Емтихан билеті № 4

1. Шешімдерді қабылдау процесі қандай сипатқа ие болуы мүмкін?

Шешімдер қабылдау процесі – психологическиялық процесс. Адамдар, шешім қабылдай отырып, әрқашан да қисынды шешімдер қабылдап отырмайды. Шешімдер спонтандықтан жоғары қисындыға дейін өзгереді. Сондықтан да шешімдерді қабылдау процесі интуитивті, пайымдауға негізделген және рационалды сипатқа ие болуы мүмкін, бірақ та шешім сирек қандай да бір категорияға қатысты.

Бар жағдайларда баламалы шешімдердің нәтижесін болжау үшін адам бұрын ұқсас жағдайларда болғаны туралы білімді қолданады. Шешімдерді қабылдаудың мұндай әдісі оң да, теріс те жақтарға ие. Оң жағы - көптеген жағдайлар расында қайталану тенденциясына ие және шешім қабылдаудың мұндай әдісін қолдану уақыт пен ақшаны үнемдеуге көмектеседі, өйткені басшымен шешім өте тез және қосымша ақпаратты жинаусыз бен оны талдаусыз қабылданады.

Бірақ та мұндай шешімдер шынайы түсінуде өте жиі кездесетін дұрыс мағына негізінде қабылданады. Бұдан басқа берілген шешім қабылданатын ақпарат адам қажеттіліктерімен және басқа факторлармен бұрмалануы мүмкін. Сонымен бірге пайымдаулар әмбебеп немесе абсолютті жаңа жағдайларда дұрыс шешім қабылдауға мүмкіндік бермейді, өйткені шешім қабылдайтын тұлғаның таңдауды негіздеу үшін қажетті тәжірибесі жоқ. Пайымдау әрдайым тәжірибеге сүйенетіндіктен, ол шешім қабылдау бағдарын басшыға бұрыңғы жағдайлар бойынша таныс бағытқа жылжытады. Бұл басшы жаңа баламалардан айрылып қалуына алып келуі мүмкін.

Рационалды шешім – бұл объективті талдау процесі көмегімен негізделген шешім. Бұл әдетте 5 қадамнан тұратын құрылымданған процесс, бірақ қадамдар саны проблеманың өзіне байланысты.

Шешімдер қабылдау процесіне жоғарыда айтылғандардан басқа келесі факторлар әсер етеді: басшының жеке бағалауы, шешімдер қабылдау ортасы, ақпараттық шектеулер, тәртіптік шектеулер және т.б.

Интуитивті шешім дегеніміз не?

Интуитивті шешім – бұл басшыда шешім дұрыс деген сезім болуы негізінде қабылданған шешім. Мұнда басшы барлық мүмкін нұсқаларды қарастырмайды, олардың барлық артықшылықтары мен кемшіліктерін есепке алмайды және жағдайды түсінуді қажетсінбейді.

3. Пайымдауға негізделген шешімнің мәні неде?

Пайымдауға негізделген шешімдер жиі интуитивті сияқты көрінеді, себебі олардың логикасы айқын емес. Мұндай шешім – бұл біліммен немесе жинақталған тәжірибемен шартталған таңдау.

Емтихан билеті № 5

1. «Басқарушылық шешім» термині процесс ретінде және құбылыс ретінде