Айнымалы электр тогы

Сыртқы периодты түрде өзгеретін кернеудің әсерінен тізбекте пайда болатын электр тогын айнымалы электр тогы деп атайды. Айнымалы электр тогы келесі заңмен өзгереді:

Токтың амплитудасы кернеудің амплитудасына, тізбектің параметрлеріне және жиілікке тәуелді:

мұндағы: - айнымалы ток тізбегінің толық кедергісі, яғни импедансы.

Ток күші фаза бойынша кернеуден тізбектің параметрлерімен және жиілікпен анықталатын бұрышқа қалады.

болған жағдайда ток фаза бойынша кернеуден озады.

мұндағы:шамасы конденсатордың сыйымдылық кедергісі деп аталады.

мұндағы: -шамасы катушканың индуктивтілік кедергісі деп аталады.

шамасы тізбектің реактив кедергісі деп аталады.

Айнымалы ток тізбегінің қуаты келесі формуламен анықталады:

мұндағы: - қуат коэффициенті деп аталады.

Ток күшінің әсерлік мәні және кернеудің әсерлік мәні екенін ескерсек, айнымалы ток тізбегінің қуатын келесі түрде өрнектеуге болады:

Оптика

Геометриялық оптика

Бойымен жарық энергиясы тасымалданатын түзуді жарық сәулесі деп атайды.

Геометриялық оптиканың негізіне келесі төрт заң жатады:

1) Жарықтың таралу заңы: біртекті ортада жарық түзу сызықпен таралады.

2) Жарықтың сәулелерінің тәуелсіздік заңы: жарықтың сәулелері түйіскенде бір-біріне кедергі келтірмей, тәуелсіз таралады.

3) Жарықтың шағылу заңы: жарық бір ортадан екінші ортаға түскенде орталар шекараларында аз-көпті шағылады. Түскен жарық, шағылған жарық және түсу нүктесіне тұрғызылған түзу бір жазықтықта жатады.

4) Жарықтың сыну заңы: түсу бұрышы шағылу бұрышына тең болады.

4) Жарық бір мөлдір ортадан екінші мөлдір ортаға өткенде өзінің таралу бағытын өзгертеді, яғни сынады.

Түсу бұрышының синусының сыну бұрышының синусына қатынасы тұрақты болады.

мұндағы: - екі ортаның салыстырмалы сыну көрсеткіші, және

сәйкесінше бірінші және екінші орталардың абсолют сыну көрсеткіштері.

- екі ортаның салыстырмалы сыну көрсеткішінің сол орталардағы жарықтың таралу жылдамдықтарының қатынасы арқылы өрнектелуі.

Сыну көрсеткіші үлкен ортаны оптикалық тығыз орта деп атайды.

Жарық оптикалық тығыздығы үлкен ортадан тығыздығы аз ортаға өткенде байқалатын құбылысты толық ішкі шағылу деп атайды.

Келесі өрнек толық ішкі шағылу заңы деп аталады:

мұндағы: - толық ішкі шағылудың шекті бұрышы.

Жарық сәулесінің оптикалық жүрген жолы деп сол ортаның сыну көрсеткішінің жарық сәулесінің жүрген жолының геометриялық ұзындығына көбейтіндісіне тең шаманы айтады.