Тэарэтыка-літаратурнай думкі. Асноўнай прыкметай і асаблівасцю развіцця тэарэтыка-літа­ра­тур­­най дум­­кі ў ХІХ — пачатку ХХ стст

ў ХІХ — пачатку ХХ стст.

Асноўнай прыкметай і асаблівасцю развіцця тэарэтыка-літа­ра­тур­­най дум­­кі ў ХІХ — пачатку ХХ стст. з’яўляецца фарміраванне ў літара­ту­ра­знаў­­стве ўлас­ных на­­­вуко­вых метадаў і школ. Наогул, у да­дзены пе­рыяд лі­тара­ту­ра­­знаўства практычна поўнасцю вы­чля­ня­ецца з эстэ­­тыкі і ста­но­віц­ца са­мас­той­­най галіной навуковых ведаў.

Сярод метадаў і накірункаў (даволі часта побач з тэр­мі­на­мі «ме­тад» і «на­­кірунак» ужываецца паняцце «школа»; у прынцыпе ўсе гэтыя тры сло­вы-тэр­міны з’яўляюцца сінонімамі), што ўзніклі і афор­­­міліся ў лі­та­ра­турнай на­ву­цы ў ХІХ — пачатку ХХ стст. і са­мым не­пасрэдным чы­нам паўплывалі на раз­віццё тэарэтыка-лі­та­ра­тур­най га­лі­ны ў агульнай сіс­тэме літара­ту­ра­знаў­чых ведаў, най­больш значнымі і рас­паў­сю­джа­ны­мі з’яўляюцца міфалагічны, бія­­гра­фічны, культурна-гіста­рычны, па­раў­наль­на-гістарычны, псіха­ла­гіч­ны, фармальны і сацыялагічны.

Спецыфіка літаратуразнаўчага пазнання ў тым, што яно ў пра­цэ­се свай­­го гістарычнага развіцця не поўнасцю адкідвае на­пра­ца­ва­нае па­пя­рэд­­нікамі, а бя­рэ лепшае з усяго гэтага. Таму лі­та­ра­ту­ра­знаў­чыя ме­тады, на­кірункі і шко­лы ХІХ — па­чатку ХХ стст. не знік­нуць бясследна, як толь­кі вы­чар­паюць свае на­ву­ковыя патэн­цыі, а пяройдуць многімі сваімі мо­мантамі і гра­ня­мі, леп­шы­мі і пра­ве­ранымі прыёмамі даследа­вання ў нас­тупную літа­ра­тур­ную на­вуку. Толь­кі што адзна­чанае датычыцца прак­тычна ўсіх лі­та­ра­ту­ра­знаў­­чых метадаў, накі­рункаў і школ ХІХ — па­чатку ХХ стст. Прынцып пе­ра­ем­насці ў выніку ад­бору і сінтэзу ўсяго леп­шага, што на­пра­ца­вана па­пярэд­ні­камі,— адзін з асноваўтваральных прын­цыпаў лі­та­ратурнай на­вукі, важ­ней­шая ўмова для яе да­лейшага пас­пяховага раз­віцця.

Літаратура

Введение в литературоведение. Хрестоматия / Под ред. П.А. Николаева.— 2-е изд., испр. и доп.— М., 1987.

Волков И.Ф. Теория литературы.— М., 1995.

Зарубежная литература ХІХ века: Реализм: Хрестоматия историко-литера­турных ма­­те­­ри­а­лов.— М., 1990.

История эстетической мысли: В 6 т.— М., 1986–1987.— Т. 3–4.

Нефёдов Н.Т. История зарубежной критики и литературове­дения.— М., 1988.

Николаев П.А., Курилов А.С., Гришунин А.Л. История рус­ского литера­туро­веде­ния.— М., 1980.

Основы литературоведения / Под. ред. В.П. Мещерякова.— М., 2000.

Поспелов Г.Н. Теория литературы.— М., 1978.

Уводзіны ў літаратуразнаўства: Хрэстаматыя / Уклад. М.І. Мішчанчук, М.Ф. Шаў­лоў­ская; уступ. арт. М.А. Лазарука.— 2-е выд., дапрац. і дап.— Мн., 1991.

Хрестоматия по теории литературы / Составитель Л.Н. Осьмакова.— М., 1982.