Комплемент

Тегі және қасиеті. Комлемент гуморалдық иммунитеттің аса маңызды іс атқаратын ерекше қорғаныс факторы. Комплементті 1899 жылы француз ғалымы Ж.Борде ашып “алексин” деп атаған. Комплемент деген атты Г.Эрлих ұсынған.

Комплемент антиген мен антидене қосылған кезде белсендірілетін, жай кезде енжарлы жағдайда болатын сарсудың ақуыздарырының күрделі кешені.

Комплементтің құрамына 20-дан астам ақуыз түрі кіреді. Оның ішінде 9 түрі ең негізгісі болып саналып С1, С2, С3, С4, С5, С6, С7, С8, С9 әріп-цифрлармен белгіленеді. Комплементтің ақуызы глобулиндер қатарына жатады және өзара физикалық-химиялық көрсеткіштерімен жекелендіріледі. Мысалы, олардың молекулалық салмағы және де күрделі суббірліктік құрамы болады. Комплемент бөлшектері жоғарғы концентрацияда синтезделеді (сарысу ақуызының 5-10 пайызы комплемент), сонымен қатар,оның бір бөлігін фагоциттер бөліп шығарады.

Комплементтің міндетті ісі әр алуан:

а) микробтар мен басқа жасушаларды еріту (цитотоксикалық әсері);

б) хемотоксикалық қасиет;

г) фагоцитозды қолдау.

Яғни, комплемент организмді микробтан басқа да жасушалар және антигендерден арылуға (мысалы ісік не трансплантант жасушалары) бағытталған иммундылитикалық реакциялардың бір түрі.

Комплементтің белсендірілуі.

Комплементтің белсендірілуі өте күрделі процесс.. Ол протеолитикалық ферменттер арқылы жүретін көп сатылы реакциялардан тұрып, соңында бактерия, не басқа жасушалардың қабырғасы жойдырылуына белсенді цитолитикалық кешеннің пайда болуымен аяқталады.

Қазіргі уақытта комплемент белсендірілуінің үш жолы белгілі: классикалық, альтернативті және лектинді (3-сызбанұсқа).

Классикалық жол.

Комплемент антиген + антидене кешенінің әсерінін белсендіріледі. Антиген+ антидене кешені пайда болу үшін IgM-нің бір, не болмаса IgG-ның екі молекуласы жеткілікті. Процесс антиген+антидене комплексне комплементтің С1 бөлігінің косылуынан басталады одан әрі С1 түпбөлігіне ыдырайды. Процесс комплементтің басқа бөліктері қатынасуымен жалғаса береді. Реакцияның соңғы нәтижесі бөгде заттың бейтараптанып адам денесінен тысқа шығарылуы.

Альтернативті жол.

Бұл жол антидененің қатынасуынсыз өтеді. Тәсіл адам денесін грамтеріс микробтардан қорғауға бағытталған. Сатылы реакция антигеннің В, Д ақуызы мен пропердин (Р) қосылуымен басталып С3 бөліктің белсендірілумен жалғасады. Одан әрі процесс классикалық жолға сәйкес механизіммен аяқталады.

Лектинді жол.

Бұл жолдың да механизімі антиденесіз өтеді. Оның басталуына манноза байланыстырушы ақуыз себепкер. Ол зат микроб қабырғасындағы маннозамен байланысқаннан кейін комплементтің С4 бөлігін белсендіреді. Ары қарай сатылы реакция классикалық жолдың механизіміне ұқсас жүреді.

Комплементті белсендіру жолында реакцияның қорытындысы ретінде биологиялық өте белсенді суббірліктер пайда болады: С3а, С3в, С5а, С5.. Мысалы С3а, С5а анафилактикалық реакицялардың басталуына қатынасады. С3б- опсонизацияны күшейтеді. Күрделі сатылы комплемент белсендіру реакциялары Са2+ және Мg2+ иондарының көмегімен өтеді.