Аллитті тау жыныстар

Аллиттер немесе алюминийлі жыныстарға алюминий қышқылына бай (глиназем) Al₂O₃/SiO₂ >1. Саздармен туыстас аллиттер, бұлар көбірк сиалды болады Al₂O₃/SiO₂ < 1. Алиттердің басты құрамдық бөліктері болып Al₂O₃ H₂O табылады.

Латериттер – үгілу кезінде аналық тау жыныстың орнында пайда болады. Қызыл, қызыл – қоңыр, күлгін түсті болып кездесіп, силикатты жыныстардың үгілу өнімі болып табылады. Латериттердің қимасы (үстінен төмен қарай)

1. Үстінгі белдеу – қызыл саз. Құрамында темір тотығы мен гидроаргиллит Al (OH)₃

2. Құнарланған дақты белдеу, гидаргиллит пен Fe(OH)₃ тұрады.

3. Кремнийлі – каолинитті белдеу. Бұл алғашқы орналасу белдеуі.

4. Каолиниттелген кристалды жыныстар.

5. Өзгермеген кристалды жыныстар.

Латериттті қыртыстың қалындығы 10-15м. Латерит қыртыс ыстық және уақытша ылғалды климатта қалыптасады. Нәтижесінде активті химиялық үгілу және бүткіл аналық жыныстардың жауынды сулардың шығарындысында, қозғалмайтын глинозем және темір тотықтары жиналады. Латериттер жұмсақ тау жыныстар.

Бокситтер тасымалдану және латериттің үгілуінің шайылуы нәтижесінде көлдік және теңіздік су қоймаларында біртіндеп шөгу кезінде пайда болады. Түрінің әртүрлілігімен сиппатталады. Әдетте тығыз, яшма тәрізді, борпылдақ, қолды былғайды. Бокситтердің минералдық құрамы: диаспор – HAlO₂, бемит - AlOOH және гидраргиллит –Al(OH)₃. Диаспор қатты, сингониясы ромб тәрізді, опал жєне корунд қосылысында кездеседі. Бокситтерге боб тәрізді құрлым тән, бобтары (1-15мм). Қатпарлы аудандар бокситтеріне диаспор – бемитті құрамды, платформалық аудандарда гидроаргиллитті құрамды.

Темірлі тау жыныстар

Темірлі тау жыныстарға шөгінді генезистегі темірлі рудалар: силикатты және карбонатты тотықтар жатады.

Рудалардың темір тотығы: гётит - HFeO₂, лепидокрокит – FeOOH, лимонит - HFeO₂. H₂O, гематит - Fe₂O₃. Гётиттің жєне лимониттің табиғи қоспасын қоңыр темір деп атайды.

Сидеритті темір тау жыныстар. Басты минерал сидерит - FeCO₃ қосымша кальцит, магнезит, шамозит, фосфорит жєне сазды бөлшектерден тұрады. Конкрециялар мен линзалар жатады.

Силикаты – темір тау жынысқа лептохлориттер. Бұл қою - жасыл түсті, оолитті құрлымды, темір тотығының қосындысынан тұрады.

Марганецты тау жыныстар. Марганецты тау жыныстардың басты минералдары болып: псиломелан, манганит, браунит, родохрозит.

Бұлар әртүрлі марганец тотықтары. Маранецты тау жыныстар негізінен көлдік және теңіздік бассейіндерінде түзіледі. Жағалауға жақын орналасқан марганецтар каллойдтардың химиялық кагуляциясына байланысты. Көп санды марганецты конкреция лар тереңсулы мұхит тұнбаларында кездеседі.