Рэкламныя магчымасці бібліятэкі і прапаганда сваіх магчымасцей

Мастацкая літаратура, літаратураэнаўства, літаратура па мастацтву адпюстроўваюць, філасоўскія, маральна-этычныя і эстэтычныя каштоўнасці грамадства, асноўныя рысы нацынальнага характару. У сённяшні час публічная бібліятэка з'яўляецча цэнтрам ў інфармацыйным забеспячэнні чытачоў мастацкай літаратурай, літаратуразнаўчымі выданнямі, літаратурай па мастацтву. За інфармацыяй аб творах літаратуры, літаратуразнаўства і літаратуры па мастацтву звяртаюц- ца выкладчыкі-філолага, кіраўнікі мастацкай самадзейнаці і мастацкіх студый, супрацоўнікі радыё і тэлебачання, аспіранты і студэнты філалагічных факультэтаў ВНУ, навуковыя супрацоў- нікі муэеяў.

Галоўная эадача бібліятэкі - якаснае бібліятзчнае абслугоўванне ўсіх карыстальнікаў мастацкай, літаратураэнаучай літаратурай і літаратурай па мастацтву, прывабліваць чытача да класічнай і сучаснай мастацкай літаратуры, папулярызаваць інтарэс да эабытых мастацкіх твораў.

Публічныя бібліятэкі аказваюць насепьніцтву, карыстальнікам бібліятэкі розныя інфармацыйныя паслугі: бібліятэчныя, бібліяграфічныя, выкарыстанне сусветных БД і прадстаўленне новых выданняў мастацкай літаратуры на СО-Ромах, ксеракапіраванне і сканіраванне тэкстаў твораў мастацкай літаратуры. Самае галоўнае ў гэтым накіруніу - добра арганізаваць і шырока выкарыстоўваць інфармацыйныя рэсурсы, якія існуюць у публічных бібліятзках. Гэта вьдача карыстальнікам кніг, чысопісаў, газет і інфармацыйных матэрыялаў, выкананне роэных бібліяграфічных даведак, падрыхтоўка бібліяграфічных пакаэальнікаў і інш. Гэтыя і іншыя паслугі цесна ўзаемазвязаны.

Агульнай баэай для акаэання паслуг насельніцтву э'яўляецца ДБА бібліятэкі. У сённяшні час карыстальніку інфармацыі ў большасці патрэбна сама інфармацыя, сам дакумент або яго копія. Таму вельмі важна, каб у публічнай бібліятэцы быў добра арганізаваны давеяачны аппарат: катапогі (алфавітны, сістэматычны), картатэкі (СКА, краязнаўчая картатэка, картатэка загалоўкаў мастацкіх твораў, фактаграфічныя, тэматычныя),БД.

Алфавітны каталог бібліятзкі філіяла дае эвесеті аб наяўнасці твораў мастацай літаратуры, літаратуразнаўчых выданнях, літаратуры па мастацтву топькі ў пэўнай бібліятэцы - філіяле, а цэнтральны алфавітны каталог, які есць у кожнай ЦГБ, ЦРБ, дае найбольш поўную інфармацыю аб наяўнасці і месцазнаходжанні ў адзіным фондэе ўсіх відаў літаратурна-мастанкіх выданняў, літаратуразнаўчых прац і літаратуры па мастацтву ва ўсёй цэнтралізаванай сістэме.

У СК і СКА вьданні втораў мастацкай літаратуры, літаратура- знаўчых работ і літаратуры па мастацтву адлюстроўваюцца ў наступных раэдзелах: 80/84 Філалагічныя навукі. Мастацкая літаратура, 85 Мастацтва, Мастацтвазнаўства. У краязнаўчай картатэцы ёсць раздзелы "Мастацтва. Край у творах мастацтва", "Літаратурнае жыццё края ў мастацкай літаратуры", якія знаёмяць чытачоў з творамі шсьменнікаў, кампазітараў, маста- коў роднага краю. У бібліятэках вядзецца картатэка аудыёвізуаль- ных сродкаў, картатэка або каталог гармпластынак. СКА вядзе кожная бібліятэка-філіял. У ёй адлюстроўваюца артыкулы з перыядычных выданняў па пытаннях мастацтва, літаратуразнаўства, мастацкай літаратуры.

Пачьшаючы з 1990 года ў бібліятэках пачалі арганізоўваць фактаграфічныя картатэкі. Яны адаюстроўваюць, знамянальныя даты, падзеі, якія дабываюцда ў кулыурным жыцці, у літаратуры. Інфармацыю аб рабоце клубаў, гурткоў мастацкай самадзейнасці, народных тэатрах дае адрасна-фактаграфічная картатэка. У мэтах актывізацыі работы па рэкамендацыі мастацкай літаратуры і літаратуры па мастацтву, у бібліятэках-філіялах арганізоўваюцца тэматычныя картаэкі. Напрыклад, "Музычныя фестывалі і конкурсы", “Таемныя радкі беларускай паэзіі" і інш.

Другой значнай часткай ДБА бібліятэкі з'яўляецца фонд афіцыйных, даведач- ных і бібліяграфічных выданняў. Гэту частку ДБА складаюць:

1. Законы, пастановы, указы, рашэнні дзяржаўных органаў улады па пытаннях літаратуры і мастацтва.

2. Праграмы радыё і тэлебачання.

3. Рэкламныя выданні аб правядзенні фестываляў, конкурсаў, плэнераў.

У фонд даведачных выданняў уваходзяць галіновыя, персанальныя, універсальныя энцыклапедыі. Напрыклад, галіновая "Энцыклаледыя літаратуры і мастацтва Белаурсі" у 5-ці тамах, персанальная энцыклапедыя "Янка Купала" і г.д. Слоўнікі "Кіно", "Литературный энцыклопедический словарь". Даведнік "Беларусь" і г,д. У фондзе бібліятэкі шырока прадстаўлены зборнікі прымавак, афарызмаў, літаратурных цытат, якія ўключаюцда ў дапаможны даведачна-бібліяграфічны фонд. Цікавыя звесткі ўтрымліваюць календары. Напрыклад, "В мире прекрасного", "Музыкальный календарь".

Публічныя бібліятэкі не толькі ствараюць электроныя каталогі, але і самі выкарыстоўваюць БД рэспубліканскіх бібліятэк і выданні інфармкультуры. Найбольш аператыўнай БД э'яўляецца "Летапіс друку Беларусі", "Летапіс газетных артыкулаў", "Летапіс часопісных артыкулаў". Нацыянальнай кніжнай палат, штогоднік НББ "Беларуская мова. Літаратура. Мастацтва". Як белару- сазнаўчую БД можна выкарыстоўваць і бюлетэнь "Новыя кнігі. Па старонках беларускага друку". Неабходна камплектаваць бібліятэкі такімі вьаданнямі АНІГН Наіцыянальнай Акадэміі навук Беларусі як РЗ "Фалькларыстыка", РЗ "Языкознанне. Искусствознание".

Асабліва эфектыўна павінны выкарыстоўвацца краязнаўчыя бібліягра- фічныя дапаможнікі, якія дапамогуць спецыялістам у галіне мастацкай літаратуры і мастацтва, а таксама шырокаму колу чытачоў вывучаць і знаёміцца з творчасцю мясцовых пісьменнікаў, мастакоў, скульптараў, графікаў. Гэта шырокае выкарыстанне штоквартальньіх біблігярафічных паказальнікаў "Новая літаратура аб... вобласці", якія выдаюць усе абласныя бібліятэкі нашай краіны,

а таксама персанальныя, тэматычныя дапаможнжі, календары знамянальных дат.

Важнай часткай бібліяграфічнай работы з'яўляецца даведачна-бібліяграфічнае абслугоўванне чытачоў. Публічныя бібялітэкі выконваюць шмат розных запытаў і сярод іх даведкі па мастацкай літаратуры, літаратуразнаўству і мастацтву. Бібліятэка зараз задавальняе як прафесійныя, так і непрафесійнью патрэбы чьтачоў. Узнікненне прафесінных бібліяграфічвых патрабаванняў у галіне мастацкай літаратуры, літаратуразнаўства і мастацтва абумоўлена неабходнасцю набыцця новых ведаў у гэтай галіне. У сувязі з вядзеннем навукова-даследчай работы, выкарыстанне бібліяграфічнай інфармацыі спецыялістам неабходна і таму, што пошук у вялікім дакументальным патоку часцей за ўсё бывае цяжкім, так як інфармацыя змяшчаецца ў розных выданнях. Прафесійныя бібліяграфічныя патрэбы ў галіне мастацкай літаратуры, літаратуразнаўства і літаратуры па мастацтву задавальняюцца з дапамогай традыцыйных крыніц інфармацыі - бягучых і рэтраспектыўных навукова-дапаможных дапаможнікаў, бібліяграфічных БД бібліятэк-філіялаў і буйнейшых бібліятэк краіны.

Непрафесінныя бібліяграфічныя запыты - інфармацыйныя патрэбнасці, якія ўзнікаюць на аснове паўсядзённых інтарэсаў чытачоў розных прафесій да мастацкай літаратуры і літаратуры па мастацтву. У сілу таго, што люді ў сваім паўсядзённым жыцці сустракаюцда з ёй пастаянна, ёй карыстаюцца ўсе катэгорыі чытачоў. Самай распаўсюджанай крыніцай інфармацыі для шырокага кола чытачоў-непрафесіяналаў з’яўляюцда перыядычныя выданні; газеты і часопісы. Бібліятэкі выконваюць розныя віды даведак: бібліяграфічныя і фактычныя. Бібліяграфічныя ў сваю чаргу, падзяляюцца на тэматычныя, адрасовыя і удакладняючыя. Але часцей за ўсё прыходзіцца выконваць тэматычныя даведкі.

Публічная бібліятэка выступае пасрэднікам паміж буйнымі бібліятэкамі і карыстальнікамі іфармацыі. Сучасная камп’ютэрная тэхніка дазваляе чытачу карыстацца не толькі айчыннымі, але і электроннымі каталогамі на аснове доступа ў INTERNET. У публічных бібліятэках арганізоўваюцца электронныя чытальныя залы. Такі зал з'яўляецца незаменнай дапамогай ў навуковых даследваннях па літаратуры ў галіне літаратурна-масіацкага комплекса. Такім чынам, ажыццяўляецца пераход на новы ўзровень інфармацьганых паслуг. Інфармацыйныя паслугі, якія ажыццяўляюцца бібліятэкамі па мастацкай літаратуры, літаратуразнаўству і літаратуры па мастацтву, падзяляюцца на першасныя, другасныя, комплексныя.

Да першасных іфармацыйных паслуг адносяцца: прагляды рознага тыпу (тэматычныя, персанальныя, новых кніг, жанравыя), арганізацыя выстаў.

Другасныя іфармацыйныя паслугі: падрыхтоўка і выпуск анатаваных спісаў літаратуры, штогодны выпуск іфармацыйны-бібліяграфічных бюлетэняў, выпуск лістовак-закладак на лепшыя творы мастацкай літаратуры і літаратуры па мастацтву, складанне бібліяграфічных паказальнікаў. Каб звярнуць увагу навучэнцаў старэйшых класаў да сучаснай літаратуры, бібліятэкі выпускаюць бюлетэнь "Букер", які інфармуе аб творах мастацкай літаратуры лаурэтаў прэмій і літаратурна-крытычныя артыкулы аб творчасці пісьменнікаў-лаурэатаў. У прадмове бюлетэня даецца уступ, які раскрывае гісторыю стварэння Букераўскай прэміі. Матэрыял размешчаны па персаналіях аўтараў твораў. Аператыўнай, нагляднай формай інфармавання чытачоў аб лепшых творах мастацкай літаратуры з'яўляецца складанне інфармацьйных лісткоў, якія рыхтуюцца з дапамогай камп'ютара, што дазваляе добра ілюстраваць інфармацыйныя лісткі. Да юбілеяў беларускіх пісьменнікаў, мастакоў у бібліятэках ствара-юцца інфармацыйныя бюлетэні, якія адрасаваны выкладчыкам-філолагам, кіраўнікам гурткоў, навучэнцам якія цікавяцца творчасцю пісьменнікаў. Гэты матэрыял дапамагае бібліятэкару пры падрыхтоўцы аглядаў, выстаў, складанні рэкамендацыйны спісаў для чытачоў, а настаўнікам - пры падрыхтоўцы да заняткаў. Спіс уключае раздзелы:

"Артыкулы агульнага характару"

"Біяграфія"

"Творчасць: Драматычныя творы. Аповесці. Раманы"

'Творчасіь пісьменніка ў школьнай праграме".

Унутры раздзелаў матэрыял размяшчаецца ў алфавітным парадку.

Рэкамендацыйныя бібліяграфічныя дапаможнікі дапамагаюць чытачам выбраць для чытання лепшыя, цікавыя творы мастацкай літаратуры. Бібліятэкары імкнуцца да таго, каб рэкамендацыйныя бібліяграфічныя дапаможнікі застава- ліся вернымі дарадчыкамі. Усё гэта робіцца, каб даць магчымасць чытачам выбраць лепшыя творы мастацкай літаратуры і літаратуры па мастацтву. У бібліятэках складаюцца пуцяводнікі: "Па старонках літаратурна-мастацкіх часо- пісаў" з мэтай звярнуць увагу чытачоў на беларускую класічную і сучасную мастацкую літаратуру. 3 гэтай жа мэтай арганізуюцца бібліяграфічныя і фактаграфічныя картатэкі, картатэкі навінак.

Комплексныя інфармацыйныя паслугі - Дні інфармацыі, Дні спецыяліста, якія арганізуюцца для пэўнай катэгорыі спецыялістаў (настаўнікаў-філолагаў, навукоўцаў і інш.).

Бібліятэка павінна рэкламаваць і прапаганаваць свае магчымасці з мэтай павелічэння ступені інфармаванасці рэальных і патэнцыяльных карысталынікаў аб яе паслугах. Гэта могуць быць аб'явы праз радыё і мясцовае тэлебачанне аб усіх паслугах, якія можа аказаць бібліятэка-філіял усім жыхарам горада, раёна. Рэкламай магчымасцей бібліятэкі з'яўляецца правядзенне бібліяграфічных аглядаў праз сродкі масавай інфармацыі, тэлебачанне і радыё, афарм- ленне рэкламных афіш, лістовак, буклетаў, інфармацыйных стэндаў, у якіх даюцца звесткі аб кніжным фондзе, у тым ліку аб мастацкай літаратуры і літаратуры па мастацтву, аб наяўнасіці капіравальнай тэхнікі, аб магчьмасцях выхаду ў БД галіновых бібліятэк краіны, у INTERNET і інш паслугі.

Публічныя біблічтэкі частку паслуг выконваюць эа пэўную плату. Гэта карыстанне відэакасетамі з запісамі твораў мастацкай літаратуры, падрыхтоўка бібліяграфічных паказальнікаў літаратуры, пошук патрэбнай інфармацыі праз INTERNET, прыём і апрацоўка інфармацыі па электроннай пошце, інфармацыйна-бібліяграфічнае абслугоўванне спецыялістаў і арганізацый на дагаворнай аснове, камп’ютарны набор тэкстаў мастацкіх твораў, з CD-ROM-дыскаў бібліятэкі, арганізацыя кніжных выстаў мастацрай літаратуры, літара- туры па мастацтву для індывідуальных прадпрымальнікаў, продаж спісаў твораў мастацкай літаратуры з фондаў бібліятэкі за пэўную плату, продаж электроннай копіі твораў мастацкай літаратуры і літаратурна-мастацкіх часотпісаў, мультьмедыйных праграм па мастацкай літаратуры, мастацтву, распрацоўка сцэнарыяў і правядзенне мерапрыемстваў, па запытах арганізацый і ўстаноў па літаратурна-мастацкаму комплексу, дастаўка твораў мастацкай літаратуры заказчыку згодна з яго заяўкай, складанне картатэкі мастацкай літараіуры на прыватныя бібліятэкі і г.д.

Каб інфармадыйная дзейнасць публічнай бібліятэкі была паспя ховай і паднялася на больш высокі ўзровень, яна павінна шукаць шляхі супрацоўніцтва з іншымі структурамі і расшырыць спектар сваіх інфармацыйных паслуг. У бібліятэках можна распрацаваць даведачную праграму "Кансультант Плюс", якая дазволіць эфектыўна выкарыстоўваць інфармацыйныя паслугі па мастацкай літаратуры, літаратуразнаўству і літаратуры па мастацтву.

 

Пытанні для замацавання ведаў

1. У сувязі з чым неабходны інфармацыйныя паслугі па мастацкай літаратуры, літаратуразнаўству і літаратуры па мастацтву ў сённяшні час?

2. Як адлюстроўвае даведачны апарат бібліятэкі-філіяла мастацкую літаратуру і літаратуру па мастацтву?

3. Якія запыты з'яўляюцца пафесійнымі? Чым яны адрозніваюцца адзін ад другога?

4. ІПто такое першасныя, другасныя і комплексныя інфармацыйныя паслугі?

5. Якія паслугі можа аказаць бібліятэка сваім карыстальнікам?

6. Што на ваш погляд трэба зрабіць, каб інфармацыйныя паслугі па мастацкай літаратуры і літаратуры па мастацтву падняліся на больш высокі ўзровень?

Літаратура

1. ГОСТ 7.0-99 Информационно-библиографическая деятель-ность, библиография. Термины н определения. - Мн.: Стандарт, 1999. - 23 с.

4. Закон РБ "Аб цэнаўтварэнні" // Нацыянальны рэестар, прававых актаў РБ. - 1999. - №37.

5. Тыпавыя правілы карыстання бібліятэкамі ў Рэспубліцы Беларусь: Рэестр Дзяржаўнай рэгістрацыі, 4 снежня 1996. №666/12.

6. Палажэнне аб платных паслугах бібліятэк Рэспублікі Беларусь. Пастанова Міністэрства кульутры РБ ад 2000г. //

7. Диомидова Г.Н. Библиография. Общий курс / Г.Н. Диомидова.-М.: Книжная палата, 1991. - 240 с.

8. Давыдова М.И. Познание мира художественных ценностей / М.М.Давыдова // Мир библиографии. - 1998. - №4. - С.59-62.

9. Томашева Е.Н. Компьютерные игры / Е.Н.Томашева // Библиография. - 2002. -.№4. - С.78-91.

10. Шлыкова О.В. Интернет-ресурсы и услуги в социокультурной сфере / О.В.Шлыкова // Библиография. - 2002. - №1. - С.99-104.

11. Чалышева А.В. Читаем, анализируем, советуем / А.В.Чалышева // Библиография. - 1999. - №2. - С.61-63.

Змест

Прадмова 1

Асаблівасці дакументнага патока і масіва інфармацыі літаратурна-мастацкага комплекса 2

Інфармацыйна-бібліяграфічныя рэсурсы ў дапамогу прафесійнай дзейнасці па мастацкай літаратуры і літаратуразнаўству 12

Бібліяграфічныя дапаможнікі, прызначаныя для задавальнення непрафесійных інтарэсаў па мастацкай літаратуры і літаратуразнаўству 18

Інфармацыйна-бібліяграфічныя рэсурсы па мастацтву ў дапамогу прафесійнай дзейнасці 27

Бібліяграфічныя дапаможнікі па мастацтву для задавальнення непрафесійных інтарэсаў насельніцтва 33

Інфармацыйныя паслугі публічнай бібліятэкі па задавальненню

запытаў у вобласці літаратурна-мастацкага комплекса 41

 

 

Тэст

"Інфармацыйна-бібліяграфічныя рэсурсы літаратурна-мастацкага комплекса"

^"с;--,,...»—"-"—' ' *

.-</. Бібліяграфічныя дапаможнікі па мастацкай літаратуры і літаратуразнаўству:

а) даюць інфармацыю аб новай літаратуры, якая выходзіць толькі у нашай краіне;

б) даюць магчымасць арыентавацца у айчынных і сусветных выданнях;

в) арыентуюць у літаратуры, якая ёсць на паліцах кніжных магазінау?

2. Прафесійнымі карыстальнікамі інфармацыі з'яўляюцца:

а) аматары мастацтва і мастацкай літаратуры;

б) людзі, якія жадаюць правесці вольны чае;

в) навукоўцы-літаратуразнаўцы, пісьменнікі, журналіеты, бібліятэчныя работнікі?

3. Інфармацыйна-бібліяграфічным забяспячэннем спецыялістаў займаюцца:

а) НББ, РНПБ, Аналітычны цэнтр НАН, Расійскія бібліятэкі і цэнтры;

б) галіновыя рэспубліканскія бібліятэкі, абласныя, цэнтральныя, гарадскія і раённыя бібліятэкі;

в) ЦНБ, НКП, РНМБ?

4. Бягучыя бібліяграфічныя дапаможнікі:

а) выходзяць на працягу тыдня, мееяца, года;

б) змяшчаюць толькі сігнальную інфармацыю;

в) адрозніваюцца паўнатой і глыбінёй?

5. Да рэфератыўных бібліяграфічных дапаможнікаў адносяццу:

а) навуковыя агляды;

б) спісы, паказальнікі, бюлетэні;

в) рэфератыўныя зборнікі,»рэфератыўныя часопісы, інфарматыўныя зборнікі?

6. Рэтраспектыўныя бібліяграфічныя дапаможнікі адрозніваюцца:

&) шыратой тэматыкі і аб'ёмам;

б) аператыўнасцю;

в) сістэматычнасцю? * 7. Агульналітаратурныя бібліяграфічныя дапаможнікі уключаюць:

а) творы асобных пісьменнікаў;

б) выданні розных жанраў;

в) выданні рознай тэматыкі, розных жанраў, творы розных пісьменнікаў.

8. Якія з гэтых дапаможнікау можна аднесці да агульналітаратурных:

а) Ватацы Н. Мастацкая літаратура Савецкай Беларусі, 1917-1960 гг.: Бібліяграфія асобных ыданняу;

б) Янка Купала; Да 100-годдзя з дня нараджэння: Бібліяграфічны паказальнік. - Мн., 1984.

в) Віцебская вобласць: Бібліяграфічны паказальнік, II кв. 2002 г. - Віцебск, 2002.

9. Якія з гзтых бібліяграфічных дапаможнікаў можна аднесці да жанравых:

а) Вялікая Айчынная вайна у творах беларускіх пісьменнікаў: Рэкамендацыйны бібліяграфічны іказальнік. - Мн., 1987.

б) Ватацы Н. Беларускае літаратуразнаўства і крытыка. - Мн., 1964.

в) Беларускнй фольклор, 1926-1963 гг.: Бмблнографнческнй укзатель. - Мн., 1964.

10. У прафесійных мэтах можна выкарыстоўваць наступную частку раздзела: "Навінкі 'ларускага друку":

а) "Цікава ведаць, карысна ведаць";

б) "У дапамогу абітурыентам";

в) "У дапамогу прафесійнаму чытанню".

11. У дапамогу чытачам-неспецыялістам ствараюцца наступныя віды бібліяграфіных таможнікау:

а) навукова-дапаможныя бібліяграфічныя дапаможнікі;

б) дзяржаўныя бібліяграфічныя дапаможнікі;

в) рэкамендацыйныя і папулярныя бібліяграфічныя дапаможнікі?

12. Для рэкамендацыйных бібліяграфічных дапаможнікаў харяктэрны:

а) адбор лепшыхтворау і цікавая форма падачы інфармацыі;

б) інфрамацыя аб усіх творах мастацкай літаратуры і літаратуразнаўчых матэрыялах;

в) інфрамацыя аб творах асобных пісьменнікаў?

13. Вядучае месца сярод бібліяграфічных дапаможнікаў па мастацкай літаратуры I 'таратуразнаўству займаюць:

а) тэматычныя і жанравыя бібліяграфічныя дапаможнікі;

б) агульналітаратурныя бібліяграфічныя дапаможнікі;

в) персанальныя бібліяграфічныя дапаможнікі? '