2020-10-12
218
матыў задача аперацыі рашэння ацэнкі рашэн.
Дзейнасць –гэта актыўнае ўзаемадзеянне чалавека з асяроддзем па дасягненні мэты як мяркуемага выніку, зыходзячы з патрэбнасці. Калі патрэбнасць пераходзіць у актыўны стан, то вызывае ў чалавека стымул- матыў.
Матывы у школьнікаў могуць рознымі: атрымаць новыя веды, адкрыць новы спосаб рашэння задачы або быць першым у класе, пазбегнуць пакарання за дрэнную адзнаку і інш. У першым выпадку матывы накіраваны на авалоданне новымі ведамі і ўменнямі, якія з’яўляюцца галоўнай мэтай для вучня. Пазнавальныя матывы звязаны з вучэбнай дзейнасцю вучня. У другім выпадку авалоданне ведамі з’яўляецца пабочнай мэтай і звязана з невучэбнай дзейнасцю (атрымаць пахвалу бацькоў і інш.). Вучэбная дзейнасць накіравана на авалоданне ведамі і ўменнямі, якія з’яўляюцца галоўнай мэтай навучання малодшых школьнікаў. Такая дзейнасць змяняе самога вучня, развівае яго разумовыя і пазнавальныя здольнасці, стымулюе цікавасць да навучання не ў выніку завучвання ведаў, а ў працэсе самастойнага рашэння вучэбных задач. Яны адрозніваюцца ад практычных матэматычных задач, дзе патрабуецца толькі знайсці пэўны лікавы адказ, а не спосаб рашэння ўсіх задач дадзенага класа (метад іх рашэння). Напрыклад, прапануецца вучням рашыць задачу на сустрэчны рух:
|
|
|
З двух сёл адначасова насустрач адзін аднаму вышлі два пешаходы і сустрэліся праз 2 гадзіны. Першы пешаход рухаўся са скорасцю 5 км у гадзіну, а другі -- 4 км у гадзіну. Якая адлегласць паміж сёламі? Канкрэтны адказ на пытанне гэтай задачы (18 км) можна падабраць або вылічыць: (5+4)•2=18(км). Пры рашэнні падобнай задачы на сустрэчны рух двух рыб у акварыуме вучань часам становіцца ў тупік, калі ён не асэнсаваў раней агульныя прыметы такіх задач, спосабаў іх рашэння. Таму яго дзейнасць не можна назваць цалкам вучэбнай. У працэсе вучэбнай дзейнасці школьнік, па-першае, павінен засвоіць прыметы такога віду задач (адначасова, насустрач адзін аднаму, скорасці рухаючыхся цел (V1,V2), час іх руху (t), адлегласць (S), па-другое, навучыцца рабіць чарцёж да такіх задач, па-трэцяе, зрабіць вывад аб агульным спосабе рашэння ўсіх задач гэтага класа – метадзе іх рашэння: (V1+V2) • t=S. У гэтым выпадку гавораць,што вучань рашыў вучэбную задачу ў працэсе выканання вучэбнай дзейнасці. Ён не толькі знайшоў адказ на пытанне прапанаванай задачы, але і спосаб рашэння ўсіх задач дадзенага класа, не толькі атрымаў новыя веды, але і павысіў свае інтэлектуальныя здольнасці.
Каб дзейнасць школьніка стала вучэбнай, настаўніку патрэбна сфарміраваць вучэбна-пазнавальныя матывы. У тых выпадках, калі з’яўленне новага матыва не адпавядае рэальным магчымасцям дзіцяці, гэтая дзейнаць не можа ўзнікнуць у якасці вядучай. Яна можа развівацца эпізадычна па пабочнай лініі. Эфектыўнасць такога навучання будзе неаптымальнай.
|
|
|
Азінкай вучэбнай дзейнасці з’яўляецца дзеянне як элемент дзейнасці, у працэсе якой дасягаецца канкрэтная, не раскладаемая на больш простыя, асэнсаваная мэта.
Мэту, якая зададзена ў пэўных умовах, называюць задачай. Патрэбна размяжоўваць практычную і вучэбную задачы. Практычная задача – гэта задача, пры рашэнні якой асноўнай мэтай з’яўляецца атрыманне шукаемага выніку. Вучэбная задача – гэта такая задача, пры рашэнні якой асноўнай мэтай з’яўляецца засваенне зададзенага ўзору дзеянняў або агульнага спосабу рашэння задач дадзенага віду.
Важнымі элементамі вучэбнай дзейнасці з’яўляюцца вучэбна-даследчыя дзеянні. Яны ўключаюць у сябе вучэбныя аперацыі, якія ўваходзяць у склад спосаба дзеяння, карыстаючыся якімі вучань рашае вучэбную задачу.
В.В Давыдаў выдзяляе наступныя вучэбныя дзеянні:
1) пераўтварэнне ўмовы вучэбнай задачы з мэтай выдзялення ўсеагульных адносін вывучаемага матэрыялу;
2) мадэліраванне выдзеленай адносіны ў прадметнай, графічнай або літарнай форме;
3) пераўтварэнне мадэлі адносіны для вывучэння яе ўласцівасцей у “чыстым выглядзе”;
4) пабудова сістэмы прыватных задач, якія рашаюцца агульным спосабам;
5) кантроль за выкананнем папярэдніх дзеянняў, ацэнка засваення агульнага спосаба як выніку рашэння дадзенай вучэбнай задачы.
Вучэбная дзейнасць таксама ўключае ў сябе дзеянні па кантролю за працэсам рашэння вучэбнай задачы; па ацэнцы ступені засваення спосаба і правільнасці рашэння вучэбнай задачы.
Прыёмы вучэбнай работы характэрызуюць спосабы здзяйснення вучэбнай дзейнасці. Яны падпарадкаваны вучэбным задачам, якія патрабуюць прымянення таго або іншага прыёма, ужо засвоенага вучнямі або новага.
Усеагульнымі ў матэматыцы як навуцы з’яўляюцца адносіны “больш”, “менш”, “роўна”. На аснове іх В.В.Давыдаў прапануе наступную паслядоўнасць вывучэння рацыянальных лікаў у падручніках па матэматыцы для пачатковых класаў.
1. Параўнанне канкрэтных велічынь (даўжыні, плошчы, аб’ёму) спачатку “на вока”, а затым накладаннем, прыкладаннем, пераліваннем і г. д.
2. Мадэляванне велічынь адрэзкамі. Параўненне велічынь з дапамогай адрэзкаў. Напрыклад:
| | ||||
 | ||||
А Б В Параўнанне
Ёмкасці адрэзкаў як мадэлей вады А ёмкасцей вады
Б Б
3. Абазначэнне адрэзкаў літарамі, іх параўнанне шляхам мадэлявання адносін літарамі А>Б, Б<А.
4 Ураўніванне мадэлей – адрэзкаў двумя спосабамі з запісам выніку літарамі: А = Б + В – паяўленне дзеяння складання, А - Б = В – паяўленне дзеяння аднімання.
5.Увядзенне мерак па вымярэнню велічынь. Мадэляванне велічынь адрэзкамі. Вымярэнне адрэзкаў меркай і паяўленне паслядоўнасці цэлых неадмоўных лікаў.
........... мерка
0 1 2 3 4 5
Паменшым мерку ў 2 разы: новая мерка
6. Пераход да меншай меркі і ўвядзенне дзеяння множання.
...........
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 5 • 2=10
7. Пераход ад меншай да большай меркі і ўвядзенне дзеяння дзялення: 10: 2 = 5.
8. З дапамогай мадэлявання і пераходу да мерак у 10 разоў большых (меншых) за дадзеную ўводзяцца таксама дзесятковыя дробы, працэнты і дзеянні над
|
|
|
П Л А Н
1.Дыягностыка матэматычнай падрыхтоўкі вучняў першага класа.
2.Далікавы перыяд навучання
