Абу Али Мохамед ибн ал-Хасан ибн аль-Хайсам 6 страница

18 сурет. - Жан Лерон Д`Аламбер   Д`Аламбер зеңбірек офицері Детуштан тапқан маркизы де Тансеннің заңсыз ұлы болған. Көп ұзамай жаңа туылған сәби шағында анасы екеуін Қасиетті Иоанна Круглыйдың (фр. Jean Le Rond) шіркеуіне қуылады. Бұл баланың атын әулиенің құрметіне Жан Лерон деп қояды. Әйнекші Руссо отбасында асыралынып, баласы ретінде тәрбиеленеді. Әкесі осы уақытта шетелде болатын. Францияға қайтып келгеннен бастап, Детуш баласына бауыр басып, оның оқуына және асырап алған әке-шешесіне ақшалай көмек көрсетіп отырған. Бірақ заңды түрде оны ұлым деп мойындаған емес. Анасының да ұлына деген қызығушылығы болған емес. Кейіннен Даламбер атақты болғанымен де өзін асырап алған әйнекші мен әйнекшінің әйелін еш ұмытпаған және де

оларға материалдық көмек көрсетіп, оларды мақтанышпен өзінің әке шешем деп таныған. 

Алған мәліметтер бойынша Д`Аламбер тегі өзін асырап алған әкесі Аламберден болса, ал екінші жағынан өзі немесе оның қамқоршылары ойлап тапқан деседі. Ең алдымен Жан Лерон Дарамбер ретінде жазылса, кейін тегін D`Alember деп өзгертеді.

1726 жылы Детуш генерал болғаннан кейін, кенет қайтыс болады. Әкесінің қалдырған өсиеті бойынша Даламбер жылына 1200 ливр көлемінде жәрдемақы алып тұрады және туыстарының назарында болады. Ол немере-ағасы, апайлары болса да, бұрынғыша әйнекшілердің отбасында тұрады. 1765 жылға дейін асырап алған ата-анасының, яғни 48 жасына дейін бірге тұрады.

Ерте танылған талантының арқасында ол жақсы білім алады. Ең алдымен Мазарини әріптестерімен еркін ғылымдар дәрежесіндегі магистр алды, одан кейін ғылыми заң академиясында құқық лиценциат атағын алып шығады. Алайда ақтаушылық кәсібі өз қалауы болмағандықтан, математикаға көп көңіл аударады.

Даламбер 22 жасқа толғанның өзінде-ақ, Париж академиясын өз шығармасында елестете алды. Ал 23 жасында академияның адъюнктісі болып сайланды.

1743 жылы «Динамика туралы трактаты» шықты (19-сурет). Онда «Даламбер принципі» көрініс тапты. Статистиканы динамиканың жүйесіне кірістірді.  Осында ол алғаш рет дифференциалдық теңсіздіктердің жалпылама құрылымы туралы ережені кез-келген материалдық қозғалыс жүйесіне құрды.

Кейіннен бұл гидродинамиканы толықтыру үшін «Жел соғуы туралы жалпы талқылауы» трактатына енді (1774 ж.). Мұхиттың тасуы сияқты, ауаның тасуы болатыны дәлелденді.

1748 жылы ішектің тербелу есебін зерттеді.

  19 сурет. - Даламбердің «Динамика туралы трактаты»  

1751 жылдан бастап Даламбер Дидромен бірге «Ғылым, өнер және қолөнер энциклопедиясын» құрумен айналысты. «Энциклопедияның» 17-томдық математика мен физикаға арналған мақаласын Даламбердің өзі жазған. 1757 жылы реакцияларды қайта зерттеу керек болады. Ол энциклопедияның баспасынан біржолата кетіп, өзін ғылыми жұмысқа арнағанымен, энциклопедияға мақалаларын жазуды жалғастырады.

  20 сурет. - Даламбердің Луврдағы мүсіні 1754 жылы Даламбер Француз академиясының мүшесі болады. 1764 жылы «Өлшемділік» (энциклопедия үшін) мақаласында алғаш рет уақыт төртінші өлшеуіш екендігін айтады. Даламбер Ресейдің императрицасы Екатерина ІІ мен әрдайым белсенді түрде хат алмасып тұрған. 1760 жылдың ортасында престол мұрагерлерінің тәрбиешісі ретінде Даламберді Ресей императрицасы шақыртады. Алайда ол шақыртуды қабылдамады. 1772 жылы Даламбер Француз академиясының ауыстырылмайтын хатшысы болып сайланады. Даламберге арналып жасалған мүсіні Луврда (20-сурет) орналасқан.

1783 жылы ұзақ ауырған Даламбер қайтыс болады. Шіркеу қызметкерлері «барып тұрған дінсізге» бейітке жерлеуге қарсы шығып, оны ортақ зираттарға жерлейді.

Д.К. Максвелл және оның электромагниттік теориясы

Джеймс Клерк Максвелл (21-сурет) (1831-1879 жж.) атақты Клерк тұқымынан шыққан шотландтық ақсүйектің отбасында Эдинбург қаласында 1831 жылдың 13 маусымында дүниеге келген. Оның әкесі Джон Клерк Максвелл Оңтүстік Шотландиядағы атақты Миддлби тегіне ие болған.

21 сурет. - Джеймс Клерк Максвелл Алғашында Эдинбург академиясында, Эдинбург университетінде (1847-1850 жж.), Питерхауз Кембридж университетінде (1850-1854 жж.) және Тринити-колледжінде оқыды. 1855 жылы Тринити-колледжі кеңесінің мүшесі болды. 1856-1860 жж. Абердин университетінің Маришал-колледжінің натурал философия профессоры болды. 1860 жылдан бастап Лондон университетінің Кингз-колледжіндегі физика және астрономия кафедрасының меңгерушісі болды. 1871 жылы Кембридж университетінде тәжірибелік физика кафедрасын басқарды. Ол 1874 жылдың 16 маусымында ашылып, Кавендиштің атымен аталған ғылыми-зерттеу зертханасын ұйымдастырды. Абердинде жүрген   кезінде   Максвеллдің   жеке

өмірінде маңызды өзгерістер болды. 1858 ж. ақпан айында оның Маришаль-колледжінің директоры, шіркеу тарихшысының профессоры Дэниел Дьюрардың кіші қызы Кэтрин Мэри Дьюрармен некелесуі, содан кейін маусымда уйлену тойы болды. Үйлену тойынан кейін Максвелл Тринити-колледжі кеңесінің мүшесінен шығарылды, өйткені үйленбестік сертінен тайды.

Өзінің алғашқы ғылыми жұмысын Максвелл мектеп қабырғасында орындады, ол сопақ фигураларды сызудың қарапайым әдісін ойлап тапты. Бұл жұмыс Корольдық қоғамның отырысында баяндалып, оның «Еңбектерінде» басылып шықты. Алғашында Эдинбург Академиясын бітіріп, адвокаттық әкімшіліктің мүшесі болды, бірақ құқықтануға кызығушылығы болмағандықтан,ол бос уақытында ғылым мен техникаға көп көңіл бөледі.

1847 ж. Академияны бітірген соң қараша айында Максвелл Эдинбург Университетіне түседі. Ол жерде математик Филипп Калленданың, философ У. Гамильтонның, дәрістерін тыңдайды. Өзінің оқу барысында бірқатар мақала жариялады, қисықтық тербелу механикалық материалдың қасиетін поляризацияланған жарық көмегімен алуды зерттеді. Бұл тәжірибесінің барысында ол 1847 ж. көктемінде Уильям Никольмен танысып, ол өзі құрастырған 2 поляризациялық құралды (Николь призмасы) сыйға тартады. Қатты дене ішіндегі кернеуді анықтап, поляризацияланған жарық арқылы алуға болатынын Максвелл түсінді (22-сурет).

  22 сурет. - Джеймстің поляризацияланған жарық көмегімен алынған әйнек үшбұрыштағы кернеудің көрінісі.  

Содан кейін Питерхауз Кембридж университетінде (1850-1854 жж.) және Тринити-колледжінде оқыды. 1855 жылы Тринити-колледжі кеңесінің мүшесі болды. Максвелл Тринити-колледжі кеңесінің мүшесі болған уақытта Түстер теориясы бойынша тәжірибе жасаумен айналысқан және де Юнг теориясының әрі Гельмгольцтің негізгі үш түс теориясының жалғастырушы болды.

Түстерді араластыру бойынша жасаған тәжірибелерінде Максвелл
айрықша құрал – зырылдауықты пайдаланды, оның дискі секторларға бөлініп, түрлі түстерге боялды (Максвелл дискі). Зырылдауықты жылдам айналдырғанда түстер араласады: егер диск түстер спектрі орналасуы бойынша боялған болса, онда ол ақ болып көрінеді, ал егерде оның бір бөлігін қызыл түске, ал екінші бөлігін сары түске бояса, ол тоқсары болып
көрінеді; көк пен сарының араласуы жасыл түстің көрінісін берді. 1860 жылы Максвелл түсті қабылдау және оптика бойынша жасаған жұмыстары үшін Румфорд медалімен марапатталды.

1857 жылы Кембридж университеті Сатурн сақиналарының тұрақтылығына арналған ең жақсы жұмысқа байқау жариялады. Бұл құрылымдарды XVII ғасырда Галилей ашқан болатын, әрі бұл құрылымдар таң қаларлық табиғаттың жұмбағы болды: планета табиғаты белгісіз заттан тұратын үш тұтас концентрлі сақиналармен қоршалған болып көрінді.

Лаплас олардың қатты бола алмайтындығын дәлелдеді. Математикалық талдау жасау арқылы Максвелл олардың сұйық та бола алмайтындығына көз жеткізіп, мұндай құрылым тек өзара байланыспаған метеориттердің шоғырынан тұрған жағдайда ғана тұрақты бола алады деген қорытындыға келді. Сақиналардың тұрақтылығы олардың Сатурнға тартылуы және планетамен метеориттердің өзара қозғалысы салдарынан қамтамасыз етіледі. Осы жұмысы үшін Максвелл Дж. Адамс сыйлығын алды.

Максвеллдің алғашқы жұмыстарының бірі – газдардың кинетикалық теориясына арналған.

  23 сурет. - Рудольф Юлиус Эммануель Клаузиус 1859 жылы ғалым Британдық қауымдастық отырысында молекулалардың жылдамдық бойынша таралуы туралы (Максвелл таралуы) баяндама жасады. Максвелл газдардың кинетикалық теориясын жасап, «еркін жүру жолының ұзындығы» түсінігін енгізген ғалым Р.Клаузиустың (23-сурет) көзқарастарын ары қарай дамытты. Максвелл газдарды тұйықталған кеңістікте бейберекет түрде қозғалатын, идеал серпімді шарлар жинағының ансамблі тәрізді қарастыру түсінігін ұстанды. Шарларды (молекулаларды) жылдамдықтары бойынша топтарға бөлуге болады, сонымен қатар стационар күйде молекулалар саны, олардың топтан шығуына да, топқа қайта енуіне де қарамастан

тұрақты болып қалады. Осындай қарастырудан «бөлшектердің жылдамдық бойынша таралуы заңдылығы ең кіші квадраттар әдісі теориясында бақыланатын қателіктердің таралу заңдылығына сәйкес болады, яғни Гаусс статистикасына сәйкес» деген қорытынды туындайды.

Максвелл өзінің теориясы негізінде Авогадро заңын, диффузияны,
жылуөткізгіштікті, ішкі үйкелісті түсіндірді. 1867 жылы термодинамиканың екінші бастамасының статикалық табиғатын көрсетті («Максвелл ібілісі»). Ол біршама басқарушы жүйеден тұрады. Яғни энтропия жүйесін ешқандай күш жұмсаусыз азайтуға болатын қабілетке ие.

24 сурет. - Майкл Фарадей   1831 жылы, Максвелл дүниеге келген жылы, М. Фарадей (24-сурет) электромагниттік индукцияның ашылуына әкелген классикалық тәжірибелер жасаумен айналысты. Ертеректе Фарадей айтқан идеяларды негізге ала отырып, Максвелл электромагниттік өріс ұғымын енгізді. Оның электромагнетизм теориясында электр және магнетизмнің органикалық байланысы анықталды. Электр және магниттік құбылыстардың табиғатына қатысты екі көзқарас болған кезеңнен шамамен 20 жыл өткен соң, Максвелл электр және магнетизмді зерттеуге кірісті. А.М. Ампер және Ф. Нейман сынды ғалымдар  электромагниттік  күштерді  екі массаның арасындағы гравитациялық тартылысқа  

ұқсас деп қарастырып, алшақ әсер ету концепциясын ұстанды. Фарадей болса, оң және теріс электр зарядтарын немесе магниттік солтүстік және оңтүстік полюстерін байланыстыратын күш сызықтары жөніндегі ойды ұстанды. Күш сызықтары барлық қоршаған кеңістікті (өріс, Фарадей терминологиясы бойынша) толтырады да, магниттік және электрлік өзара әсерлесуді туындатады. Фарадейге сүйеніп, Максвелл күш сызықтарының гидродинамикалық үлгісін құрастырды және Фарадейдің механикалық үлгілеріне сәйкес келетін электродинамиканың сол кезде белгілі болған қатынастарын математикалық тілде өрнектеді. Осы зерттеудің негізгі қорытындылары «Фарадейдің күш сызықтары» атты жұмысында бейнеленген.

1860-1865 жж. Максвелл электромагниттік құбылыстардың негізгі заңдылықтарын сипаттайтын теңдеулер (Максвелл теңдеулері) жүйесі ретінде құрастырған электромагниттік өріс теориясын жасады:

1-ші теңдеу – Фарадейдің электромагниттік индукциясын білдірді;

2-ші теңдеу – ығысу тогы түсінігі негізінде Максвеллдің өзі ашқан, магнитэлектрлік индукцияны білдірді;

3-ші теңдеу – электр мөлшерінің сақталу заңы;

4-ші теңдеу –магниттік өрістің құйындық қасиеті.

Электр тогы өзінің айналасында магнит өрісін тудырады, бұған кері құбылыс та белгілі, яғни магнит өрісі белгілі жағдайларда электр тогын туғызады. Бұл құбылысты 1831 жылы Фарадей ашып, оны электрмагниттік индукция деп атады.

Металл өткізгіштегі уақыт бойынша өзгермелі ток диэлектрикте тұйық тогы арқылы тұйықталады. Максвелл мұндай айнымалы электр өрісін ығысу тогы деп атайды. Егер конденсатор батареядан тұратын тізбекке амперметр ролін атқаратын шамдарды жалғап, тізбек жинасақ, бұл контур конденсаторда ажырап тұрады да, оның бойымен ток жүреді (25-сурет).

   
25 сурет. - Ығысу тогын анықтау  

Максвелл барлық жағдайда электромагниттік индукция ЭҚК контурымен шектелетін аудан арқылы өтетін магнитті ағынның өзгеру жылдамдығына пропорционал болатындығын анықтады, яғни ε=-dφ/dτ.

Бұл формула Максвелл тұжырымдаған электромагниттік индукцияның негізгі заңы болып табылады

Электромагниттік индукция кезінде пайда болған электр өрісінің кернеулік сызықтары үздіксіз, яғни ол құйынды өріс болып табылады: оны сандық түрде көруімізге болады

 


 

26 сурет. - Магнит өрісі мен құйынды электр өрісі

 Бұл қатынас өзгермелі магнит өрісі (В) мен құйынды электр өрісінің арасындағы сандық байланысты сипаттайды да, Максвелл теориясының негізгі теңдеулерінің бірі болып табылады (26 сурет).

Осы ойларды дамыта отырып, Максвелл мынадай қорытындыға келді: магнит және электр өрістерінің кез келген өзгерістері қоршаған кеңістікті сүзіп өтетін күш сызықтарының өзгеруін туындатуы керек, яғни ортада таралатын импульстар (немесе толқындар) болу керек. Осы толқындардың таралу жылдамдығы ортаның магниттік және диэлектриктік өтімділігіне тәуелді болып, электромагниттік бірліктің электростатикалық бірлікке
қатынасымен анықталады. Максвелл мен басқа да зерттеушілердің деректері бойынша бұл қатынас 3,4·1010 см/с шамасын құрайды, әрі ол бұдан жеті жыл бұрын француз физигі А. Физо өлшеген жарық жылдамдығы шамасына жуық болды.

Электр және магнит өрістері осы біртұтас электромагниттік өрістің жекелеген көрінісі. Электромагниттік өрістің жүйелі теориясын 1855-1956 жж. Дж.Максвелл құрды.

1861 жылдың қазан айында Максвелл Фарадейге өзінің ашқан жаңалығын мәлімдеді: жарық – ол өткізбейтін ортада таралатын электромагниттік қозу, яғни электромагниттік толқындардың бір түрі. Зерттеулердің бұл соңғы сатысы Максвеллдің «Электромагниттік өрістің динамикалық теориясы» атты жұмысында баяндалған, ал оның электродинамика бойынша жасаған жұмыстарын әйгілі «Электр және магнетизм жөніндегі трактат» шығармасында қорытындады (27-сурет).    

Электромагниттік өріс теориясы және де одан туындайтын электромагниттік толқындардың болуы жөніндегі қорытындылар Максвеллдің өмір сүрген заманында    ешқандай      тәжірибелік дәлелдемелері жоқ жай ғана теориялық жағдайлар болып қалғандықтан, оны замандастары көбінде «ой ойыны» ретінде қабылдады. 1887 жылы неміс ғалымы Генрих Герц, Максвеллдің теориялық қорытындыларын толығымен дәлелдейтін тәжірибе жасады.

Өмірінің соңғы жылдары Максвелл Кавендиштің қолжазбалық мұрасын баспаға шығаруға дайындаумен айналысты.

27 сурет. - «Электр және магнетизм жөніндегі трактат» шығармасы  Екі үлкен том 1879 жылдың қазан айында жарық көрді. Ұлы ғалым 1879 жылдың 5 қарашасында Англияда Кембриджде дүниеден өтті. Әрине, Максвеллді электромагниттік өріс теориясының негізін салушы, ғылымның дамуына құны жетпес еңбегі сіңген ұлы ғалым деп санауға әбден болады. Максвелдің электромагниттік өріс теориясы физика мен жаратылыстануда жаңа кезеңнің басталуын жария етті деуге болады. Физиканың дамуының дәл осы кезеңінде электромагниттік өріс өмір шындығына, өзара әсердің материалдық сақтаушысына айналды. Максвелдiң жұмыстары электродинамикаға, молекулалық физикаға, жалпы статистикаға, оптикаға, механикаға,

серпiмдiлiк теориясына арналған. 1859 ж. газ молекулаларының жылдамдық бойынша таралуын сипаттайтын статистикалық заңды орнатты. Максвелдiң ең үлкен ғылыми жетiстiгi болып 1860-1865 жж. құрылған электромагниттiк өрiс теориясы табылады. 1873 ж. жарық қысымын теориялық түрде есептедi. Сонымен қатар, серпiмдiлiк теориясының теоремасын берiп, жылулық физиканың негiзгi параметрлерiнiң арасындағы қатынасты орнатты.

 

Студенттің өзіндік жұмысына арналған сұрақтар:

 

 1. Классикалық механиканың дамуы, негізгі принциптері.

2. Электромагнетизмнің негізгі заңдарының дамуы.

3. Дж. Макксвелл және оның электромагниттік теориясы.

4. XVII-XIX ғғ. оптиканың дамуы.

5. МКТ эксперименттік негізі және статистикалық физиканың пайда болуы.

6. Энергияның сақталу заңы және түрлену заңының ашылуы.

 

7-дәріс

XVII-XIX ғғ. оптиканың дамуы ( ХІХ мыңжылдықтың бірінші жартысындағы механика дамуы )

 

Оптикалық зерттеулердің тамыры анау ежелгі заманға барады. Оптикалық құбылыс - оқудың қарапайым түрі болып табылады.

Оптиканың алғашқы жұмыстары антика дәуірінің ғалымдарынан басталады (Ефклит, Архимед, Аристотель және т.б). Олардың назарындағы негізгі обьект болып геометриялық оптика табылды, зерттеу процесі кезінде көзден шыққан көру сәулелерінің теориясына түзу сызықты таратылған жарықтың сәулелерін қабылдайтын көз оптикалық құрал ретінде қаралатын оқу процесіне ауысады.

Бұл жұмыстардың нәтижесі болып түзусызықты жарықтың таралуы оның бейнеленуі және де қарапайым оптикалық құралдардың функцияландырылуының түсіндірмесі орнатылады (түзу және қисық сызықты айналар, линзалар және т.б).

Орта ғасыр ғалымдары көбінесе антикалық дәуірдегі ғалымдардың жетістіктерін қайталады. Олар сыну заңын ашуды жетілдіре түсті. Дегенмен оптика XVII ғасырда дами бастады. Мұнда басты рөл тек ұлы астраном ғана емес, сонымен қатар көрнекті оптик болған И. Кеплерге тиесілі. Орта ғасыр ғалымдардың жүйелеп және бүтіндей қатар жағдайларын түзетіп қарастырған, ол қазіргі заманғы бастаушы оптиктардың бірі болды, әсіресе оптикалық құралдарды теория мен практикада жасап шығарды (Кеплер трубасы).

Р. Декарттың да оптикалық зерттеулері аз емес. Атап айтқанда, оған бірінші басылым мен жарықтың сыну заңы түсіндірілгені «Диоптрика» кітабы ең басқы еңбегі болып табылады. «Әдіс туралы пікір» еңбегінде Декарт жиіліктің бір ортадан екінші ортаға өту үлгісін көрсетеді. Негізінде ғалымның бұл жетістігі қолданбалы тапсырмаларға, зеттеулерді оңайлатуға, әйнек, линза, айна жасаудағы тұтынушылық еді. Оптикада басқа жетістіктері табиғи кемпірқосаққа түсініктеме берумен болды.

Галилей мен Декарттан кейін де көптеген дарынды ғалымдар болды. Галилейдің оқушысы математик Кавальери (1598-1647 жж.) бірінші болып линзаның формуласын құрды. Линзаның толық формуласын 1963 ж. Эдмун Галли (1656-1742 жж.) шығарды.

Оптиканың көркеюіне маңызды рөл атқарған Пьер Ферма (1601-1665 жж.) атақты математик. Өз ұсынысымен тереңдетілген аз уақыт ішіндегі жарықтың таралу принципінен (Ферма принципі) ол Декарттан қарағанда жарықтың қатаң сыну заңын ашты. Физиканың одан әрі өсіп дамуына Ферманың принципі үлкен рөл ойнады.

1665 ж. монах-иезуит Ф.М. Гримальди (1618-1663 жж.) бірінші рет дифракция құбылысын сипаттады және де табиғи жарықтың толқындары жайлы өз ойын айтты. Біраз уақыттан соң (1669 ж.) даниялық Эразм Бартолин (1625-1698 жж.) исландық шпатта екі жақты сәуленің сыну эффектісін сипаттады. Ал келесі даниялық астроном Оле Ремер Юпитер серігінің тұтылуын өлшеп, бірінші рет жарық жылдамдығын анықтады.

XVII ғасырда оптикада негізгі рөлді Х. Гюйгенс ойнады. 1690 жылы оның «Жарық туралы трактат» еңбегі француз аудармасымен шықты, ол алғашында латын тілінде басылған болатын. Онда Гюйгенс принципі деп аталатын жарықтың толқындық шашылу принципі тұжырымдалған. Оның көмегімен сыну мен шағылу заңы және екі жақты жарықтың сыну теориясы дамыған. Гюйгенс принципінде кристалда жарықтың толқындық жылдамдылығының шашырауы әр бағытта әр түрлі. Бұл – ғалымның ең жақсы жетістігі. Сонымен қоса, Гюйгенс бірінші физик болып жарықтың поляризациялану фактысын орнатты.

Гюйгенс теориясы алғашында ғалымдар ортасында қолдау көрмеді, дегенмен кейбір ғұлама ғалымдар (мысалы, Л. Эйлер, М.Н. Ломоносов) оны қолдады. Одан басқа, Гюйгенс өзінің шығармасында дифракция мен түстер теориясын қарастырмайды, тек сәулелену және сынуды (онымен қоса екі жақты) зерттеумен шектеледі. Кітаптың бұл құрылысы дәуірлестерге теорияның шектелгендігі туралы ой туындатты. «Тірілту» Гюйгенстің принципі ХIX ғасырдың атақты ғалымы О.Ж. Френельдің атымен байланысты. Парижде тұрғанда Гюйгенс О. Ремермен жақсы таныс болды, және де ол өзінің трактатында ақырғы іздестіру қорытындыларын мәлім етті.

Оптикаға зор үлесін қосқан кемеңгер Ньютон болды. Оның зерттеулері жарық дифракциясы, телескоп-рефлекторы және т.б. жетістіктері жайлы талқыланып кеткен. Физика тарихына ең маңызды Ньютонның табиғи жарық туралы теориясы пікірталастың ортасында болған (толқындық және корпускулярлық). Басым ғалымдар толқындық теорияға сүйенген дәуірде, Ньютон аса механикалық көрініс береді. Екі ғалым да жарық құбылысын механикалық құбылысқа әкеп тіремекші болды. Бірақ соңғы ньютондық физика ақырындап механика облысынан шыға бастайды және бұл оптика маңына байланысты зерттеулерге айтарлықтай қатысты.







Понравилась статья? Добавь ее в закладку (CTRL+D) и не забудь поделиться с друзьями:  



double arrow
Сейчас читают про: