2014-02-09
2200
Сынып
Сынып
Жаз
ВАРИАНТ
ВАРИАНТ
ВАРИАНТ
ВАРИАНТ
ВАРИАНТ
Берилган икки проекция бўйича етишмовчи проекцияни топиш ва ўлчамларни қўйиш. Аксанометрияни қуриш ва керакли қирқимни бажариш. Чизмада шартлилик ва соддалаштиришлардан унумли фойдаланиш.
Берилган деталнинг эскизини бажариш ва керакли кесим ва қирқимларни қўллаш.
Деталнинг берилган икки проекцияси бўйича етишмовчи проекцияси топиш, ўлчамлар қўйиш ва керакли қирқимларни бажариш. Чизмаларда шартлилик ва соддалаштиришлардан унумли фойдаланиш. Аксонометрик проекциясини қуриш ва керакли қирқимларни бажариш.
Берилган деталнинг техник расмини бажариш ва керакли кесим ва қирқимларни қўллаш.
Бу топшириқда буюмнинг берилган иккита кўринишига биноан етишмовчи проекцияси аниқланади, зарурий қирқим ва кесим бажарилади. Аксонометрик проекцияси қурилади ва керакли қирқимлар бажарилади. Чизмада шартлилик ва соддалаштиришлардан унумли фойдаланилади.
|
|
|
БИЛИМЛАР СИНОВИ ҚУЙИДАГИ БИЛИМ, КЎНИКМА ВА МАЛАКАЛАР АСОСИДА БАҲОЛАНАДИ:
- Чизмани қоғоз кўламида тўғри жойлаштирилганлиги;
- Чизмада чизиқ турларини тўғри қўлланилиши;
- Проекцияларнинг тўғри бажарилганлиги;
- Ўлчам қўйиш қоидаларига риоя қилинганлиги;
- Икки проекцияни тўғри кўчирилганлиги;
- Етишмовчи проекциянинг тўғри топилганлиги;
- Аксонометриянинг тўғри жойлаштирилганлиги;
- Аксонометриянинг тўғри қурилганлиги;
- Чизмачилик асбобларидан унумли фойдаланилганлиги;
- График ишнинг тугалланганлиги ва тозалиги.
АМАЛИЙ (ГРАФИК) ИШ ҚУЙИДАГИЧА БАҲОЛАНАДИ
| График саводхонлик | Балл | Умумий балл |
| Чизмани қоғоз кўламида тўғри жойлаштириш | ||
| Буюм кўринишларининг қоғоз кўламида тўғри жойлаштирилганлиги | ||
| Буюм чизмасида қоғоз кўламига мос масштабнинг тўғри танланганлганлиги | ||
| Аксонометрик проекциянинг қоғоз кўламида тўғри жойлаштирганлиги | ||
| Чизмада чизиқ турларининг тўғри қўлланилганлиги | ||
| Асосий йўғон туташ чизиқнинг тўғри қўлланилганлиги | ||
| Ингичка туташ чизиқдан унумли фойдаланилганлиги | ||
| Штрих-пунктир чизиқнинг тўғри қўлланилганлиги | ||
| Стандарт талабига тўла мослиги | ||
| Чизмада ўлчамларнинг тўғри қўйилганлиги | ||
| Ўлчам чиқариш чизиқларининг тўғри бажарилганлиги | ||
| Ўлчам чизиқларининг тўғри бажарилганлиги | ||
| Ўлчам чизиқларидаги кўрсаткич (стрелка) ларнинг тўғри қурилганлиги | ||
| Ўлчам қўйишдаги шартлилик ва белгилардан тўғри фойдаланилганлиги | ||
| Чизмада ўлчамларнинг тўлиқ қўйилганлиги | ||
| Стандарт талабига тўла мослиги | ||
| Икки проекциянинг тўғри кўчирилганлиги | ||
| Берилган икки проекциянинг тўғри кўчирилганлиги | ||
| Берилган икки кўринишнинг ўзаро проекцион боғлиқлиги | ||
| Буюм чизмасининг берилган ўлчамларга мослиги | ||
| Етишмовчи проекциянинг тўғри бажарилганлиги | ||
| Етишмовчи проекция тўғри жойлаштирилган | ||
| Бажарилган учинчи кўринишнинг берилган икки кўриниш билан ўзаро проекцион боғлиқлиги | ||
| Етишмовчи проекция контурининг тўғри аниқланганлиги | ||
| Етишмовчи проекциянинг тўғри қурилганлиги | ||
| Бажарилган учинчи кўринишда ўлчамларнинг тўғри қўйилганлиги | ||
| Комлекс чизмадаги барча ўлчамларнинг стандарт талабига тўла мос келиши | ||
| Чизмада кесим ва қирқим тўғри бажарилганлиги | ||
| Кесим ёки қирқим бажариш лозим бўлган кўринишнинг тўғри аниқланганлиги | ||
| Кесувчи текисликнинг тўғри танланганлиги | ||
| Кесим юзасининг тўғри аниқланганлигии | ||
| Қирқимнинг тўғри бажарилганлиги | ||
| Кесим юзасининг тўғри штрихланганлиги | ||
| Чизмада шартлилик ва соддалаштиришлардан фойдаланилганлиги | ||
| Буюм чизмасида шартлилик ва соддалаштиришлардан фойдаланишга зарурат бор ёки йўқлигини тўғри англаганлиги | ||
| Шартлиликлардан тўғри фойдаланганлиги | ||
| Стандарт талабларига мослиги | ||
| Аксонометрик проекциянинг ўқлар тизимида тўғри қурилганлиги | ||
| Аксонометрик проекция турининг тўғри танланганлиги | ||
| Аксонометрик проекция ўқларининг тўғри қурилганлиги | ||
| Аксонометрик тасвирнинг ўқлар тизимида бажарилганлиги | ||
| Аксонометрик проекциянинг кўринишларга нисбатан мослиги ва бир-бирига айнанлиги | ||
| Аксонометрик проекция ва кўринишлардаги ўлчамларнинг мослиги | ||
| Аксонометрик проекция турининг ёзиб қўйилганлиги | ||
| Аксонометрик проекциянинг тўғри бажарилганлиги | ||
| Аксонометрик проекциянинг берилган ўлчамларга мослиги | ||
| Аксонометрик проекцияда ясовчи чизиқлардан тўғри фойдаланилганлиги | ||
| Аксонометрик проекцияни қуришда х, у, з ўқларидан тўғри фойдаланганлиги | ||
| Аксонометрик проекцияда кўринарли контурларнинг тўғри бажарилганлиги | ||
| Аксонометрик проекцияда овал ясаш қоидаларига риоя қилинганлиги | ||
| Аксонометрик проекциянинг тўғри қурилганлиги | ||
| Аксонометрик проекцияда қирқим тўғри бажарилганлиги | ||
| Ясовчи ёрдамчи чизиқлардан тўғри фойдаланганлиги | ||
| Кесувчи текисликларнинг тўғри танланганлиги | ||
| Қирқим бажаришда ўқлар тизимидан тўғри фойдаланилганлиги | ||
| Қирқимдаги кесим юзаси контурининг тўғри аниқланганлиги | ||
| Қирқимдаги кесим юзаларининг тўғри штрихланганлиги | ||
| Аксонометрик проекциянинг тўғри ва тўлиқ якунланганлиги | ||
| Чизманинг тозалиги | ||
| Чизма бажариш жараёнида коғоз юзасининг тозалигини сақлаганлиги | ||
| Чизма бажарилган юзанинг тозалиги |
Энг юқори кўрсатгич 100 бални ташкил этади.
|
|
|
Изоҳ: Топшириқ умуман бажарилмаган бўлса “0” (ноль) балл қўйилади.
Ўқувчилар амалий (график) ишни маҳаллий шароитдан келиб чиққан ҳолда ихтиёрий А3 ёки А4 бичим (формат)даги чизма қоғозига бажаришлари мумкин.
ГРАФИК АМАЛИЙ ИШ БАЖАРИШ УЧУН ТОПШИРИҚДАН НАМУНА
Қазақ тили мен ¡дебиет
Қазақ тили мен ¡дебиети п¡ни бойынша билимдер сына¬ы жалпы орта билим беретин мектептерди¦ 5-9-сыныптарында бир (билим мекемеси) басқышта £ткизиледи.
|
|
|
Жазбаша жµмыс:
Оқушылар сынақты¦ 5,6-сыныптарда диктант, 7-сыныпта мазмµндама, 8,9-сыныптарда шы¬арма жазады.
Бµл басқыштарда оқушыны¦ шы¬армашылық, еркин пикирлеу қабилети ж¡не сауаттылы¬ы сынақтан £ткизиледи.
Жазбаша жµмыстар к£п варианттылық негизинде дайындалады. ¢рбир вариантта 3-уден тақырып µсынылады. Бµл варианттардан биреуи та¦дап алынады. Та¦дап алын¬ан сол бир тақырып негизинде диктант, мазмµндама, шы¬арма жазылады.
Жазбаша жµмыс тақырыптары оқушыларды шы¬армашылық- пен изденуге, £з ойын сауатты айтып, жаза билуин, байланыстырып с£йлеудеги тил м¡дениетин ºалыптастыру ж¡не дамыту, £зиндик ой-пикирин д¡йекти, ж¯йели айта билуге, µтымды шешен с£йлеуге баулу керек. Оқушылар тарапынан жазыл¬ан жазбаша жµмысты¦ минимал к£леми т£мендегинше, я¬ни:
Диктантта¬ы с£здерди¦ к£леми 5-сыныпта 100-110-¬а дейин, 6-сыныпта 110-120-¬а дейин болады. Диктант жазу ¯шин 1 са¬ат (60 минут) уақыт б£линеди.
Мазмµндама £ткизуде оқушылар м¡тинди қандай т¯сингендери, £з пикир ж¡не т¯синиктерин қандай баянда¬анды¬ы, тил дамыту билиги мен сауаттылы¬ы сынап к£риледи.
М¡тиндеги с£здер м£лшери 7-сыныптар ¯шин 250-300 с£зден қµралып, оқушы о¬ан шы¬армашылық, £зиндик ой-пикирин, 2-2,5 бет к£леминде жазады. Мазмундама жазу уақыты- 2 са¬ат (120 минут).
Диктант пен мазмµндама ¯шин Отан, достық, ата-ана¬а қµрмет, µстаздар, таби¬ат, китап, ¡деп, борыш т.б. тақырыпта¬ы м¡тиндер алынуы м¯мкин.
8-сыныпта шы¬арманы¦ к£леми 2,5-3 бет, 9-сыныпта 3,5-4 беттен кем болмауы талап етиледи. 8-9-сыныптарда шы¬арма ¯шин 2 са¬ат (120 минут) б£линеди.
Шы¬арма ¯шин 8,9-сынып оқу ба¬дарламасында белгиленген тақырыптар, сондай-ақ, шы¬арма кейипкерлери, ¬ылым –билимге £з ¯лесин қосқан µлы бабаларымыз, оқыл¬ан китаптар, Отан, еркиндик, т¡уелсиздик ¯шин к¯рескен кейипкерлер жайлы та¬ы басқа тақырыптар та¦дап алынуы м¯мкин.
|
|
|
Жазбаша жµмыс ¯шин тақырыптардан ¯лгилер:.
5-сынып
Бирлик
Данияр мектептен келсе, ¯йди¦ алды омбы қар боп қалыпты. Ол тама¬ын ишип, аздап демалды. Киинип аула¬а шықты. Қорадан қол шанасын алып, о¬ан талдан тоқы¬ан қорапты та¦ып бекитти. Қолына к¯рек алды. Ауланы¦ қарын тазарту¬а киристи. Қорапқа қар толтырып, оны шанамен алысқа апарып т£кти. Бирақ қар таусылар емес.
Осы кезде Данияр¬а к£мекке к£рши ¯йдеги досы Нариман келди. Нариман да қол шанасын с¯йреп шы¬ыпты. Екеуи еки шанамен қарды тез тасып битирди. Осыдан кейин Нариманны¦ ¯йини¦ алдына барды. Бµларды¦ жанына к£мекке Берик пен Серик келди. Т£ртеуи ойнап-к¯лип ж¯рип, қызу е¦бекке киристи. Оларды¦ бµл е¦бектерине ¯лкендер с¯йсине, қызы¬а қарады.
Осылайша т£рт дос к¯ш қосып, т£рт ¯йди¦ алдын лезде-ақ қардан тазартып шықты. Мµны¦ аты-бирлик еди. (105 с£з) Е.¤тетилеуµлы.
6-сынып
Жаз болуды¦ алдында к¯н µзарып, аºырындап ºар да ери бастайды. ¤зенде мµз жарылып, су лайланып, т£мен а¬ып, се¦ ж¯ре бастайды. Су £зенни¦ жиегимен асып, жа¬аларын ºар кешип, к¯н жылынып бол¬ан со¦, ш£п шы¬ып, т¯рли т¯сти г¯лдер шешек атады. Егиншилер соºа-сайманын т¯зеп, жер жырту¬а шы¬ады. То¬ай да жапыраºтарын жамылып, жа¦а келген сайра¬ыш ºµстарды¦ ¯нимен к£¦илди болып кетеди. Жаз жан-жануарларды¦ б¡рин де тирилтеди. Жазды¦ жетип, к¯нни¦ жылын¬анына б¡ри де шаттыºта. ¼ыстан ºысылып шыººан мал ж¯нин тастап, бие ºµлындап, ºой ºоздап, ºара жерди са¬ынып ºал¬ан жануарлар байласа тµрмай, дала¬а ºашады. ¼азақ халºыны¦ наº бир байларыники болмаса, ºысºы ¯йлери ºандай нашар. Енди бµлар да сол ºарবы иисти ºыстауларынан шы¬ып, кииз ¯йлерин тиккен. ¼ыстай жарыº даланы к£рмей жатºан шал-кемпирлер мен аурулар да бир жасап, таза ауаны жµтып раºаттан¬ан. Балалар ойын¬а шы¬ып, ж¯гирип, жыл ºµстары тегис келип, жµмыртºа сал¬ан. (130 с£з) “Нурлы жол” газетинен.
7-синф
Бата- тилек туралы
Халқымызды¦ £те ертеден келе жатқан µлттық салт-д¡с¯рлерини¦ бири – бата беру, изги тилек билдиру. Бата с£зи, бир жа¬ынан, халық шы¬армашылы¬ына жататын тили к£ркем, мазмµны келисти с£з ¯лгиси болса, екиншиден, т¡лим-т¡рбиелик м¡ни айрықша байыр¬ы мµраларды¦ бири. Ескини¦ қалды¬ындай елеусиздей к£ринип, ресми т¡лим-т¡рбие саласында, ¬ылым-билимде жете к£¦ил б£линбейди.Соны¦ салдарынан болса керек, халық шы¬армашылы¬ына жататын жµмбақ, мақал-м¡тел, тµрмыс-салт жырлары т¡ризди жанрларды¦ қатарынан бата-тилектер шетқақпай қалып, оқулықтар¬а енбей қалды. Бир жақты ба¬аланып,сы¦аржақ сипатталып келген мµндай мµраларды қайта қарап, «ақтандақтарды¦» астынан аршып алып, рухани £миримизди байыта т¯суимиз керек.
Бата- тилек билдиру тµрмыс-салтымызда £мирше¦ бол¬андықтан осы к¯нге шейин қолданылып келеди.
Қазақта к¯йеуге бата бергизбейди. Я¬ни туыстық қарым-қатынасына да к£¦ил б£линеди. Дастархан¬а қойыл¬ан ас желинип болды-ау деген шамада батаг£й жақсы ниетин билдиретин с£з айтып, бет сипайды. Жинал¬ан жµрт та жақсы ниетке тилегимиз қосылсын дегендей қол жайып, бет сипайды. (140 с£з).
(10- сынып ¡дебиетииен)
8-9 сыныптар ¯шин шы¬арма тақырыптарынан ¯лгилер:
1. ¸стаздық - биик шыº
2. Махаббатсыз д¯ние бос (Абай £ле¦дери бойынша)
3. Мени¦ армандарым
1. Билим – бақыт келтиреди. (Ж¯сип Баласа¬унны¦ «Қµтты билик» шы¬армасы жайлы)
2. Ту¬ан жер – алтын бесик.
3. Ана тилим - алтын ºазынам
Диктантты ба¬алауда т£мендегинше £лшем белгиленеди:
• «9-100» балл; м¯лде қатесиз жазыл¬ан, д£реки болма¬ан бир емлелик немесе бир тыныс белгисинде қатеси болса;
• «81- 90» балл; еки емлелик ж¡не еки тыныс белгиде қатеси болса. Қателер саны £згеруи м¯мкин, бирақ оларды¦ жалпы саны т£ртеуден, емлелик қатеси болса екеуден аспауы керек.
• «71- 80» балл: т£рт емлелик ж¡не 4 тыныс белгиде қате болса. Қателер саны 3 емле, 5 тыныс белгиде қате ж¡не басқа к£ринисте де болуы м¯мкин. Бирақ емлелик қате саны 4 –уден аспауы керек.
• «61- 70» балл: бесеуге дейин емлелик ж¡не 5 тыныс белгиде қате болса.
• “51- 60” балл: 7-ге дейин емлелик ж¡не тыныс белгиде қате болса.
• “50-41”балл 9-10-¬а дейин емлелик ж¡¦е тыныс белгисинде қатеси болса.
• “40-31” балл: 11-13-ке дейин емлелик ж¡не тыныс белгисинде қатеси болса.
• “20-11” балл 14-ке дейин емлелик ж¡не тыныс белгисинде қатеси болса.
• “10-1” балл: Қателер саны 15-тен артса қойылады.
Е скерту: 1. Диктантта¬ы қателер т¯рли к£ринисте болуына қарамай, ба¬алауда емлелеик қателер м£лшери негизги шекара есептелинеди.
2. Егер диктантта¬ы т¯зетулер м£лшери 5-уден артық болса, 1 балл т£мендейди.
Ескерту: Оқушы жазбаша жµмысты (диктант, шы¬армашылық мазмµндама мен шы¬армада) м¯лде қатесиз жазып, бирақ к£ркем жазуы талапқа жауап бермесе н¡тиже 1 балл¬а т£мендейди
Мазмµндаманы ба¬алау нормасы:
| № | Билим да¬ды, биликтер | балл |
| 1. | Жоспар тақырыпқа сай болса, шы¬арма оқи¬асы дµрыс баяндал¬ан болса, с£з байлы¬ы, с£йлем қµрылысы ж¡не стилдик ¡деби тил талаптарына сай болса, сауаттылықта д£реки болма¬ан 1 емлелик ж¡не еки тыныс белгисинде қатеси болса, стилдик қате болмаса | 100-91 |
| 2. | М¡тин жоспар негизинде баяндалып, бирақ же¦ил қателиктер жиберилген болса, пикирлеуде ж¯йелилик аздап бµзылса, с£з та¦дауда ж¡не с£йлем қµрылысында ¡рт¯рлилик болса, сауаттылықта 2 емлелик, 2 тыныс белгисинде ж¡не екеуге дейин стилдик қате бар болса | 90-81 |
| 3. | Тақырып толық баяндалма¬ан болса, тақырыптан шамалы ауытºыушылық болса; оқи¬аларды баяндауда кемшиликтер жиберилген болса, с£з байлы¬ы,с£йлемдерди қµрауда нашарлық сезилип тµрса, сауаттылықта 3-ге дейин емлелик, 4 тыныс белги, 3-ге дейин стильдик қатеге жол қойыл¬ан болса | 80-71 |
| 4. | Жµмыс жоспар¬а сай болмаса, пикирди баяндауда ж¡не қµрылысында бµзылу болса, пикирлер бир-бирине байланыспа¬ан болса, с£з байлы¬ы £те кем болса, мазмµн ж¡не баяндауда сауаттылықта 5-ге дейин емлелик, 5-уге дейин тыныс белгисинде, 5-уге дейин стилдик қате жиберилген болса. | 70-61 |
| Жµмысқа жоспар қµралма¬ан болса, пикир мазмµны мен қµрылысында д£реки ауытқушылықтар болса, мазмµны мен с£йлемде сауаттылықта 7-уге дейин емлелик, 7-ге дейин тыныс белгисинде, 7-ге дейин стилдик қателер жиберилген болса. | 60-51 | |
| Жµмысқа жоспар қµралма¬ан болса, пикир мазмµны мен қµрылысында д£реки ауытқушылықтар болса,пикирлери бир-биримен байланыспаса, мазмµны мен с£йлемде сауаттылықта 9-10 емлелик, 9-10 тыныс белгиде, 9-10 стильдик қате жиберилген болса. | 50-41 | |
| Жµмысқа жоспар қµралма¬ан болса, пикир мазмµны мен қµрылысында қопал қателиктер болса, пикирлер бир-биримен байланыспаса, мазмµны мен с£йлемде сауаттылықта 11-14-ке дейин емлелик, 11-14-ке дейин тыныс белгиде, 11-14-ке дейин стильдик қате жиберилген болса. | 40-31 | |
| Мазмµндама қысқа жазылып, жо¬арыда¬ы талаптар¬а м¯лде жауап бермесе. | 30 баллдан т£мен |
Шы¬арма т£мендеги £лшемдер негизинде ба¬аланады
| № | Мазмµны | 1 тур баллдары |
| 11. | Жоспар шы¬армашылыºпен, ж¯йели, тақырыпқа сай қµрал¬ан болса ж¡не м¡тин мазмµныны толық қамтып тµрса. | |
| 22. | Тақырыпқа сай келетин эпиграф дµрыс та¦дал¬ан болса. | |
| 33. | Тақырып дµрыс, толық баяндал¬ан боса- 6 балл; К£ркем м¡тин қµрау за¦-ережелерине сай болса –6 балл; £зиндик шы¬армашылықпен пикирлеп жазыл¬ан болса –6 балл; пикирлер ж¯йели, негизди болса - 4 балл; тақырып мазмµны ¡деби тил нормаларына с¯йенген т¯рде баяндалса - 3 балл | |
| 44. | Тақырыпқа сай цитаталарды дµрыс та¦даса | |
| 55. | Жоспар б£лимдерини¦ мазмµны баяндал¬ан болса | |
| 66. | М¡тинде £негели с£здер, мақал-м¡телдер т.б орынды пайдалан¬ан болса. | |
| 77. | М¡тин тақырып бойынша жалпы қорытыл¬ан болса | |
| 88. | Тақырып мазмµны қазирги заманмен байланысқан болса | |
| 99. | Шы¬арма к£ркем жазыл¬ан болса. | |
| Жалпы: | 50 балл |
| Сауаттылы¬ы | 1 тур баллдары | |
| Шы¬армада ешқандай грамматикалық қате болмаса | ||
| 1 емле, 1 тыныс белги қатеси болса | ||
| 1 д£реки болма¬ан стилдик, 1 емле,1 тыныс белги қатеси болса | ||
| 1 д£реки болма¬ан стильдик, 2 емле, 2 тыныс белги қатеси болса | ||
| 2 д£реки болма¬ан стильдик,3 емле, 3 тыныс белги қатеси болса | ||
| 2 стильдик, 4 емле, 4 тыныс белги қатеси болса | ||
| 3 д£реки болма¬ан стильдик, 5 емле, 5 тыныс белги қатеси болса | ||
| 3 стильдик, 5 емле, 5 тыныс белги қатеси болса | ||
| 4 стильдик, 6 емле, 6 тыныс белги қатеси болса | ||
| 5 стильдик, 7 емле, 7 тыныс белги қатеси болса | ||
| 6 стильдик, 8 емле, 8 тыныс белги қатеси болса | ||
| 7 стильдик, 9 емлели, 9 тыныс белги қатеси болса | ||
| 8 стильдик, 10 емле, 10 тыныс белги қатеси болса | ||
| Шы¬армада 9 стильдик,11 емле,11 тыныс белги қатеси болса | ||
| Шы¬армада 10 стильдик, 12 емле, 12 тыныс белги қатеси болса | ||
| Шы¬армада 10-нан артық стильдик, 13 емле, 13 тыныс белги қатеси болса | ||
| Шы¬армада 10-нан артық стильдик, 14 емле, 14 тыныс белги қатеси болса | ||
| Шы¬армада 10-нан артық стильдик, 15 емле, 15 тыныс белги қатеси болса | ||
| Шы¬армада 10-нан артық стильдик, 16 емле, 16 тыныс белги қатеси болса | ||
| Шы¬армада 10-нан артық стильдик, 17 емле, 17 тыныс белги қатеси болса | ||
| Шы¬армада 10-нан артық стильдик, 18 емле, 18 тыныс белги қатеси болса |
Ескерту: Кейде оқушыны¦ жазба жµмысында¬ы қателер саны жо¬арыда¬ы ба¬алау £лшемдерине сай келмеуи м¯мкин. Мµндай жа¬дайларда, 2 тыныс белги қатени 1 емле қате орнына, 2 немесе 3 емле қатени 1 стильдик қате орнында ба¬алау м¯мкин. Қателерди¦ (стильдик, емлелик, тыныс белги) ¡рбирини¦ саны жалпы 10-нан артса оқушыны¦ ба¬асы £з-£зинен т£мендейди.
Жалпы к£рсеткиш 100 балды қµрайды.
адабиёти тохик
Санхиши дониши хум[уриявии дониши донишомезон аз фан[ои забони тохикб ва адабиёт барои мактаб[ои таълими умумии миёна дар синф[ои 5-9 ба таври як зина, яъне дар мактаб гузаронида мешавад.
Дар зинаи якуми мактабб синф[ои 5-6-ум диктант, синфи 7-ум баёни эходб ва синф[ои 8-9-ум иншо менависанд.
Дар ин намуд робилияти мустарилфикрб, эходфикрб ва саводхонии донишомезон аз санхиш гузаронида мешавад. Барои кори хаттб дар асоси бисёрварианта тайёр карда мешавад. Дар [ар як вариант 3-тогб мавзеъ тардим карда мешавад. Аз ин вариант[о яктоаш интихоб карда мешавад. Дар асоси [амон варианти якто мавзеи интихобшуда, диктант, баёни эходб ва иншо менависанд. Мавзеъ[ои кори хаттб донишомезонро ба хустухе[ои эходб, фикру муло[изаи шахсб баён кардан, Дар ин намуд барои навиштани мавзеъ[ои кори хаттб бояд ма[орати донишомезонро ба хустухеи эходб, фикру муло[изаи шахсб баён кардан, оиди мавзеъ[ои якхела аз якчанд манбаа[о истифода бурда, фикр[ояшонро ба таври умумб хулоса кардан ва онро баён карда тавонистан ра[намун кардан лозим аст. Дар ин хонанда доир ба мавзеъ фикри нав пайдо карда, манбаъ[ои мавзеъ[ои додашударо ба таври реякб нанавишта, зарурати баён кардани фикри эходии худро идрок намуданаш лозим. {ахми кори хаттии аз хониби донишомезон навишта мешуда ба таври зерин, яъне:
{ахми калима[ои диктант дар синфи 5-ум 100-110 то, дар синфи 6-ум 110-120-то мешавад. Барои навиштани диктант 1 соат (60 дарира) варт дода мешавад.
Дар баёни эходб донишомезон чб гуна ва бо кадом дараха матро дарк карданашон, фикру муло[аза[ои худро чб гуна ифода карданашон, малакаи нутр ва саводхонии он[о аз санхиш гузаронида мешавад.
Мирдори калима[ои дар матнбуда барои синфи 7-ум аз 250-300 калима иборат буда, донишомез онро эходкорона ва мустарил фикрронда дар [ахми 2-2,5 са[ифа менависанд. Барои навиштани баёни эходб 2-соат (120 дарира) варт худо карда мешавад. она
Барои диктант ва баёни эходб мавзеъ[ои оиди Ватан, дўстб, [урмати падару модар, устод, табиат, китобдестб, ахлору одоб ва уайра[оро дарбар гирифтанаш мумкин.
Дар синфи 8-ум [ахми иншо 2,5-3 са[ифа, дар синфи 9-ум бошад 3,5-4 са[ифа кам набуданаш талаб карда мешавад. Барои синф[ои 8-9-ум 2 соат (120 дарира) варт худо карда мешавад.
Барои иншо дар барномаи таълимии синф[ои 8-9-ум мавзеъ[ои муайяншуда, инчунин радрият[ои миллб, ра[рамон[ои асар, аллома[ои бузург, китоб[ои хондашуда, Ватан, озодб ва уайра[о интихоб шуданашон лозим.
ҚУМРЙ ВА МУСИЧА
(барои синфи 5)
Мусичаро [ама дидаанду медонанд. Аммо румриро [ама не. Агарчанд ки дар суруд[ою афсона[о номи румриро бисёр шунидаанд. Румрб паррандаи мамлакати мо нест. Ишрбозони парранда вайро аз замон[ои радим ин тараф ба рафас[о андохта, аз {индустон ва мамлакат[ои дигари гарм мебиёранд.
Румрб мусичаро кандагию гирифтагб. {ам сохт, [ам ранги пару боли вай ба мусича монанд аст. Аммо дар гардан як тасмаи сиё[ дорад. Онро таври гардани румрб мегеянд.
Овози хониши румрб [ам агар ку – куи мусичаро ба [исоб нагирем, ба уур – уури вай ва баъзе варт ба овози кабетар монанд аст. Худи румрб [ам монанди мусича аз хонадони кабетар[о мебошад. (Ра[им Халил «Мунтахобот» 100 калима),
БАҲОР
(барои синфи 6)
Мохи март буд. Ҳавои сахаргохон салрин ва фарахбахш. Табиат аз омад – омади бахор, аз нафаси хахонбахши вай бедор шуда буд. Дар хама хо майсаи сабз дамида, дарахтон ба уунчабандб сар карда буданд. Гунхишкхо, мусичаю кафтару фароштурукхо дар паи обу дона дар хаво парвоз доштанд. Баъзеашон дар нелхояшон хасу хошоку лой гирифта, ба хойхои номаълум мекашониданд, онхо имсол боз ба ташвиши хонасозб афтодаанд. Дар тутзоре, ки канали нав аз пахлеи он мегузашт, як булбули шайдо хай мехонд, хай илхон мекард. Зоуони ало гала – гала дар шохи дарахтони баланд нишаста ё бар амин фуруд омада хасту хез мекарданд. Дар як хо, дар лаби канал, якчанд гунхишкон дик – дик хахида бозб мекардан. (Сотим Улуузода, «Мунтахобот», 110 калима),
(барои синфи 7)
Одаму хирс ба хам дест шуданд. Одам боре хирсро ба мехмонб таклиф карда, зиёфати калон дод. Варти рафтани хирс одам еро гуселонида истода, бародарвор баоуеш кашида бесид. Ин холро дида, зани е рей турш намуд ва ба замин туф карда, ба шавхараш гуфт:
– Чб хел таъбат кашид, ки ин мехмони бадбейро бесидб?
Хирс рафт. Чанде пас одам ба хабаргирии е рафт ва бо марсади он ки дар бозгашт хезум карда ояд, табарашро хамрохи худ гирифт.
Хирс десташро бо чехраи кушод истирбол кард. {ар ду гарму хешон вохердб ва пурсупос карданд.
{ангоми бозгаштани мард хирс ба е чунин хохиш кард:
– Дестам, илтимос, ба сарам бо табарат якто зан.
– Чаро бегунох туро мезадаам? – хайрон шуд мард.
– Сабабашро баъд мефахмб, илтихо мекунам.
Мард розб нашуд. Хирс еро ба хону холаш намонда, зорию тавалло мекард, ки занад.
Нихоят мард бо табар ба сари хирс зад. Хирс махрех шуд ва чизе нагуфта, ба хангалзор даромада рафт. Мард ба хонааш баргашт… Аз байн хеле варт гузашт. Резе онхо боз вохерданд. Харохати сари хирс тамоман сихат ёфта асли радима барин шуда буд.
– Дидб, дестам, – гуфт хирс ба мард, – захми табаре, ки ту ба сарам задб, кайхо шифо ёфт. Аммо харохати дилам, ки аз теуи забони занат пайдо шудааст, ханез борист.
