Лекция № 9. Тақырыбы: Төтенше жағдайда ұйымдар жұмысының тұрақтылығы

Семинар №8

Тақырыбы: Төтенше жағдайда ұйымдар жұмысының тұрақтылығы.

Мақсаты: Төтенше жағдайда ұйымдар жұмысының тұрақтылығы, міндеттері, қызметтері жайлы түсінік беру.

№1 сұрақ

Төтенше жағдайларға шаруашылық нысандарының жұмыс істеу тұрақтылығына қандай факторлар ісер етеді?

Жауабы:

Жұмысшылар мен қызметшілерді зілзала, авария (апат), сондай-ақ осы заманғы зақымдау құралдарының бастапқы және қайталана факторларының ықпалынан сақтау сенімділігі; нысанының инженерлік-техникалық кешенінің белгілі бір деңгейде осы ықпалға қарсы тұру қабілеті, нысанды өндіріс үшін барлық қажетті өніммен; жабдықтау жүйесінің сенімділігі, жұмысшылар сағаты олардың қүдірет немесе тәртіп деңгейі, нысан сипаты, шығарылатын өнім, қолданылатын технология; өндіріс пен АҚ басқару тұрақтылығы мен үзіліссіздігі.

№2 сұрақ

Тұрақтылықты көтеру бойынша шараларды іске асыру мен әзірлеу саласындағы ұйымдар басшыларының негізгі міндеттері бірі?

Жауабы:

Төтенше жағдайларда және осы заманғы зақымдау құралдары қолданылған кезде ұйым жұмысының тұрақтылығын көтеру бойынша шаралар мен әзірлеуді жүргізу.

№3 сұрақ

ТЖ салдарын ескерту мен жоюдың Мемлекеттік жүйесін негізгі міндеттерінің бірі?

Жауабы:

ТЖ салдарын ескерту мен жоюдың Мемлекеттік жүйесін негізгі міндеттерінің бірі кәсіпорын, ұйым, мекеме, сондай-ақ әлеуметтік нысандарының жұмыс істеу қалыбын арттыру мен ТЖ ескертуге бағытталған нысаналы және ғылыми-техникалық бағдарламаларды іске асыру болып табылады.

№4 сұрақ

Шаруашылық насандарының жұмыс істеу тұрақтылығын арттыру мәселесі қазіргі жағдайда үлкен маңызға ие болуының негізгі себептерінің бірі?

Жауабы:

Өндірістің технологаялық қуатының артуы, қауіпті заттар, материалдар мен бұйымдарды тасымалдау, сақтау мен пайдалану көлемінің өсуі, халық пен қоршаған ортаға қауіп төндіретін өндіріс қалдықтарының жинақталуы.

№5 сұрақ

Шаруашалақ нысандарының жұмыс істеу тұрақтылығы ретінде?

Жауабы:

Оның төтенше жағдайлардағы жоспарланған көлемдегі және номенклатурадағы өнімдерді шығаруға (тікелей материалдық құндылықты шығырмайтын нысандар үшін өз міндеттерін мақсатқа сәйкес орындалуы), авария (зақымдану) жағдайында қысқа мерзімде өндірісті қалпына келтіруге қабілеттілігі түсініледі.

Тақырып: Қоныстандыру және көшіру.

1. көшіру және қоныстандырудың принциптері мен көшіру әдістері.

2. көшіру органдары, олардың құрылымдары мен міндеттері.

3. көшіру шараларын жоспарлау.

4. материалдық құндылықтарды көшіру тәртібі.

5. көшіру шараларын жүргізу.

1. Көшіру мен қоныстандырудың негізгі принциптері:

— көшірілуге тиіс халықтың барлық санатын барынша қамту;

— көшіру шараларын өндірістік принцип пен тұрғылықты жері бойынша жүргізу;

— көшіру шараларын мүмкіндігінше қысқа мерзімде жүргізу;

— көшіру шараларын жүргізу кезінде жоспарлық пен ұйымшылдықты сақтау;

— көшіру шараларын жүргізу үшін көліктің барлық түрлерін олардың белгіленген жұмыс режимін бұзбай пайдалану, сондай-ақ жеке көлікті пайдалану;

— орналастыру, қоныстандыру орындарын дер кезінде даярлау;

— көшірілетін және қоныстандырылатын халықты жолда, орналастыру және қоныстандыру орындарында тіршілік көзімен қамсыздандыру;

— өз қызметін жалғастыратын объектілерді үздіксіз және тұрақты жұмысын тұрақтандыру.

Төтенше жағдай тәртібін енгізе отырып, соғыс кезінде, сондай-ақ табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларда көшіруді Қазақстан Республикасы үкіметінің шешімі бойынша жергілікті атқарушы органдар, ұйымдар жүргізеді. Шараларды жоспарлауды төтенше жағдайлардың туындауы қауіпі мен осы заманғы құралдармен зақымдау ошақтарын ескере отырып, орталық, жергілікті атқарушы органдар, ұйымдар алдын ала жүргізеді.

Халықты көшіру сабақтас тәсілмен — халықты жаяу немесе көлікті барлық түрімен көп мөлшерде әкетуді үйлестіру жолымен жүзеге асырылады. Көлікті беруді есептеулер табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар қаупі төнгенде және пайда болған кезең мен қорғану шараларының мүдделері мен халықтың жеке пайдалануындағы көліктің қолда барын ескере отырып, соғыс кезеңіне жекеше жасалады.

Көшіру мүмкіндігінше қысқа мерзімде жүргізіледі. Халықты қауіпті аймақтардан тыс жерлерге жеткізу (шығару) мерзімі оның аяқталуы болып саналады.

Қауіпті аймақта көшірілетін халық өз облысының аумағында орналастыры- лады. Әрбір ұйымға орналастыру ауданы (пункті) белгіленеді.

Ішінара көшіру кезінде халықты орналастыру аудандарын (пункттерін) Республика үкіметі, жергілікті атқарушы органдар белгілейді.

Көшірілетін халықты бір облыстың қауіпсіз аудандарына толық орналастыру мүмкін болмаған жағдайда,оның бір бөлігі облыс әкімдерінің келісімі бойын- ша көрші облыстарға жеткізілуі мүмкін.

Бытыраңқы орналастыру -соғыс кезінде өндірістік қызметін одан әрі жүргізіп отырған ұйымдардың жұмысшылары мен қызметшілерін категория- ланған қалалардан,ұйымдасқан түрде әкету және қауіпсіз аймаққа орналасты- ру.

Бытыраңқы орналастыру мен көшірілуге жататын барлық халыққа көшіру тізімі жасалады.Тізімдер ұйымдар мен пәтерлерді иеленушілердің корпера- тивтері (ПИК) бойынша күні бұрын жасалады және көшіру шараларды жүргі- зуге арналған өкімді алған уақытта нақтыланады. Жұмысшалар мен қызмет- шілердің өндірісте және қызмет көрсету саласында істемейтін отбасы мүше- лері отбасы қожасының жұмыс істейтін орны бойынша тізімге алынады.

Көшіру тізімдері үш данада жасалады біреуі -ұйымда немесе пәтерлерді иеленушілер кооперативінде қалады, екіншісі -көшіру шараларды жүргізуге өкім алысымен саналатын көшіру пункте (тізімді анықтағаннан кейін) жіберіледі, үшіншісі -бытыраңқы орналастыру мен көшіру басталысымен көшіру-қабылдау комиссиясына жіберіледі.

Көшіру тізімдері мен төлқұжаттар бытыраңқы орналастырылатын және көшірілетін халықты қауіпсіз аймақта есепке алатын, орналастыратын және жабдықтайтын негізгі құжаттар болып табылады.

2. Халықты бытыраңқы орналастыру мен көшіруді жоспарлауды және өткізуді тікелей жүзеге асыру үшін көшіру органдар құрылады, олар тиісті АҚ бастықтары шешімдерімен құралады. Өз уақытында көшіру комиссия- лары, көшіру-қабылдау комиссиялары, жиналу-көшіру пункттері, көшіру-қабылдау пункттері құрылады. Көшіру органдарымен қатар көшіру мәселесін жылдам шешу үшін көлікке отырғызу, қөзғалыс пен адамдарды түсірудің бастапқы нүктелері жабдықталады.

Құрылымдар:

а) көшіру комиссиялар

Көшіру комиссиялардың құрамын орталық және жергілікті атқарушы орган- дардың тиісті басшылары бекітеді. Бірінші басшының орынбасарының бірі көшіру комиссияның төрағасы болып тағайындалады. Көшіру комиссия құ- рамына орталық және жергілікті атқару органдарының, азаматтық қорғаныс қызметтерінің, білім, әлеуметтік қамтамысыз ету бөлімдерінің, әскери комис- сариаттардың, ұйымдардың және басқалардың өкілдері енеді.

КК-нің негізгі міндеттері: көшіру кезінде келетін халықты қарсы алуды, есепке алу мен орналастыруды ұйымдастыру, сондай-ақ келетін халықты тұрмысқа қажеттілермен қамтамасыз етуді ұйымдастыруға бақылау жасау.

б) көшіру-жиналу пункттері

Көшіру-жиналу пункттері (КЖП) бір объекті негізінде құрылады. КЖП әкімшілігі жергілікті атқарушы органдарының қаулысымен, ұйымдардың бұйрықтарымен тағайындалады. КЖП өз қызметінде көшіру комиссияға бағынады.

КЖП-нің негізгі міндеттері: КК-мен, КЖП-ға бағындырылған объектілер- мен және ПИКтермен, көлік иелерімен байланыс жасау, оларға халықтың КЖП-ға келуі мен қауіпсіз аймаққа жіберілуі туралы ақпарат беру, көліктің өз уақытында берілуін, адамдарды жәнелтуді ұйымдастыру, КЖП-тегі адам- дарға медициналық көмек көрсету қажеттігі туралы белгіленген тәртіппен КК-ға хабарлау, қоғамдық тәртіпті қамсыздандыру.

в) аралық көшіру пунктері

Аралық көшіру пунктері (АЭП) елді мекендерге, байланыс жолдарына жақын,ықтимал қираулар аймағынан тысқары жерлерге орналасады. Олар инженер- лік түрғыдан дер кезінде даярланады және көшірілетін халықтың сәл дамыл- дауына, оларды тіркеуге қажет жағдайға дөзиметрлік және химиялық бақылау жасауға, адамдарды санитарлық тазалау және қауіпсіз аймаққа жәнелтуге арналған. Егер қажет болса АКП-те киім мен аяқ-киім айырбаста- лады немесе тазартылады.

АКП-тің негізгі міндеттері: елді мекендерге келген халықты қарсы алу және уақытша орналастыру, аудандар КЖП-ларымен қауіпсіз аймақты,көлік қозға- лысының кестесін келісу адамдарды соңғы баратын нүктеге жеңілтуді, дәрі- герлік көмекті көрсетуге, қоғамдық тәртіпті сақтауды ұйымдастыру, жаяу жүру бағытының және аудандар КЖП бастықтарына келген халықтың саны мен оларды қауіпсіз аймаққа жәнелту уақыты туралы баяндайды.

г) көшіру-қабылдау комиссиялары

Көшіру-қабылдау комиссиялары (КҚК) селолық аудандар мен көшірілген халықты орналастыру жүргізілетін меншіктің барлық нысанындағы ауылша- руашылық ұйымдарында құрылады. КҚК селолық аудандар АҚ, меншіктің барлық нысанындағы ауылшаруашылық кәсіпорындары бастықтарының ше- шімдерімен құрылады. Оларды селолық аудандар, ауылшаруашылық кәсіп- орындары бірінші басшыларының орынбасарлары басқарады. Олардың құра- мына жергілікті атқару органдары мен АҚ және ТЖ қызметтерінің, келген халықты, қабылдауға, орналастыру мен қамсыздандыруға қатысатын өзгеде ұйымдардың қызметкерлері кіреді. КҚК-да есеппен ақпарат, қабылдау мен орналастыру, жолмен және көлікпен қамсыздандыру топтары құрылады.

КҚК-нің негізгі міндеттері: көшірілгендерді қабылдау мен орналастыруды, оларды негізгі тіршілік көзімен қамсыздандыруды және қорғауды ұйымдас- тыру, келгендердің санын, берілетін көлік тәртібін нақтылау, қала КК-мен ұдайы байланыс жасау өз аумағындағы санитарлық эпидемиялық,радиация- лық және химиялық ахуалды бағалау.

д) көшіру-қабылдау пункттері

Көшіру-қабылдау пункттері (КҚП) келген халықты қабылдауға, есепке алу мен орналастыруға. Олар қоғамдық және әкімшілік ғимараттарындағы түсіру нүктелеріне жақын орналасады. КҚП саны мен құрылымын КҚП басшысы анықтайды. КҚП құрылымына қалалықтарды қабылдау және орналастыру, жәнелту және шығарып салу, қоғамдық тәртіпті сақтау топтары, сондай-ақ анықтама стөлі медициналық нүкте бала мен ана нүктесі, коменданттық қызмет кіреді.

ККД негізгі міндеттері: қаладан келген автоколонналарды қарсы алу және түсіру нүктесі әкімшілігімен бірге адамдарды түсіруді қамсыздандыру. Қажет болса келгендерді жақын елді мекендерге орналастыру, оларды аудан автокөлік қызметімен бірлесе отырып тұрақты орналасу нүктесіне жәнелту, аудан КҚК-ларына келгендердің саны, оларды жәнелту, медициналық көмек қоғамдық тәртіп сақтау, адамдарды паналату туралы баяндайды.

3. Көшіру шараларын жоспарлау тігінен жүргізіледі: республика- облыс -қала, ауданкәсіпорын.

Халықты бытыраңқы орналастыру мен көшіруді жоспарлауды жергілікті атқару органдарының, азаматтық қорғаныстың, азаматтық қорғаныс қызмет- терінің, барлық деңгейдегі көшіру және көшіру қабылдау комиссиялары жүр- гізеді.

Аудандар мен қалаларда, меншіктің барлық түріндегі ауыл шаруашылық кәсіпорындарында бытыраңқы орналастырылатын және көшірілетін халықты қабылдау, орналастыру мен жабдықтау жөніндегі шаралар жоспарланады. Аудандарды көшіру-қабылдау комиссиялыры аталған органдар мен қызмет- терінің қатысуымен келушілерді қабылдау орналастыру және тіршілік көзі- мен қамсыздандыру жоспарын әзірлейді. Бір қатар мәселелерде жоспарлау әскери басқару органдарымен ықпалдастықта жүргізіледі. Бұл күшпен каражат болу, көлік коммуникациясын, сондай-ақ адамдарды орналастыру мен қажетті тірлігін қамсыздандыру үшін әскери қалашықтар мен әскерлер қалдырған мүлікті пайдалану.

Мыналар жоспарлау үшін негізгі бастапқы мәліметтер болып табылады:

— қалалар мен қауіпсіз аймақта тұратын, жұмылдыру қағазы бар және Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне шақыруга жататын халықтың саны;

— қалаларда өз қызметін жалғастыратын объектілердің тізбесі, онда жұмыс істейтін ауысымдарды, жұмысшыларды, қызметшілерді және олар отбасы мүшелерін көрсету;

— қауіпсіз аймақта өз қызметін ауыстыратын объектілер тізбесі, онда жұмысшылар, қызметшілер және олар отбасы мүшелерін көрсету;

— студенттер, оқушылар, балалар санын, сондай-ақ оқытушылар құрамы мен қызмет көрсетуші қызметшілер саны көрсетілген жоғары және өрта арнаулы оқу орындарының, кәсіптік-техникалық училищелердің, жалпы білім беретін мектептердің, мектеп-интернаттардың, бала бақшалардың және ведомстволық балалар мекемелерінің саны;

— ықтимал апатты су басу, қатты қирау аймағы, ондағы халықтың саны;

— бытыраңқы орналастырылатын және көшірілетін халықты орналастыруға тиым салынған аудандар мен пункттер;

— бытыраңқы орналастырылатын және көшірілетін халықты орналастыру жөніндегі аудандар мен қалалардың мүмкіндіктері;

— халықты орналастыратын аудандарда қорғаныс құрылыстарының (паналар, радиацияға қарсы бассауғалар, тау-кен орны, жерқабаттар мен жеркепелер), сондай-ақ сумен қамтамасыз ету көздерінің болуы;

— көшіру тасымалдауға тартылатын көліктің мүмкіндігі;

— жол торабы, оның жай-күні мен босату қабілеті;

— халықты жаяу тәртіппен көшіру үшін маршруттардың болуы және іс жүзінде пайдалану мүмкіндігі;

— бытыраңқы орналастыру мен көшіру туралы халыққа хабарлауға, сондай-ақ көшіру шараларды басқаруға арналған байланыс құралдары мен жүйелер;

— халықты бытыраңқы орналастыру мен көшіруді жүргізуге әсер ететін жергілікті жағдайлар мен маусымдық климаттық ерекшіліктер.

Көшірілетін азаматтардың кезегін анықтау және оларды орналастырудың нақты жоспарын анықтау үшін көшірілетіндер үш топқа бөлінеді:

Бірінші топ:

— соғыс кезінде қалада өз жұмысын тоқтатпайтын, сондай-ақ оның тіршілікке қабілетін қамтамасыз ететін үйымдардың жұмысшылары мен қызметшілері, олардың отбасы мүшелері;

Екінші топ:

— соғыс кезінде өз қызметін қауіпсіз аймаққа көшіруші ұйымдардың жұмысшылары мен қызметшілері, олардың отбасы мүшелері;

— министрліктер мен агенттіктердің орталық аппараттарының қызметкерлері;

соғыс уағытында өз қызметін тоқтататын ұйымдардың жұмысшылары мен қызметшілері, олардың отбасы мүшелері

Үшінші топ:

- жоғарғы оқу орындарының студенттері, өрта арнаулы оқу орындарының, кәсіптік техникалық училищелердің оқушылары, профессорлар мен оқытушылар және қызмет көрсетуші қызметшілер;

4. Қауіпсіз аймаққа әкетілуге тиіс материалдық қүндылық тізбесін ҚР үкі- меті, облыстық, қалалық әкімдер, министрліктер мен ведомстволар анықтай- ды. Қалалардан бірінші кезектегі мыналар әкетуге тиіс: қауіпсіз аймаққа қоныстандырьиіатын халықты жабдықтауға арналған азық-түлік, дәрі-дәрмек өнеркәсіптік товарлары, сондай-ақ мұражай мен банк қүндылықтары, архив материалдары,айырықша қондырғылар. Материалдық қүндылықтарды көші- ру бойынша шараларды өтінім негізінде көлік органдары жоспарлайды. Жүк тасымалының көлемі көлік, арту, жұмыс күші, механизация құрал мүмкінді- гін ескере отырып күн бойынша анықталады.

Мүмкіндігінше жүктерді алып кету халықты тасымалдаумен қатар,ал мүмкін- дік жоқ болса ол аяқталғаннан кейін жүргізіледі.

Халықты көшіру мен қоныстандыру басталысымен халық көшірілген қала - лардан әкелінген жүктерді жәнелту ұйымдастырылады. Жәнелту үшін жаб- дықтау, көлік және жергілікті атқару органдары өкілдері қатарынан жедел топ құрылады. Маңызды материалдық қүндылықтарды әкету үшін үкімет шешімімен өуе колігі пайдаланылуы мүмкін.

5. Көшіру органдары халықты қоныстандыру мен көшіруді ҚР үкіметі арнайы өкімін алғаннан кейін ұйымдастырып жүргізеді.

Тікелей көшіру шараларын жүргізумен ұйымдардың АҚ бастықтары мен штабтары, КМК басқарушылары, қалаларда (аудандарда) құрылатын көшіру комиссияларының басшылығы айналысады.

Көшіру оны хабарлағаннан кейін қысқа мерзімде өткізіледі. Бұл шараларды өткізуге өндірістік және шаруашылық шұғыл тасымалдардан бос қоғамдық көліктің барлық түрлері (теміржол, автокөлік, су және де авиациялық), сон- дай-ақ жеке меншік көлік пайдаланылады. Көшіруге жататын тұрғындардың бір бөлігі жаяу шығарылуы мүмкін.

Көшіруді өткізу туралы өкімді алған сәтте, АҚ бастықтары және қалалық (аудандық) ТЖ басқарма органдары АҚ қызметтерімен және көшіру комис- сияларымен бірлесіп, әзірленген жоспарларға сәйкес кәсіпорындардың және мекемелердің, оқу орындардың, КМК және т.б. басшыларына, ал олар өз кезегінде жұмысшылар мен қызметшілерге, олардың отбасыларына және қалған тұрғындарға жиналу-көшіру пунктіне жету уақыты туралы хабарлай- ды. Халықты хабарландыру үшін әртүрлі хабарлағыштар, сондай-ақ бұқара- лық ақпарат құралдары — радио, телевидение, баспасөз және т.б. қолданылады.

Министрліктер, ведомстволар АҚ бастықтары өз орталық ақпараттары қызметшілерін отбасы мүшелермен көшіруді ұйымдастырады, сонымен қатар министрлікке бағынысты ведомстволар мен объектілер жұмысшылары мен қызметшілерін және отбасы мүшелерін көшіру барысына бақылау жасайды.

Көшіру-жинау пункттерінің бастықтары пункттерді дайындыққа келтіреді, жеке құрамның міндеттерін нақтылайды, отырғызу пункттерінің бастықтары- мен және бекітілген ұйымдармен байланыс жасайды және жаяу саптардың шығу, көлікті беру мен жәнелту уақыты өзгерген жағдайда,халықты жәнелту кестесін нақтылайды; келуші халықты қабылдау мен тіркеуді, оларды жаяу маршруттардың бастапқы пункттеріне мен көлікке отырғызу пункттеріне жә- нелтуді ұйымдастыралы. Орналастырылатын және көшірілетін халық көшіру жинау пунктіне белгіленген уақыты өз бетінше келіп жетеді.

Жаяу тәсілмен көшіру маршруттарының бастықтары басқару топтарымен бірге және Азаматтық қорғаныстың қоғамдық тәртіпті қорғау қызметімен өзара іс-қимыл жасай отырып, маршруттар бойынша жаяу саптардың ұйымдасқан қөзғалысын қамтамасыз етеді; маршруттарға барлауды және солардың ізімен келе жатқан халыққа хабарлауды ұйымдастырады.

Көшіру кезінде өзіңізбен бірге ала жүретін ең қажетті құжаттар: куәлік (паспорт), әскери билет, еңбек кітапшасы немесе зейнеткер куәлігі, оқу орнын бітіргендігі туралы диплом (аттестат), неке және балалардың туы туралы куәлік пен ақша.

Заттар мен азық-түлік мөлшері оны алып жүретін адамға шақ болуға тиіс. Көлік құралдармен көшіру кезінде бірге алып жүретін мүлік пен азық-түліктің жалпы салмағы әрбір адам үшін 50 кг-дан аспауга тиіс.

Жаяу көшірілетіндердің колоннатары, әдеттегідей, жиналу-көшіру нүктеле- рінің қасында құрылады. Жүруді жақсы ұйымдастыру мақсатында колонна- ларды цехтарға және басқа өндірістік бөлімшелерге бөлу ұсынылады. Колон- налар басына тәжірибелі және беделді басшылар қойылады. Халықты жаяу шығару жолдар, сондай-ақ бағыттар және колонна жолдары бойынша жүргі- зіледі. Жаяу колонналардың бағыты ықтимал қирау аумағынан шығу мақса- тымен әдетте бір тәуліктікте өтетін ара қашықтыққа жоспарланады.

Жаяу колонналары 500 — 1000 адамға дейін жасақталады. Колонналардың қөзғалыс жылдамдығы 4 — 5 км/сағат, колонналардың арақашықтығы 500 м дейін болып жоспарланады. Тәуліктік жүру мөлшері 30—40 км.

Марш кезінде белгіленген тәртіпті сақтау қажет. Колоннаны оның бастығының рұқсатынсыз тастауға болмайды. Көңіл-күйін нашар сезінсе, дәрігерге көрінгені жөн. Медициналық қызмет тексерілген кезден су ішуге болмайды.

Колоннаға бөгде адамдар қосылса, бұл туралы колонна бастығына хабарлау қажет.

Түнде жүріп келе жатқанда, әсіресе соқпақтармен артта келе колонна жолы- мен өткенде жатқандарға жолдағы кедергілер туралы айтып, қасындағылар- дың қалып қоймауын және дамылдау кезінде қалғып кетпеуін қадағалау қажет.

Ыстық уақыттағы марш кезінде күн тимеу үшін бас киімді шепшей бірінің артынан бірі тасалай жүріп, су үшін режимін қатаң сақтау қажет, дамылдау орындарында мүмкіндігінше көлеңкелі жерге отыруға тырысу керек.

Қыстағы аязды және желді ауа райында бірі-бірінің үсіп қалмауын қатаң қадағалау жөн. Дамылдау орындарында қарға жатуға болмайды.

Көлікте отырғанда белгілен тәртіп пен ережені қатаң сақтап, АҚ мен ТЖ жөніндегі органдар өкілінің вагон, кеме немесе автомашина жетекшілерінің нұсқауын орындау қажет және олардың рұқсатынсыз одан түсуге болмайды.

ЖКП-ке келген халық тіркеуден өтеді, елді мекендерге бөлінеді. Балалар, мүгедектер, қарттар, сондай-ақ дүние-мүлік жергілікті көлікпен жеткізіледі.

Көшірілгендер мен қоныстанғандарды орналастыру үшін қауіпсіз аймақтағы демалыс үйлері, санаторийлер, туристік және спөртгық базалар, қоғамдық ғимараттар, сондай-ақ, саяжай мен бау-бақшажайлары, өзге де тұрақтар пайдаланылады. Халықты орналастыруға қолайлы жағдай жасау үшін тұрғын үй қорын дамыту, сауда мен қоғамдық тамақтандыру нүктелерін салу, су көздерін даярлау жөніндегі шаралар жүргізіледі.