынлар байрамлыкъ къалакъай, кобете, чешит ашлар (не япалар?)______________.Байрамда къалакъай тыгъыртмакъ адет олгъан. Къалакъайнынъ юзю тёпеге (не япса?) _________, йыл берекетли олур, эгер де терсине тюшсе – берекет яхшы олмаз, дейлер.

Ярдымджы сёзлер: курешелер, къаршылай, къайд этиле, къурула, чала, ойнай, йырлай, шенълене, пиширелер, багъышлайлар, тюшсе

Оджа: -Къайд этильген джумлени синтактик талиль этейик.

Талебе1: Чалгъыджылар миллий авалар чала. (икяе джумле, нида олмагъан, адий, кениш)

            Оджа:Метинде къайд этильген сёзге синоним тап.

А) Къызартмакъ

Б) чаптыртмакъ

В) юварлатмакъ.

Талебе: юварлатмакъ

 

-Раатлыкъ дакъкъа (козь гимнастикасы)

Оджа: Талебелер, шимди козь гимнастикасыны япарыкъ.

Башта сагъ тарафкъа бакъныз, Сол тарафкъа бакъынъыз. Пенджереге ве къапугъа бакъынъыз.