Инерция моменті

Денені? массасы мен оны? айналу центрінен денеге дейінгі ара?ашы?ты?ыны? квадратыны? к?бейтіндісіне те? шаманы инерция моменті деп атайды.

Денені? инерция моменті, ол денені??андай оське?атысты айнал?анына ж?не денені? массасыны? к?леміне?алай орналас?анына байланысты. Инерция моменті?р т?рлі пішіндегі денелерде?рт?рлі болады.

Массасы барлы? к?лемге бірдей орналас?ан ж?не д?рыс геометриялы?

пішіні бар массасы m біртекті денелерді? инерция моменттері

N	дене	инерция моменті
	материалы? н?кте
	т?тас цилиндр немесе диск
	?зынды?ы l стержень
	шар
	?те ж??а диск

Бір инерция моментінен екіншісіне?ту Штейнер-Гюйгенс теоремасы бойынша орындалады, кез келген айналыс осіне?атысты инерция моменті, сол оське?атысты ауырлы? центрі ар?ылы?тетін инерция моменті мен дене массасыны? осьтерді? ара?ашы?ты?ыны? квадратына к?бейтіндісіне?осындысын айтады:

Айналмалы?оз?алыста?ы?атты денені? кинетикалы? энергиясы:

Егер дене?рі ілгерлемелі,?рі айналмалы?оз?алыста болса, онда толы? кинетикалы? энергия:

Айналмалы?атты денені? динамикасыны? негізгі те?деуі.

Дене Dj б?рыш?а б?рыл?анда к?ш т?сірілген А н?ктесі DS до?асыны??зынды?ына жылжиды, сонда F к?шіні? істеген ж?мысы: ; м?нда?ы ; сонда

болады.

Егер M=Fr, болса ; б?дан денені? айналдыру ж?мысы кинетикалы? энергияны?л?айту?а кетеді:

; я?ни?орыта келгенде мына т?рдегі те?деу шы?ады: M=Je.

б?л те?деу айналмалы?атты денені??оз?алыс динамикасыны? негізгі те?деуі болып табылады.

Импульс моменті ж?не са?талу за?дары.

Импульс моменті, ол векторлы? к?бейтіндісімен аны?талатын шама

?оз?алмайтын осьтен айнал?ан абсолют?атты денені??рбір н?ктесіні? жылдамды?ы v_i, импульс моменті болса, барлы? денені? импульс моменті:

ал к?ш моменті импульс моментіні? уа?ыт бойынша бірінші туындысы:

Т?йы? ж?йе?шін импульс моменті уа?ыт а?ынымен?згермейді:

Денені? ілгерлемелі?оз?алысы мен?атты денені?

айналмалы?оз?алысын салыстырайы?:

ілгерлемелі?оз?алыс	айналмалы?оз?алыс
масса	m	инерция моменті	J
к?ш		к?ш моменті
импульс		импульс моменті
ж?мыс		ж?мыс
кинетикалы? энергия		кинетикалы? энергия
динамиканы? негізгі за?ы		динамиканы? негізгі те?деуі

импульсті? са?талу за?ы		импульс моментіні? са?талу за?ы

?атты денені? деформациясы.

?атты денелерді? сырт?ы к?шті??серінен пішіні мен?лшемін?згертуін деформация деп атайды.

Серіппені? деформациясын?арастыр?анда, оны? бірлік ауданына келетін к?шті? к?лдене??има?а?атынасын кернеу деп атайды.

Денені? б?лшектеріні? бір-бірімен?серлесуі н?тижесінде серіппені? барлы? к?лемі?згеріске?шырайды. Егер?сер ететін к?ш бетке нормаль ба?ыттал?ан болса, кернеуді?алыпты немесе нормаль кернеу деп атайды.

Егер к?ш бетке жанама ба?ыттал?ан болса, онда кернеу тангенсиал деп аталады.

Серіппені? деформациядан кейінгі?заруын Dl, деформация?а дейінгі?зынды?ына б?лсек, денені? салыстырмалы деформациясы шы?ады:

немесе салыстырмалы деформация кернеуге тура пропорционал: .

Материалды? серпімді?асиеттерін?арастыр?анда: деген шама?олданылады, б?л шама серпімді модулі немесе Юнг модулі деп аталады.

Юнг модулін?олданып салыстырмалы деформацияны мына т?рде жазу?а болады:

м?нда?ы a - материалды? таби?атына байланысты пропорционалды? коэффициенті, ол Пуассон коэффициенті деп аталады.

Юнг модуліні??лшем бірлігі – (Па)

Енді те?деуді те?естіре отырып, былай жазу?а болады:

б?дан - б?л Гук за?ы болып табылады.

Б?дан серпімді деформация кезінде серппені??заруы?сер етуші к?шке тура пропорционал екендігі шы?ады, м?нда?ы k – пропорционалды? коэффициент немесе серпімділік коэффициенті деп аталады

Б?кіл?лемдік тартылыс за?ы.

Таби?атта барлы? денелер бірін-бірі тартады. Осы тартылу за?ын Ньютон аш?ан ж?не б?кіл?лемдік тартылыс за?ы деп атайды.

Б?л за? бойынша: екі материалды? н?ктені? тартылыс к?ші, осы н?ктені? массаларына тура пропорционал ж?не ара?ашы?ты?ыны? квадратына кері пропорционал.

м?нда?ы g - пропорционалды? коэффициент, гравитациялы? т?ра?ты деп аталады, оны? шамасы g=6.672·10^-11 H·м²/кг², m₁ ж?не m₂ – денелерді? массалары, r – денелерді? ара?ашы?ты?ы.

Космосты? жылдамды?тар.

Жерді айналып?шу?шін денені??зіндік жылдамды?ы болуы керек.

Бірінші космосты? жылдамды?: км/с