Фармацыйны і цывілізацыйны падыходы: праблема суадносін

Фармацыйны і цывілізацыйны падыходы зусім не супрацьстаяць адзін аднаму. Яны з розных бакоў дапамагаюць раскрываць заканамернасці гістарычнага развіцця. Можна сказаць, што паняцце «фармацыя» характарызуе часовай зрэз гісторыі (розны час - розныя фармацыі), а паняцце «цывілізацыя» прасторавы (розныя рэгіёны - розныя цывілізацыі).

Фармацыйны падыход накіраваны на выяўленне агульных рыс у гісторыі розных краін і народаў. Цывілізацыйны падыход дазваляе выяўляць асаблівасці і своеасаблівасць развіцця краін і народаў, уплыў на гэты працэс прыродна -геаграфічных фактараў.

Спалучэнне гэтых падыходаў можа дапамагчы выяўленню так званых рэгіянальных тыпаў фармацый, якія змянялі адзін аднаго ў рамках асобных цывілізацый. Напрыклад, у рамках еўрапейскай цывілізацыі можна казаць (з істотнымі карэктывамі) аб рабаўладальніцкай, феадальнай, капіталістычнай фармацыях. Для іншых рэгіёнаў і цывілізацый карціна будзе некалькі іншая.

Суадносіны агульнага і асаблівага традыцыйна з'яўляецца ваструсенькім пытаннем пры вывучэнні гісторыі Расіі. У перыяд станаўлення расійскай гістарычнай навукі ў XVIII - першай палове XIX ст. панавала ўяўленне аб адзінстве шляхоў развіцця чалавецтва. У сярэдзіне XIX ст распаўсюдзіліся ідэі аб «самабытнам жыцці " кожнага народа. Адзначалася, што Расея мае відавочныя адрозненні ад іншых краін (праваслаўная вера, сялянская абшчына і г.д.). У сувязі з гэтым распрацоўвалася канцэпцыя рускай цывілізацыі. У пачатку XX ст. у нашай краіне зноў перамагла сусветна - гістарычная тэорыя, склалася схема пяці фармацый. Ідэі лакальных цывілізацый працягвалі распрацоўвацца рускімі гісторыкамі, якія апынуліся ў эміграцыі. З канца XX ст. гэтыя тэорыі зноў сталі папулярнымі ў Расіі. Аднак інфармацыйныя падыходы ў мадэрнізаваным выглядзе таксама працягваюць выкарыстоўвацца навукоўцамі.