Зарубежная эстетика и теория литературы ХIХ–ХХ вв. Трактаты, статьи, эссе / Сост., общ. ред. Г.К. Косикова.— М., 1987.
Основы литературоведения / Под. ред. В.П. Мещерякова.— М., 2000.
Современное зарубежное литературоведение (страны Западной Европы и США): концепции, школы, термины. Энциклопедический справочник.— М., 1996.
Современный словарь-справочник по литературе.— М., 1999.
Теории, школы, концепции (критические анализы). Художественная рецепция и герменевтика.— М., 1985.
Хализев В.Е. Теория литературы.— 2-е изд.— М., 2000.
Яусс Х.Р. История литературы как провокация литературоведения // Новое литературное обозрение.— М., 1995.— №12.
3.6. Літаратуразнаўчая герменеўтыка
Тэрмін «герменеўтыка» грэчаскага паходжання, што абазначае ў літаральным сэнсе «тлумачэнне». Этымалогія слова звязана з Гермесам — міфічным пасланцом алімпійскіх багоў. Перадаючы іх загады і паведамленні людзям, Гермес павінен быў тлумачыць таксама і боскія тэксты. Сучасная філасофія вызначае герменеўтыку як тэорыю інтэрпрэтацыі, вучэнне аб разуменні сэнсу. На сённяшні дзень герменеўтыка ў шэрагу краін з’яўляецца асновай літаратуразнаўства і крытыкі.
|
|
Герменеўтыка займаецца пераважна агульнымі прынцыпамі інтэрпрэтацыі тэкстаў, распрацоўваючы агульную тэорыю іх разумення і тлумачэння. У гэтых адносінах герменеўтыку можна лічыць, як і філасофію, «навукай навук». У дадзеным выпадку гуманітарных, уключаючы і літаратуразнаўства.
«Бацькам» герменеўтыкі як навукі заходнія тэарэтыкі лічаць нямецкага філолага-класіка эпохі рамантызму Ф. Шлейермахера (найбольш вядомыя працы яго ў адзначаным рэчышчы — «Герменеўтыка» і «Крытыка»). Канцэпцыю Ф. Шлейермахера (у асноўным самыя агульныя падыходы) падхапілі і распрацоўвалі такія вядомыя еўрапейскія вучоныя, як В. Дыльтэй, Х. Гадамер, М. Хайдэгер.
Сучасная герменеўтыка, якая часам імянуецца «неагерменеўтыкай», цікавая многімі сваімі момантамі. Асаблівую ўвагу прыцягваюць намаганні (дарэчы, даволі слушныя) некаторых яе прадстаўнікоў сцвердзіць і замацаваць у свядомасці вучоных-літаратуразнаўцаў, крытыкаў, а таксама чытачоў думку аб тым, што мастацкі твор заўсёды нясе ў сабе пэўны сталы (цвёрды) сэнс, укладзены ў яго аўтарам. Найбольш значным прапагандыстам менавіта такога падыходу з’яўляецца амерыканец Э.Д. Хірш, які лічыць, што залішні суб’ектывізм у перамешку з рэлятывізмам пры трактоўцы мастацкага твора (а на гэта «хварэюць» многія сучасныя літаратуразнаўчыя школы, і асабліва дэканструктывізм, а таксама рэцэптыўная крытыка) павінен адсутнічаць. Інакш даследчык з інтэрпрэтатара ператвараецца ў новага аўтара твора.
Не цураюцца герменеўтыкі і сучасныя айчынныя вучоныя-літаратуразнаўцы. У якасці прыкладу можна прывесці В. Халізева, які ў сваім падручніку па тэорыі літаратуры (як нам падаецца, гэта адзін з лепшых на сённяшні дзень на сучаснай постсавецкай прасторы дапаможнікаў па дадзенай дысцыпліне) прысвяціў цэлы падраздзел разгляду герменеўтычнай метадалогіі [10].