Кіріспе 5 страница

Өзінді АИВ, СВГ жұғуынан қалай қорғауға болады? 1. Қауіпті тәртіптен бас тарту: · Сенімділікті сақтауымен және серіктестің статусы АИВ-ке, СВГ нәтижесі теріс болған жағдайда тек қана бір жыныстық серіктеспен сексуалды қатынастар; · инелік есірткелерді қабылдауынан бас тарту; · бір реттік құралдарды немесе дезинфекцияны өтпеген құралдарды қолданбаусыз медициналық және косметикалық рәсімдерді жүргізуінен бас тарту; · қан қуюдан бас тарту (жасанды қан алмасушыларға айырбастау); 2. Жұғу қауіпің төмендету: · Тығыз жыныс қатынаста мүшеқаптарды әрқашан және дұрыс қолдану; · есірткелерді енгізу үшін бір реттік құралдарды қолдану/инелік есірткелерді таблеткаларға алмасу; · медициналық мекемелерде инвазивті рәсімдерді (қанмен байланысты қатынас) жүргізуімен жалпы қауіпсіздік шараларды қолдану; · донор қанның тесттілеу; · антиретровирусты дәрілерді (тегін және қол жетілімді) қабылдауымен АИВ-инфицирленген анадан туылған балада қауіпін төмендеуіне бағытталған алдын алуы; · ана сүтімен емізуден бас тарту (АИВ-инфицирленген анадан туылған балаға үшін жұғу қауіпін төмендету), босануда қолданатын ерекше әдістерін қолдану.

Джени, 30-жастағы американың азаматшы: «Мен гетеросексуалды әйел, менде балалар жоқ. Мен иелік есірткелерді қолданбаймын және гемофилиямен ауырмаймын. Соған қарамастан менде бірнеше гетеросексуалды еркектермен қауіпті жыныс қатынастар болды. Осындай тәртіп өлімге ұшырайтының мен білемін, соңғы 10 жылда менде АИВ-ке 2 теріс нәтиже болды, соңғы 1996 жылда. АИВ-ке соңғы тест өткеннен кейін менде 5 қауіпті жыныс қатынас болды. Жергілікті отбасы АИВ-инфекцияны жұқтырмағанша мен соңғы уақытқа дейін осы тақырып туралы ойлаған жоқпын. Мен өз тәртіп туралы ойлана бастадым, қалай мен өз өмірімді қауіп жағдайларға ұшырып жүрдім, мен басқа адамдардын өмірін қауіпқа ұшырағанымды ойладым, өйткені мен өз статус жайлы ештене білмедім. Соңғы екі аптада мен АИВ/ЖИТС туралы мәліметтерді оқыдым, вируспен жұғылған әйелдердің әңгімелерін және қалай олар аурумен күрескенінді оқыдым. Егер тағы бір тесттің нәтижесі теріс болса онда мен жаңа өмірді бастаймын деп құдайға сендім. Бүгін таңертен мен АИВ-ке тест өтуіне бардым, құдайға шүкір нәтиже теріс болды».

6.3 Жаттығу «Мүшеқаптарды қолданудын артықшылықтары» (25 минут)

"Мүшеқапты қолдану артықшылығы"	Мақсат: үгітті мәлім ретінде мүшеқапты қолданудын артықшылығы туралы ақпарат ұсыну. Мазмұны.Кіші топтарда жұмыс істеу.Үгітті мәлім (плакат, ойын, радиодәріс және т.б.) ретінде тәртіптің қауіпсіз формаларды насихаттауын жүргізуге студенттерге ұсынылады, олар сосын презентация жасау керек.
Клиенттің мүшеқапты қолдауына қарсылылықтарына жауап беруге тырысу керек: өте қымбат, сезімталды төмендетеді, серіктесті реңжітуге қорқамын, инфекциялардан нашар қорғайды, мүшеқап арқылы секспен айналысқаны ол душты скафандрдағыдай сияқты жууну және т.б.

6.4 Қатынастарды бақылау. Ақпаратты блок (25 минут)

Европа аймағының мемлекеттерде кең таралған АИВ жұғу жолдарда маңыз айырмашылықтар бар. Батыс Европада еркектер басқа еркектермен секс қатынаста болғандардын арасында АИВ-тің жаңа оқиғалары байқалады. Орта мен Батыс Европада осы топтардын арасында АИВ-тің көп жаңа оқиғалар байқалады*.

АИВ-қатынастарды бақылауында кеңесшілер келесі шараларды білу қажет: • АИВ-инфекцияның этиологиясы және таралу жолдары; • АИВ-инфекцияның табиғи этиологиясы және дамуы; • АИВ-инфекция таралуының алдын алу әдістері; • күдікті топтан адамдардын кеңес беруінің қағидалары мен әдістері; • жұқпалы аурулардын қағидалары; • ЖЖБИ болашақта таралуын төмендетін мүмкіндігі; дұрыс бақылау жүргізілген кезде осындай оқиғалар байқалады және зерттеу жүргізіледі; • дәлелденген инфекциямен барлық науқастарға медициналық қызметкер қалай олардын серіктеске хабарлау керек екенін айту керек;

• науқастын сексуалды тарихынан алынған ақпарат және инкубациялық кезең мүмкіндігі бойынша қандай серіктестерге зерттеу және/немесе ем қажет екенін анықтауға болады;

• сексуалды серіктеске (серіктестерге) инфекция туралы өз науқаспен немесе маманмен айтылуы керек және ол басқа клиниканың әріптестердің көмегімен жасырым түрінде жасалыну мүмкін;

• әртүрлі мемлекеттерде заңдық және этикалық аспектілер айрықшаланады, сондықтан олар әр мемлекетте бөлек қарастырылу керек.

6.5 Науқастарға қызмет көрсеткенде медициналық қызметтердің құзырлылықтары (халықаралық тәжірибе). Ақпаратты блок (50 минут)

Голландияда дәрігерлердің мен мейірбикелердің білімі Canmed қалыптастырған кәсіптік құзырлылықтарда негізделген: «негізгі құзырлылықтарда» негізделген, науқастарға жоғары сапалы көмек көрсету үшін дәрігерлер оларды қолдану қажет; медициналық көмегінде науқастардын барлық қажеттіліктерін қанағаттандыруды білу және интернеттен қажетті ақпаратты алуын білу; қаржылық шектеулерді, шығарылып жатқан заң шығуын, технологиялардын өзгеруін, дәрігерлерге тиісті сот талаптарды санауымен барлығын білу қажет. Осындай критерийлердің құрамы медициналық мекемелерде бақылау мен күтім сапасын бағалау үшін қолданылады.

Канаданың дәрігерлеродің және хирургтардын Патшалық колледж

CanMEDS жүйесі, 2005

Медициналық сарапшы

Анықтамасы: Науқасқа тиімді медициналық көмекті көрсету үшін медициналық сарапшылар (МС) бірлескен білімдерді, клиникалық дағдыларды және кәсіптік CanMEDS құзырлылықтарды қолдану керек. Медициналық сарапшы – CanMEDS жүйесінде негізгі рөлін атқарады.

Сипаттауы. Науқасқа тиімді медициналық көмекті көрсету үшін МС бірлескен білімдерді, клиникалық дағдыларды және кәсіптік CanMEDS құзырлылықтарды қолдану керек. Осы дағдылар ақпаратты жинауға және талдау жасауға, лайықты клиникалық шешімдерді қабылдауға, диагностикалық пен терапиялық дағдыларды жүргізу үшін керек. Олар соны тәртібіне, жеке тәжірибеге қарай және науқастын қажеттілігін мен жағдайын санауымен емдік мекемеге жасалынады. Осы тәсіл заманауи этикалық қолдануымен және клиникалық тәжірибеде ресурстарды сақтауымен және тиімді коммуникацияларды мен науқастын басқа медициналық ұйымдармен және қоғамдық ұйымдармен серіктестігін қолдануымен сипатталады. Медициналық сарапшының рөлі коммуникатор, әріптес, менеджер, денсаулық қорғаушы, оқушы мен маманың рөлдердің құзырлылықтарында негізделеді.

Негізгі құзырлылықтар: МС істеу қажет:

1) Науқасқа бағытталған оңтайлы, этикалық медициналық күтімді қамтамасыз ету үшін CanMEDS барлық рөлін атқаруымен кеңесшілер ретінде тиімді жұмыс істеу;

2) Олардын жұмысына лайықты клиникалық дағдыларды, білімді және тәжірибені алу мен қолдау;

3) Науқастын толық зерттеуін орындау;

4) алдын алу мен терапиялық әдістерін тиімді қолдану;

5) Диагностикалық және терапиялық кәсіптік дағдыларды кәсіби және лайықты оқиғаларда қолдану;

6) Басқа медициналық қызметкерлерге кеңес үшін бару, бірақ олардын білімдері шектеулі екенін сіз есептеу керексіз.

МС негізгі құзырлылықтар

1. Науқасқа бағытталған оңтайлы, этикалық медициналық күтімді қамтамасыз ету мақсатымен CanMEDS барлық рөлін атқаруымен кеңесшілер ретінде жұмыс істеу.

1.1 Жүргізілген зерттеуді және нұсқаның мәліметтерін (жазбаша/ауызша) дұрыс толтырып, науқасқа тиімді кеңес жүргізіп, басқа медициналық қызметкердің сұрауына жауап беру.

1.2 Олардын жұмысына қатысты барлық CanMEDS құзырлылықтарды тиімді қолдауының көрсету.

1.3 Науқастын күтімінде пайда болатын этикалық себептерді анықтау және оларға дұрыс қарау.

1.4 Көп науқастармен және көп себептер болған кезде жұмыс істеуінде кәсіптік міндеттердін ішінде тиімді және дұрыс қағидаларды таңдау.

1.5 Науқаспен бірге уайымдау және оған көңіл бөлу.

1.6 Науқастын ем туралы шешім қабылдау үдерісінде этикалық себептерді анықтай білу және назарына аудару.

1.7 Керек кезде сарапшы ретінде кеңес беру сияқты науқасқа күтім көрсетуінен басқа оқиғаларда медициналық біліктілігін көрсету.

2. Олардын жұмысына сәйкес клиникалық дағдыларды, білімдерді мен тәжірибені алу және қолдау.

2.1 Дәрігер маманына қатысты клиникалық, әлеуметтік-тәртіптік және негізгі биомдициналық ғылымдардын саласында білімдерді қолдану.

2.2 Дәрігер маманына тиісті RCPSC құзырлылықтардын шектеулерін сипаттау.

2.3 жеке даму бағдарлама және жеке біліктілігін жоғарлату үшін өмір бойы алныған дағдыларын (оқу дағдыларын) қолдану.

2.4 Бар жаңа мәліметтерді мен тәжірибені қолдануымен күтім сапасын жақсартуына мен науқастын қауіпсіздігін қамтамасыз етуіне өз салымды енгізу.

3. Науқастын толық зерттеуін орындау.

3.1 Науқастарға және нақты науқасқа мен оның қажеттіліктеріне тиісті оқиғаға керекті шешімдерді тиімді анықтау және іздеу.

3.2 Денсаулықтын алдын алуы, дұрыс тұрмыс дәстүрдің насихаты, диагностика және/немесе ем үшін ауру туралы науқастын анамнезінан және оның сырқаттамадан толық, нақты мәліметтерді жинау білу.

3.3 Денсаулықтын алдын алуы, насихаты, диагностика және/немесе ем үшін науқастын денесін зерттеу.

3.4 Тиімді ресурстарды қолдауымен және этикалық қалыптарды сақтауымен науқастын лайықты зерттеулік әдістерін дұрыс таңдау.

3.5 Клиникалық мәселелерді тиімді шешуді білу, науқастын себептер туралы айту, дифференциалды диагностика және ем жоспарын құрастыру үшін бар мәліметтерге талдау жасау және ақпаратқа шоғырлану жүргізу.

4. Алдын алу және терапия әдістерін тиімді қолдану.

4.1 Науқаспен және оның отбасымен бірге емінің тиімді жоспарын орындау.

4.2 Тиімді, лайықты, заманауи алдын алудын және терапиялық рәсімдерді орындауын көрсету.

4.3 Ем жүргізу үшін ақпараттық келісімді алуына кепілдік беру.

4.4 Науқасқа өмір бойы лайықты ем алуына кепілдік беру.

5. Диагностикалық пен терапиялық кәсіптік дағдыларды кәсіби және лайықты жерде қолдану.

5.1 Тиімді, лайықты және заманауи диагностикалық рәсімдерді орындауын көрсету.

5.2 Тиімді, лайықты және заманауи терапиялық рәсімдерді орындауын көрсету.

5.3 Қажетті рәсімдер орындау үшін ақпарат келісімді алуына кепілдік беру

5.4 Рәсімдерге мен олардын нәтижелеріне тиісті сәйкес түрімен ақпаратты құжаттау мен тарату.

5.5 Рәсімдер өткеннен кейін болашақта лайықты бақылау жүргізіледі деп кепілдік беру.

6. Басқа медициналық қызметкерлерге кеңес үшін бару, бірақ олардын білімдері шектеулі екенін сіз есептеу керексіз.

6.1 Жүргізілген талдау нәтижесінде сіз өзініз сіздің білімініз шектеулі екенін сезгенінді көрсетіңіз.

6.2 Науқасқа оңтайлы көмекті көрсету үшін дер кезінде басқа медициналық қызметкерлерге көмек алуына бару.

6.3 Науқасқа және отбасына арналған көмек көрсеткеннен кейін келешекте лайықты бақылауды қамтамасыздандыру.

6.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар. Ақпаратты блок(100 минут) CanMEDS критерийлер бойынша науқастарға қызмет көрсетуінде медициналық қызметкерлердің құзырлылықтар бойынша мәлімдеме жасау.

7 САБАҚ

Мультитәртіпті командада ЕҚӘХ медициналық-әлеуметтік ілеспесі

7.1 Басқа қажетті қызметтерге бағыттау. Ақпаратты блок (100 минут)

АИВ-ке тест нәтижесін мәлімдеген кезде АИВ-инфекцияда алдын алу қызметтер, ем (және АРЕ), күтім және қолдау туралы айта кету керек. Әсіресе мемлекеттік мекемелермен АИВ-инфицирленген адамдарға ұсынылатын басқа созылмалы аурулар, сексуалды мен репродуктивті денсаулығымен байланысты мәселелер, алдын алу, ем, күтім мен қолдау бойынша қызметтер туралы бағдарламалар ең маңызды болып табылады. АИВ-инфекцияда көмек қызметің қайта бағдарлауына қатынастағы адамдар, орын, уақыт және қажетті қызметтерді алу қабілеттер туралы минималды ақпарат кіру керек.

АИВ-пен өмір сүретін адамдарға, олардын отбасыларға және достарға күрделі, фрагменттілік және таныс емес медициналық, әлеуметтік пен психологиялық қызметтерді ұсынатын жүйемен тікелей жұмыс істеу керек болады. Күдікті топтардын өкілдердің мен АИВ-пен өмір сүретін адамдардын қажеттіліктері медициналық-әлеуметтік себептердің кешенді сипатымен, денсаулық жағдайында мен эмоционалды көңілде пайда болған өзгерістердің мүмкіндігімен анықталады, олар көмек көрсету үдерісіне жиі ұйлестірулерді енгізуге қажет етеді.

Әлеуметтік ілеспе ол үдеріс, оның нәтижесінде клиент медициналық қызметтерге мен психоәлеуметтік көмек қызметтерге дер кезінде алатын қол жетілімдігі. Әлеуметтік ілеспенің негізгі функцияларға ақпарат беру мен жолдама; клиенттің қажеттілігін бағалауы және қолдау алу жоспарында оның мүмкіндіктері, тағы АИВ-инфекцияның алдын алуымен, емімен (коинфекцияларды және қосымша аурулар), әлеуметтік, психологиялық немесе заң қызметтермен байланысты клиенттің мүдделерін қорғауы/сақтауы кіреді. Әлеуметтік ілеспеге қызмет алуына кешенді жеке жоспар; құрылған жоспар жүзеге асыруында қатысып жүрген қызметтердің үйлестіруі; іс-әрекет жоспарына кезеңді қайта бағалауы мен өзгертулердің енгізуі кіреді.

Тест адында кеңес жүргізген кезде АИВ-оң нәтижемен адамдарға эмоционалды сасқалақтауды жеңу үшін психологиялық қолдау көрсетіледі, оларда эмоционалды сасқалақтау тест нәтижесін айтқанда және емге жолдама берілген кезде пайда болу мүмкін, мысалы опиоидті алмасу ем. АИВ-пен өмір сүретін адамдар үшін психикалық бұзылыстардын алдын алуы мен емі және психологиялық мен әлеуметтік қолдау қажеттілігі емінің негізгі құрамдас бөліктері болып табылады.

АИВ-инфекция өз бетімен психикалық бұзылуына және түсініс бұзылуына келтіру мүмкін. Нәрестелерде мен балаларда ол неврология дамуының бұзылуына және дамуынан қалуына келтіру мүмкін. Дер кезінде басталған АРЕ АИВ-пен байланысты энцефалопатияны тиімді жояды, бірақ оларда психикалық бұзылыстар байқалу мүмкін (торығу, қорқыныш және психобелсенді заттектерді қабылдау). Созылмалы ауру түрінде психикалық денсаулықты ұзақ қолдауы бірнеше шараларды, белгілі психикалық бұзылыстарды емдеу үшін психологиялық қолдауымен, психотерапиялық араласуымен қоса қажет етеді.

АИВ-пен өмір сүретін барлық адамдарға толық психоәлеуметтік кеңесті (мысалы, жеке және топтағы кеңес, өзара қолдау топтар) өтуіне мүмкіндік берілу керек. АИВ-пен өмір сүретін адамдарға торығу, спирт ішімдіктерін қабылдауы және басқа есірткелер тәуелдігі сияқты психикалық бұзылыстармен психоәлеуметті және психотерапиялық қызметтер мен ем ұсынылу қажет. Делирий, деменция, өз-өзіне қол салу, торығулар, психоздар, қорқынышты бұзылыстар ерекше интервенцияларда мұқтаж етеді және оларды психотроптық дәрілермен емдеуге қажет.

Реферальды (бағытталған) жүйе қызметтердің үйлестіру үдерісің білдіреді келесі шаралар үшін:

• Қажетті қызметтерге қол жетілімдігін тездетуіне;

• Құпиялықты сақтауына;

• Ұйымдар арасында өтуін, жүйедегі байланыстарды бақылауына;

• Нәтижелерді бағыттау мен құжаттау;

• кері байланыс;

• қызмет ұсыну және клиенттің қажеттілігін қанағаттандыру туралы сұраған бастапқы мекемеге ақпаратты мәлімдеу үшін.

Контексте АИВ бағыты – ол үдеріс, оның ішіне АИВ-инфицирленген клиенттерге жедел кешенді көмек ұсынылады және басқа мекемелерге сияқты бағытқа қызметтерге қол жетілімдегін жеңілдіту үшін қосымша қызметтер кіреді. Бағытқа қызмет жабдықтаушылардын арасында қатынастарды жеңілдету үшін дұрыс іс-әрекеттер және клиенттерде қызметтермен қамтамасыздандыруын анықтау үшін кері байланысты құруы кіреді.

Бағалау кезеңде қол жетілімді, мүмкінді қызметтердің жоспары жасалады. Ем-алдын алу мекемеде ЕКТ қызмет алатын клиенттер денсаулықпен байланысты қызметтерді сол мекемеде де ала алады. Сол мекемеде кеңесшілер тест оң нәтижемен адамдарға бағыт жүйенің дамуына қамтамасыз ету керек, мысалы, медициналық қызметтер, АРВ емге қол жетілімдігі, жүкті әйелдер үшін инфекция таралу қауіпің төмендету үшін аналық қызметтер, ОИ және ЖЖБИ басқару, туберкулезді емдеу, мүшеқаптарды тарату. Сонымен қатар әлеуметтік және қоғамдық қызметтерге бағыты да өте маңызды.

Мультитәртіпті команда (МТК) ЕҚӘХ өкілдеріне медицина-әлеуметтік көмек көрсетуінің негізігі, жүйе ұйымдастыруының элементі болып табылады. МТК ваучер жүйе көмегімен лайықты медициналық және әлеуметтік қызметтермен клиенттердің әрекеттесуін қамтамасыздандырады, өйткені бір қызметтен басқа қызметке клиент барған кезде «жоғалмау» үшін әртүрлі медициналық қызметтердің арасында клиенттерді қайта аударады. Медициналық және әлеуметтік мәселелерді шешуінде белсенді қатысуы науқастардын ем тәртібін қатаң сақтауына қамтамасыз етеді, ол өз ретімен вирус жүктемесін төмендетеді, иммундық статусын жоғарлатады, оппортунистік инфекциялармен ауруын төмендетеді.

МТК құрамы клиенттің қажеттілігінен байланысты. ИЕҚ медициналық-әлеуметтік көмек көрсету үшін команданың құрамында дәрігер-нарколог, мейірбике, әлеуметтік қызметкер болу мүмкін. АӨА көмек көрсетуінде команданың құрамына дәрігер-инфекционист, мейірбике, әлеуметтік қызметкер, «тең теңге» кеңесші.

7.2 МТК шектелуінде шаралардын тізімі. Пікір-сайыс пег талқылау (100 минут)

МТК мақсатты қызмет көрсету пакеті	Көрсеткіштер
Ақпаратты-білімді мәліметтер	Тұлға аралық коммуникация арқылы АӨА ақпаратты-білімді мәліметтер ұсынылады.	Алынған ақпаратты-білімді мәліметтердін саны (АБМ). Өол жетілімді АБМ саны. АБМ түсінікті тілі. АБМ негізгі мәлімдемелерді білу.
Тұлға аралық коммуникациялар	Білімді жеке сессиялар, топтарда пікір-сайыстар, «тепе-теңдік тепе-теңдікке» қағида бойынша білімді тренингтер, АӨА арасында қимылды интервью жүргізуі, ақпаратты кампанияларды ұйымдастыру және басқа ақпараттық-образовательных меропрбілімді шаралар. Осы қызметтер оқылған аутрич-қызметкерлермен, волонтерлармен және МТК мамандармен ұсынылады.	МТК шектелуінде мини-сессиялардын/тренингтердін жүргізілген саны, АӨА келген саны, мини-сессиялардын/ тренингтердін тақырыптардын саны. Білім деңгейі, мини-сессияда/тренингте берілген ваучерлердін саны.
Мүшеқаптарды тарату	АИВ-инфекцияның екіншілік таралуының алдын алу үшін АӨА арасында мүшеқаптарды тарату. Қауіпсіз сексуалды тәртіптің негізгі факторы ретінде дұрыс және әрқашан сапалы мүшеқаптарды қолдану туралы мүшеқаптарды тарату бойынша ақпарат беру.	Алынған мүшеқаптардын саны (сынаусыз, өйткені Глобальды қор жоба шектелуінде мүшеқаптар таралады).
Қайта бағдарландырылған жүйе	АӨА арасында қызметтерге сұранысты құру және оларды қайда алуға болатындығын ақпарат беру. Осы қызметтердің ішіне ТБ нақтамасы, ЖЖБИ зерттелуі мен ем жүргізуі, есіртке тәуелділігін емі, ТБ зерттеуі мен емі, АРВЕ, заң кеңестері және отбасыны жоспарлау мен репродуктивті денсаулықтын мәселелері бойынша кеңестер және т.б. кіреді.	Ваучер бойынша қайта бағытталған және қызметтерді (барлық медициналық және әлеуметтік қызметтер бойынша) алған клиенттердің үлесі. Мемлекеттік жүйенің бағдарлама бойынша қайта бағытталғандар қызметтерді алғанына үлесі (барлық медициналық және әлеуметтік қызметтер бойынша). ТБ нақтама мен ем және басқа медициналық пен әлеуметтік қызметтер бойынша достық медициналық қызметтерге МТК-дағы емес клиенттермен салыстырғанда МТК клиенттердің қаралуы.
АРВЕ мен туберкулезге ұстамдылығы	АРВЕ және ТБ бойынша ем алып жүрген АӨА олардын ем ұстамдылығын жасау бойынша қолдау алады. Жоба шектеуінде қоғамдастықтын басшыларды туберкулезді ем қолдауына оқыту, олар өз ретімен ТБ қарсы ем алып жүретін отбасыдағы мүшелерін/науқастын достарын оқытып алады.
Әлеуметтік ілеспе	Әлеуметтік қызметкерлер қауіпті бағалау бойынша, қауіпсіз тәртіптің дағдыларды алу үшін кедергілерді анықтау бойынша шараларды жүргізеді және АӨА дұрыс тәжірибені мен тәртіпті жақсартуға және достық медициналық қызметтерге келуін жоғарлату үшін көмектесуіне іс-әрекеттердін жоспарын (қызметтік жоспар) құру.	Әлеуметтік қолдау бойынша қызметтердін саны (қызметтік жоспар бойынша). Алынған қызметтердін саны.
Өзара стигматизацияны төмендетуі	Өз АИВ-оң нәтижемен статусы және өзара стигматизацияны жену бойынша АӨА МТК шектеуінде көмек пен кеңес алады.
Өз-өзіне көмек жасап жүрген топтар	АӨА өзара көмек көрсету топтар ұйымдастырылады.	АӨА келген саны, өзара көмек көрсетіп жүрген топтардын саны, өзара көмек көрсетіп жүрген топтардын сапасы, өзара көмек көрсетіп жүрген топтардын тақырыбы.