2015-05-27
868
1) Сиңа ничә яшь? 2) Хәзер ничәнче ел? 3) Декабрь ничәнче ай? 4) 1 елда ничә көн? 5) Син кайчан тугансың? 6) Февральдә ничә көн? 7)Әтиеңә ничә яшь? 8) Сезнең группада ничә кеше?
Укыгыз һәм тәрҗемә итегез:
1) Татарстанда 2984 кечкенә елга бар. Җөмһүриятебезнең кечкенә елгалары буенда 12 шәһәр, шәһәр тибындагы 11 поселок һәм 4 район үзәге урнашкан.
2) 1992 нче елның 12 нче июнендә Татарстан конституциясе кабул ителде. Татарстанның беренче президенты Минтимер Шәймиев 1991 нче елның 12 июнендә сайланды.
3) Площадь республики 68 тыс. км.2 , население 4 млн. В Татарстане проживают представители 107 национальностей. В республике 43 административных района, 19 городов, 22 поселка городского типа, 3170 деревень.
Время. Обозначение времени.
1. Время в татарском языке указывается так:
Хәзер сәгать ничә? — Который час (сколько время)?
Хәзер сәгать ике — сейчас 2 часа
Сәгать ничәдә? — во сколько?
Сәгать ике(дә) — в 2 часа
Сәгать ничәгә? — к скольки?
Сәгать ике(гә) — к 2 часам
Хәзер сәгать тугыз — сейчас 9 часов
Сәгать тугызда — в 9 часов
Сәгать тугызга — к 9 часам
В отличие от русского языка сперва идет сәгать, а потом цифра.
2.Ярты (половина) также стоит после цифры
Бишенче ярты — половина пятого
Бишенче яртыда — в половине пятого
3. Бишенче ун минут — десять минут пятого (обратный порядок)
Җиденче унбиш минут — пятнадцать минут седьмого
4. Алты тулырга унбиш минут — без пятнацати минут шесть
Ике тулырга егерме минут — без двадцати минут два.
15 минуттан 4 тула – без15 минут 4.
10 минуттан 2 тула – без 10 минут 2
5. Если надо обозначить не точку времени, а его отрезок, цифра (как и по-русски), стоит перед сәгать:
Ул инде 3 сәгать йоклый. — Он спит уже 3 часа
3 сәгатьтән — через 3 часа
15 минуттан — через 15 мин.
Ярты сәгатьтән – через полчаса.
Упражнение №39. Скажите по-татарски.
1) Сейчас 11 часов, к 4 часам, в 7 часов, который час? сейчас 9 часов, в 12 часов, к 6 часам, сейчас 8 час. 15 мин., в 5 час. 10 мин., к 3 часам.
2) Урок идет 45 мин., через полчаса, он стоит в очереди 2 часа, он работает 8 часов, концерт идет 3 часа, через 20 минут.
3) Половина шестого, в половине девятого, половина десятого, в половине восьмого
4) 15 минут 10-го, 20 мин. 7-го, 5 мин. 2-го, 10 мин. 4-го, 25 мин. 8-го, 15 мин. 6-го
5) без 5 мин. 2, без 10 мин 9, без 20 мин. 12, без 15 мин. 6, без 10 мин. 8.
Упражнение №40. Ответьте на вопросы.
1) Хәзер сәгать ничә? 2) Институтта дәресләр сәгать ничәдә башлана? 3) Син сәгать ничәдә йокларга ятасың? 4) Икенче дәрес (пара) сәгать ничәдә бетә? 5) Син сәгать ничәдә торасың? 6) Бу дәрес ничәдә бетә? 7) Дәрес ничә минуттан бетә?
