К О Н Ц Е Н Т А Ц И Я. Т И Т Р

Ерітінділер деп екі немесе одан да көп компоненттерден тұратын тепе-теңдіктегі гомогенді жүйені айтады.

Жүйе деп қоршап тұрған ортада беткейі арқылы бөлініп тұрған компоненттерді айтады.

Ерітінді екі компоненттен тұрады: еріткіш және еріген зат. Жүйедегі қайсы компонент көп мөлшерде болса және ерігенге дейінгі және ерігеннен кейін де өзінің агрегаттық күйін өзгертпейтін компонент еріткіш болады.

Еру - ерiткiш пен ерiген заттың химиялық әрекеттесуi.

Ерітiндiнiң құрамын көрсету

1) Массалық үлес (w%) - 100г. ерітiндiде ерiген заттың %-пен берiлген массасы.

Мысалы: Массалық үлесi 20% ерітiндi дегенiмiз: 80г. суда 20г. зат ерiген деген сөз, ал ерітiндiнiң жалпы массасы 100г.

Есеп: Массалық үлесi 15% 400г. ерітiндi дайындау үшiн керек сiлтiнiң массасын табу керек.

Шығару жолы: 100г. ерітiндiде 15г. сiлтi бар

ал 400 г. ерітiндiде х г. сілтi бар.

х = 400×15/100 = 60г.

2) Мольдік (молярлық) концентрация (С_м) - 1л ерітiндiдегi еріген заттың мөлшерi. Моль -1л - 1М, 0,1 моль - деци, 0,01 моль - санти, т.б.

Есеп: 600мл 0,15 М ерітiндi дайындау үшiн керек NaCI массасын табыңыз.

Шешуi: M(NaCI) = 58,5г. 1 М - 1л - 58,5г.

0,15М - 0,6л - х г.

яғни, m = M×VC = 58,5×0,15×0,6 = 5,265г.

3) Эквиваленттік (нормальдық) концентрация (С_экв.) - 1л ерітiндiдегi ерiген заттың эквивалент мөлшерi.

4) Моляльдық концентрация (в)- 1кг (1000г) еріткіштегі ерiген зат мөлшерi.

Мысалы: 3m H₂SO₄ дегенiмiз, 1000г. H₂O-да 3 моль 100% H₂SO₄ бар деген сөз.

5) Ерітiндiнiң титрi (Т) - 1мл ерітiндiдегi ерiген заттың (г) мөлшерi. Титр эквиваленттік концентрацияның (нормальдықтың) эквивалентке көбейтiндiсiне тең болады.

Т= С_экв×Э/1000

Т=m/V

Ерітiндiлердiң қасиеттері. Осмос қысымы

Қысыммен таза судан су молекулалары ішкі ерітіндіге ұмтылады. Міне, осындай қысым - осмос қысымы деп аталады. Осмос қысымының еріген зат концентрациясымен байланысы: (бейэлектролиттер үшін):

Р_осм=С×R×Т

Р_осм-осмос қысымының шамасы;

С- ерітіндінің мольдік концентрациясы;

R- универсаль газ тұрақтысы;

Т- термодинамикалық температура.

Бұл өрнек - Вант-Гоффтың осмос заңы деп те аталынады.

Осмос қысымының мәні концентрацияға көп байланысты.

Ерітiндi бу қысымының төмендеуi. Раульдiң бiрiншi заңы

Фазалардың (сұйық-газ) бөлiну шекарасында екi құбылыс пайда болды - булану-концентрациялану (қайтадан сұйықтыққа айналу). Ерiткiш молекулалары буланып, газ күйiне өтедi де, ерітiндi бетiнде белгiлi мөлшерде су буынының қысымын туғызады. Бу сұйықтыққа конденсацияланып, қысым төмендейдi. Ең соңында белгiлi температурада (25⁰С немесе 298⁰К) булану-конденсациялану тепе-теңдiгi орнайды да, су буының қысымы (яғни ерiткiштің) тұрақты болды. Оны Р₀ деп белгiлеймiз. Егер сол температурада буға айналмайтын (мысалы, қант) электролит емес затты ерiтсе, онда қанттың гидратталған молекулалары ерітiндiнiң барлық көлемiнде және беткейiнде жайылып, булану беткейiн жабады да, судың булану алаңы кемидi. Сонымен дәл сол уақыт мөлшерiнде және дәл сол температурада ерітiндiнiң беткейiнен судың аз молекуласы буланады да, будың қысымы кемидi. Сондықтан ерітiндiнiң бу қысымы барлық уақытта таза еріткiш қысымынан аз болады. Ерітiндiнiң бу қысымын Р -деп белгiлеймiз. Таза еріткiш қысымына Р₀ салыстырылып алынған қысымдар “Р₀-Р” айырмашылығы - ерітiндiнiң бу қысымының салыстырмалы төмендеуi деп аталады, яғни Р₀-Р. Ол ерiген зат концентрациясына байланысты, ол неғұрлым көп болса, төмендеуi де көп болады.

Раульдiң I-заңы: сұйытылған электролит емес ерітiндiлер үшiн ерітiндi бу қысымның салыстырмалы төмендеуi буланбайтын ерiген заттың мольдік үлесiне тең болады,

Р₀-Р/Р = х₂.

Электролит емес ерітiндiлердiң қату температурасының төмендеуi және t⁰ қайнау температурасының жоғарылауы. Раульдiң II заңы

Кез келген таза ерiткiш секiлдi судың қату және қайнау температурасы бар. Егер қысым қалыпты болса, яғни 101325Па-тең болса, су t⁰=100⁰С қайнайды, t⁰=0⁰С қатады. Бұл байланыс- Раульдың II заңымен көрсетiледi: Dt⁰_қайнау =Е×в; Dt⁰_қату= К×в

Dt - температураның жоғарылауы немесе төмендеуi,

Е=эбулиоскопиялық (қайнау) констатасы; Е(Н₂О)=0,52⁰С

К - криоскопиялық (қату) константасы; К(Н₂О)=1,82⁰С

в-ерiген заттың моляльдық концентрациясы.

в=m₁×1000/M×m₂

m₁,m₂ - ерiген зат пен ерiткiштiң массасы;

М - ерiген заттың молярлық массасы;

1000г. - су массасы.

Заңның көрiнiсi: (эбулиоскопиялық әдіс)

(криоскопиялық әдіс)

М-еріген заттың молярлық массасы; г/моль

m ₁- еріген заттың массасы, г

m ₂- еріткіш массасы, г

$$$ 88

1000 мл ерiтiндiде 4,9 г H₂SO₄ бар болса, осы ерiтiндiнiң нормалдығы (моль/л) қандай? M(Н₂SO₄)=98 г/моль.

А) 1н;

В) 0,02н;

С) 2н;

D) 0,1н;

Е) 0,5н.

$$$ 89

Ерiтiндiнiң эквиваленттiк концентрациясын (моль/л) анықтаңыз, егер 100 мл ерiтiндiде 63 г HNO₃ болса.

А) 0,5;

В) 10,0;

С) 2,0;

D) 0,1;

Е) 0,2.

$$$ 260

Массасы 1,8 кг ерітіндіде еріген заттың массасы неге тең, егер оның массалық үлесі 20% болса?

А) 0,36кг;

В) 1,9кг;

С) 15,6кг;

D) 0,89кг;

Е) 123кг.

$$$ 124

1 л ерітіндіде 5,85 г NaCI бар. Осы ерітіндінің молярлық концентрациясы неге тең (моль/л)? М(NaCI)=58,5 г/моль.

А) 1;

В) 0,1;

С) 0,2;

D) 2;

Е) 3.

$$$ 252

Ерітіндінің титрі деп... аталады.

А) заттың грамм мөлшері ерітіндінің 1 мл-де;

В) заттың эквивалент мөлшері ерітіндінің 1 л-де;

С) зат мөлшері ерітіндінің 1 л-де;

D) ерiген зат массасының ерiтінді жалпы массасына қатынасы;

Е) заттың нормалдығы және оның эквивалентінің көбейтіндісі.

$$$ 253

80%-тік сірке қышқылының 1000 г-на 3 л су қосылған. Алынған ерітіндінің проценттік концентрациясын анықтаңыз.

А) 25%

В) 20%

С) 10%

D) 35%

Е) 90%

$$$ 125

Массасы 5,0 г затты 200 г суда ерiту нәтижесiнде электр тогын өткiзбейтiн және кристалдану температурасы тең ерiтiндi алынады. Ерiген заттың молекулалық массасын (г/моль) анықтаңыз. Судың криоскопиялық тұрақтысы 1,86⁰ тең.

А) 20;

В) 24;

С) 30;

D) 32;

Е) 38.

$$$ 132

200 г Н₂О-да 40 г қантты (С₁₂Н₂₂О₁₁) ерiткенде қант ерiтiндiсiнiң қайнау температурасы қанша градусқа өседi? М(С₁₂H₂₂O₁₁)=342 г/моль, Е(Н₂О)=0,52⁰.

А) 0,3⁰С;

В) 0,6⁰С;

С) 0,9⁰С;

D) 1,2⁰С;

Е) 1,5⁰С.

$$$ 133

100 г Н₂О-да 10 г глицеринді (С₃Н₈О₃) ерiткенде глицерин ерiтiндiсiнiң қату температурасы қанша градусқа төмендейдi? М(С₃Н₈O₃)=92г/моль, К(Н₂О)=1,86⁰.

А) 1,01⁰С;

В) 2,02⁰С;

С) 4,04⁰С;

D) 10⁰С;

Е) 9,2⁰С.

$$$ 126

Ерiген зат мөлшерiнiң ерiткiш массасына қатынасы деп... аталады:

А) нормалдық концентрация;

В) молярлық концентрация;

С) молялдық концентрация;

D) мольдік үлес;

Е) титр.

$$$ 127

Ерiген заттың эквивалент мөлшерінің ерiтiндi көлемiне қатынасы деп... аталады:

А) массалық үлес;

В) нормалдық концентрация;

С) мольдік үлес;

D) титр;

Е) молялдық.

$$$ 255

Массалық үлеске дәл анықтама беріңіз:

A) ерiген зат массасының ерiтінді көлеміне қатынасы;

B) ерiген зат массасының ерiткiш массасына қатынасы;

C) ерiген зат массасының ерiтінді жалпы массасына қатынасы;

D) ерiген зат эквивалент санының ерiтiндi 1 л көлемiне қатынасы;

E) ерiген зат мөлшерi санының ерiтiндi 1 л көлемiне қатынасы.

$$$ 256

Ерітінді титры қай теңдеу бойынша анықталынады:

А)T = n/V

B)T = N×Э

C)T = m×V

D)T = m×N

Е)Т = m/V

$$$ 257

Молярлық концентрация қай теңдеу бойынша анықталынады:

A) M = m/V;

B) C = m/V;

C) C = n/V;

D) N = C×V;

E) C = N×V.

$$$ 258

HCI және H₂SO₄ ерітінділерінің нормальдығы неге тең, егер олардың титрлері сәйкес тең 0,00359 г/мл және 0,004805 г/мл?

А) HCI = 0,0984; H₂SO₄ = 0,0981;

В) HCI = 0,00985; H₂SO₄ = 0,009806;

С) HCI = 0,000985; H₂SO₄ = 0,0009806;

D) HCI = 0,9850; H₂SO₄ = 0,9806;

Е) HCI = 0,1; H₂SO₄ = 0,1.

$$$ 115

Массасы 120 г ерiтiндiде 24 г калий гидроксидi бар болса, осы ерiтiндiнiң массалық үлесi қандай (w, %)?

А) 24;

В) 12;

С) 20;

D) 40;

Е) 60.

$$$ 116

Құрамында 10,5 г натрий фторидi бар 250 мл сулы ерiтiндiсінің нормалдық концентрациясы неге тең (моль/л)? M_NaF=42г/моль.

А) 2;

В) 3;

С) 1;

D) 4;

Е) 16.

$$$ 118

400 г 50%-тік H₂SO₄ ерiтiндiсiнен (массасы бойынша) буландырып 100 г суды бөлiп алды. Қалған ерiтiндiдегi H₂SO₄массалық үлесi (%) неге тең?

А) 44,5;

В) 66,7;

С) 50,4;

D) 45,4;

Е) 30,8.

$$$ 119

200 мл суға мөлшері 0,062 моль бейэлектролит ерiтiлген. Осы ерiтiндi қандай температурада (⁰С) қайнау керек? Судың эбулиоскопиялық константасы Е=0,52⁰.

А) 100,16⁰С;

В) 90,9⁰С;

С) 150⁰С;

D) 123,4⁰С;

Е) 0,98⁰С.

$$$ 120

Массасы 125 г ерiтiндiде 25 г натрий гидроксидi бар. Осы заттың ерiтiндiдегi массалық үлесi неге тең (w, %)?

А) 25;

В) 24;

С) 23;

D) 21;

Е) 20.