Бөлім. Жасушалар мен тіндердщ заҚымдануы

2 бөлім. ЖАСУШАЛАР МЕН ТІНДЕРДЩ ЗАҚЫМДАНУЫ

2.1. ЖАСУІПА ПАТОЛОГИЯСЫ

Жай микроскоппен қараганда организмнің ең кіші күрылымы жасуша болып есептеледі. Неміс талымдары ІПлейден жөне Шван (1838) барлық тірі организмдер жасушалардан түзілген, жаңа жа­сушалар тек жасушалардың бөлінуі нәтижесінде пайда болады, тірі организмдердін өніп-өсуі, дамуы осы жасушаларға байланысты деген «жасушальгқ теорияң негізін калаған болатын. Атақты неміс патологы Р.Вирхов (1858) организмнің барлық ауруларының негізінде жасуша патологиясы жатады деп есептеген. Р.Вирховтың бүл даналық пікірі осы күнге дейін өз маңызын жойған жоқ. Бірақ та Р.Вирхов дөуірінде жасушаның өзін жан-жақты ғылыми тексе-ру мүмкіншілігі жоқ еді.

Жасушада болатын өте күрделі өэгерістер, оның ультра қүры-лымы көп жылдардан кейін электрондық микроскоп жөрдемімен

Ж.Ахметов. Патологиялық анатомия

2 белім. Жасушалар мен тіндердің зақымдануы

ғана анықталды. Элекгроңцық микроскоп жасушаны екінші рет қайта "ашты" деуге толық негіз бар. Организмді біртүтас жүйе деп қарасақ, жасуша - соның бір бөлігі. Организммен жасуша ара-сында өрдайым өзара қарым-қатынас, өзара өсерлену жөне қызметгерін ретгеу, үздіксіз жүріп жатады. Сол үшін жасушаны организмнщ бір бөлігі деп қана емес, оны белгілі бір қызмет атқ-аратын ең қарапайым тірі жүйе деп қарау керек. Жасуша қүрылы-сын непзшен цитологая пөні үйретеді, бірақ та жасушаның өте нөзік қүрылымдарьшың өр түрлі патологиялық, өзгерістерін білу көптеген аурулардың патогенезін анықтау үшін ауадай қажет, де-мек, патологоанатом жасушаларды ультрақүрылым деңгейінде тексеріп, оның нөтижесін ғылыми-зерттеу жүргізуге немесе өзінің күнделікті жүмысыңца пайдалануға міндетгі. Жасушаларды элект-рондық микроскоппен тексеру өдісі кеңінен қодцанылады. Қазіргі танда жасушаның жалпы патологиясын зерттеуден жасуша қүра-мындағы өте нөзік қүрылымдарды - органеллаларды зерттеуге өту кезещ басталды деп тольщ айтуға болады. Ал жасуша мембранала-рының қүрылысын жөне патологиясын зерттеу өз алдына "мемб-ранология" ғылымы болып бөлініп шықты.

Сонымен жасушаларды зерттеуді оларды қоршап түрған және оның сыртқы қабығы болып есептелетін плазмолемманың өзгерістерінен бастаймыз.