Продолжите ряд числительных

13 14 15 16 17 18 19

а) 1-3-5-7.....

б) 2-4-6-8.....

в) 3-6-9-12....

г) 4-8-12-16....

2. ђйтегез ђле, сез кайдан килдегез?

Образец: Мин — ђтнђдђн.

Чистай — Чистополь

Сарман — Сарманово

ђлмђт — Альметьевск

ђтнђ — Атня

Минзђлђ — Мензелинск

Зђй — Заинск

3. ќљмлђлђрне дђвам итегез:

а) Вакытым булса да,......

ђнием ђйтсђ дђ,.......

Авылга кайтсак та,.........

ђ) Акчам булса,..........

Яћгыр яуса,.........

Марат яхшы укыса,........

Артур безгђ килсђ,........

б) Иртђн торгач, мин.........

Ашагач, ул..........

Укыгач, без........

ђни эштђн кайткач,........

3. Сорауларга ќавап бирегез:

— Сез бњген эштђн соћ нишлисез?

— Татарларда шулпадан соћ нђрсђ бирђлђр?

— Концерттан соћ љйгђ ничек кайтасыћ?

— Казаннан Чаллыга хђтле ничђ километр?

— Сезнећ авылдан Казанга кадђр ничђ чакрым?

— Бњген эштђ ничђгђ хђтле буласыз?

— Сезнећ чит илгђ чыкканыгыз бармы?

— Тљркиягђ барганыгыз бармы?

— љчпочмак ашаганыћ бармы?

— ђниећнећ килгђне бармы?

— Килђсе елга Сез кайда ял итђчђксез?

— њткђн шимбђдђ имтихан бирдегезме?

— Кљндезге аш ничђдђ була?

— Гимназиядђ укучы балалар тљрек телен љйрђнђлђрме?

— Америкада яши торган татарлар Казанга килђме?

— Университетта кытай телен укыта торган белгечлђр бармы?

— њзђк универмагта нинди бњлеклђр бар?

— Аяк киемнђре бњлегендђ нђрсђлђр саталар?

— Сез ничђнче њлчђм киясез?

— Кышын кулга нђрсђ киялђр?

4. ќљмлђлђр тљзегез:

Соћ, љйгђ, кайтам, эштђн, мин.

Соћ, ял, дђрестђн, итђм, мин.

Ун, бар, ќђйге, чаклы, каникулларга, кљн.

Кадђр, ул, эшкђ, нишлђде?

Дњшђмбедђ, без, њткђн, спектакль, карадык, яћа.

Килђсе, авылга, сез, кайтачаксыз, атнада.

Тђмле, аш, кљндезге, бик, булды.

5. Мђкальлђрне тђрќемђ итегез џђм ятлагыз.

Кызыл яулык кызга килешђ.

Бњреге башыннан акыллырак.

Башыћа тљшсђ, башмакчы булырсыћ.

Кием, кешене бизђсђ дђ, гњзђл итмђс.

њзећ киясе киемне њзећ сайла.

Коммуникатив биремнђр.

1. Скажите, что Вы будете делать после работы.

2. Скажите, что Вы делали до занятий.

3. Спросите у Алсу, где она будет отдыхать на будущий год.

4. Спросите у Артура, где он был в прошлое воскресенье.

5. Поинтересуйтесь, есть ли в университете специалисты, знающие турецкий язык.

6. Поинтересуйтесь, есть ли в этой группе студенты, изучающие китайский язык.

7. Спросите, есть ли в этой гимназии ученики, хорошо читающие по-английски.

8. Спросите, во сколько прибывает поезд, идущий из Москвы.

9. Поинтересуйтесь, какие отделы есть в Центральном универмаге Казани.

10. Спросите у Гульназ, какой размер обуви она носит.

12. Спросите у Алмаза, какой у него размер одежды.

13. Поинтересуйтесь, есть ли в этом отделе кожаные сапоги.

14. Уточните, на каком этаже находится отдел головных уборов.

15. Расскажите о том, что Вы купили в универмаге.

САРМАН

Сандугачлар кунып кайда сайрый?

Сарман буйларында тирђктђ;

Сића булган яшьлек мђхђббђтем

њрелеп чђчђк ата йљрђктђ.

Сарман буйларыннан њткђн чакта,

Тыћларсыћмы, ќырлар ќырлармын?

Књзлђрећне тутырып карарсыћмы,

Зђћгђр таудан яулык болгармын?

Сарман буйларында яшел алан,

Печђннђре ќитђр бер заман;

Кавышулары, иркђм, бик књћелле,

ђмма аерылышу бик яман.

Дђрес бетте. Сау булыгыз.

ЕГЕРМЕ ДњРТЕНЧЕ ДђРЕС

Исђнмесез! Хђерле кљн!

Бњген 14 нче июнь. Чђршђмбе.

I. Сљйлђшђбез!

а) — Мића 58 нче њлчђм эшлђпђ кирђк иде. Бармы сездђ?

— Бар. Сезгђ нинди тљсле кирђк?

—Коћгырт.

—Рђхим итегез!

— Рђхмђт.

ђ) — Кыш ќитђ, минем пирчђткђ дђ, биялђй дђ юк ђле.

— Мин сића биялђй бђйлђрмен.

— Ай, рђхмђт, Дания апа!

б) — Алсу, кибеттђ кичђ итеклђр сатканнар, ишеттећме?

— Юк. Чит илнекелђрме?

— ђйе, фин итеклђре.

— Кыйбатмы?

— 600 мећ чамасы.

в) — Кызлар, мића њкчђсез тњфли кирђк иде.

— Бауман урамында бик ђйбђт кибет бар, шунда керђбез.

— Яхшы.

г) — ђлфия, бњген эштђн соћ кая барасыћ?

— Универмагка.

— Нђрсђ аласыћ?

— ќђйгђ бик матур књлмђк кирђк иде.

д) — Бу итђк мића кићрђк. Сездђ кечкенђрђге юкмы?

— Бар. 46 нчы њлчђм ярыймы?

— Ярый. Рђхмђт.

йоншерсть, шерстяной тукыматкань ефђкшелк, шелковый ситсыситец, ситцевый мамыкхлопок, хлопчатобумажный бђрхетбархат, бархатный таманвпору сића (сезгђ) килешђ тебе (вам) идет

а) — Яћа књлмђгећ нинди тукымадан, Алсу?

— Ефђктђн.

— Тљсе нинди?

— Зђћгђр.

ђ) — Мића љч метр ситсы њлчђгез ђле.

— Нинди тљстђ кирђк?

— Алсу.

б) — Синећ бу йон књлмђгећ кыйбатмы?

— Ой, кыйбат!

в) — Теге бђрхет књлмђгећ сића таманмы ђле?

— Бераз кыскарак шул.

г) — Базарда мамык халатлар бар микђн?

— ђйе, њзбђклђр сата. Кыйбат та тњгел.

д) — Бу кибеттђ тукымалар бњлеге бармы?

— Икенче катта.

е) — Бу књлмђк сића озынрак.

— ђ бусы?

— Бусы таман булыр.

ж) — Галия ханым, бу кофта сезгђ шундый килешђ!

— Шулаймыни? Рђхмђт!

ќ) — ђни, бу итђк мића килешђме?

— Минемчђ, кыскарак.

з) — Сезгђ нинди тљс килешђ?

— Мин яшел тљс яратам.

II.

-ып/-еп/-п — аффиксы деепричастия, которое предшествует основному глаголу в предложении или образует составные (аналитические) глаголы.

1. бар-ып — сходив

кер-еп — заходя

кил-еп — придя

кайт-ып — возвращаясь

укы-п — прочитав

чы(к)г-ып — выходя

яз-ып — написав

аша-п — покушав

эч-еп — выпив

сљйлђш-еп — разговаривая

тыћла-п — слушая

аћла-п — понимая

љйрђн-еп — изучая

љйрђт-еп — обучая

ярат-ып — любя

тњлђ-п — заплатив

бел-еп — зная

тек(г)-еп — пошив

киен-еп — одеваясь

тап(б)-ып — найдя

2. Мин, кибеткђ кереп, икмђк алдым.

Син, университетка барып, имтихан бирдећ.

Ул, безгђ килеп, чђй эчте.

ђни, кайтып, аш пешерде.

Роза апа, китапны укып, Алмазга бирде.

Сез, хатны язып, почтага бардыгыз.

Алар, љчпочмак ашап, рђхмђт ђйттелђр.

Син, чђй эчеп, љчпочмак ашадыћ.

Кызлар, телефоннан сљйлђшеп, урамга чыктылар.

Без, кассета тыћлап, татарча љйрђндек.

Ул, мине аћлап, рђхмђт ђйтте.

Син, безне яратып, кунакка килдећ.

а) — Кафега барып, кемне књрдећ?

— Дустымны.

ђ) — Бу китапны укып, нђрсђ аћладыћ?

— Књп нђрсђлђр аћладым.

б) — Дискотекадан кемне ошатып кайттыћ?

— Бер кызны.

в) — Кибеткђ кереп, нђрсђ алдыћ?

— Сљт, икмђк алдым.

г) — Иртђ торып, кая бардыћ?

— Китапханђгђ киттем.

д) — Кассета тыћлап, татар теле љйрђндећме?

— ђйе. Яхшы итеп љйрђндем.

е) — Ваннада юынып, чђй эчђргђ чык, яме?

— Ярар. Хђзер.

а) — Алмаз, китапханђгђ барып, нинди китап алдыћ?

— Тарих турында.

— Бу китапны укып, нђрсђ белдећ?

— О-о-о! Књп нђрсђлђр белдем.

— Бу китапта нинди тарих?

— Татарлар тарихы.

— Кызык!

ђ) — Улым, кибеткђ барып, шикђр, тоз, каймак ал ђле.

— Ярар, ђни, хђзер.

— Урамга чыгып, озак торма.

— Юк,ђни, тиз кайтырмын.

б) — Кызлар, ђйдђгез, кафега барып, кыстыбый ашыйбызмы?

— Анда кереп нђрсђ эшлисећ? Вакыт аз!

в) — Малайлар, Казанкага барып, су коенасыгыз килђме?

— Юк, бњген салкын бит.

— Салкын тњгел! Барабыз! Су коенып, ял итђрбез, футбол уйнарбыз.

— Футбол уйнарга безнећ вакыт юк. Су коенып, љйгђ кайтасыбыз бар.

г) — Олег ђфђнде, сез татар телен кассета тыћлап љйрђндегезме?

— ђйе. Бу кассета бик яхшы. Мића бик ошый.

— Авторлары кем?

— Бер коллектив. ђйтмим.

— Кассетаны каян алырга мљмкин? Мића да табып бирегез ђле.

— Ярый. Сорармын. Булса, Сезгђ телефоннан ђйтермен.

— Зур рђхмђт, сезгђ.

Текст.

Алмаз, иртђн торып, гимнастика ясады, юынды, ашады. Чђй эчеп, ашап, эшкђ китте. Эштђ, озак утырып, мђкалђ язды. Язып бетергђч, мђкалђне директорга бирде. Директор, укып, бу мђкалђне яхшы дип ђйтте. Алмаз, рђхмђт ђйтеп, редакциягђ китте.

Редакциягђ килеп, ул материалны редакторга бирде. Редактор, карап, мђкалђне љстђлгђ куйды џђм Алмазга ђйтте:

— Мђкалђгез яхшы. Безгђ кирђк тема. Рђхмђт.

Алмаз, редакциядђн чыгып, љенђ кайтып китте.