Алейсей «Рубин – Спартак» уенын карый

6) Табиб Маратның тешләрен дәвалый.

7) Көз көне кешеләр гөмбә җыялар.

Марина татарча инша яза.

9) Салкын көннәрдә Хәбир тәрәзәне яба.

10) 1939 нчы елда дәүләт чиновниклары татар язуын рус алфавитына күчерәләр.

3. Тәрҗемә итегез:

1) Сатучы кибеттә эшли. Ул икмәк, сөт, ак май сата. Андый кибет ашамлыклар кибете була. Ә күлмәкләр ашамлыклар кибетендә сатыламы? Юк, алар кием кибетләрендә сатыла.

2) Әлфия күлмәк сатып алмакчы була. Ул кунакка җыена. Ә кунакка ул яңа күлмәктә барырга тиеш. Ләкин ул өеннән соң чыга. Кибеткә килсә, кибет ябылган инде.

3) Салкын тимәсен өчен нишләргә кирәк? Табиблар салкын су һәм салкын һава белән чыныгырга киңәш бирәләр. Чыныгу һәм салкыннан курыкмыйча яшәү – бәлки, салкын тиюдән иң яхшы дарудыр.

4) Сез нинди татар газетларын һәм журналларын беләсез? «Сөембикә» – хатын-кызлар журналы, «Идел» – яшьләр журналы. Ул татар һәм рус телләрендә чыга. Татар телендә чыга торган газетлардан иң зур тиражлысы – «Татарстан яшьләре». Ә «Казан утлары» – иң абруйлы татар әдәби журналы дип санала.

5) җәй көне көннәр озын була. Иртән кояш күккә сәгать дүрттә үк кып-кызыл булып килеп чыга, кичке сәгать тугызга кадәр әле якты була.

6) Син гитарада уйный аласыңмы? Ә менә Хәбир гитарада да, аккордеонда да яхшы уйный. Ул мәктәпләрдә, балалар бакчаларында концертлар бирә. Әйтик, сишәмбе көнне ул үзенең туган шәһәрендә – Чаллыда – концерт бирергә тиеш.

7) Марат гитарада уйнап карды, ләкин уйнарга өйрәнмәде. Искәндәр шахмат уйнап карады, ләкин шахмат уйнарга өйрәнергә җиңел булса да, яхшы уйнарга өйрәнүе бик кыен.

8) Сез ничек уйлыйсыз: тел – нәрсә ул? Тел – кешеләрнең үзара аралашу чарасы гына түгел, ул халык рухының һәм мәдәниятенең нигезе. Шуңа күрә сит тел өйрәнгәндә, сез яңа халык, аның гореф-гадәтләре белән дә танышасыз.

9) Көз җиткәч, укучылар һәм студентлар мәктәпләргә һәм институтларга баралар. Көз көне көннәр кыскара, агачлардан яфраклар коела. Көзен салкын яңгырлар яуса да, аның матур, алтын сыман көннәре дә була.

10) Егерменче гасырда кешеләр һавага күтәрелеп, космоска кадәр җиттеләр. Бу гасырда телевизорлар, компьютерлар киң куллануга керделәр. Кешеләр үзләре дә үзгәрделәр. Яхшы яккамы, начаргамы? Анысын киләчәктә күрербез.

4. Татарчага тәрҗемә итегез:

В советский период область использования татарского языка сузилась.

Если бы люди и поколения не общались между собой, то человеческое общество не смогло бы развиваться.

Когда Хабир возвращался из Челнов на автобусе, он уснул.

А вы знаете, как и когда необходимо принимать анальгин.

Я целую неделю боялся идти к зубному врачу, а когда все закончилось, то подумал: «Вмсето того, чтобы болеть целую неделю, лучше потерпеть пять минут».

Давайте завтра сходим в кино. Марат уже ходил на этот фильм и сказал, что ему хотелось плакать после просмотра.

Когда Алексей учился в школе, он не изучал татарского языка.

Хабир в поисках цветов ко дню рождения Альфии обошел весь город.

Журнал «Сююмбике» предназначается для женщин, а «Казан утлары» – самый авторитетный литературный журнал на татарском языке.

Татарский язык – древний и богатый язык. Тысячу лет назад с принятием Ислама татары стали пользоваться арабской графикой.

5. «Сезнең ничәнче гасырда яшисегез килә?» дигән темага инша языгыз.

Тридцать пятый урок

Әлфия: Марат, син нигә моңсуланып торасың? Әллә ьагын ниндидер уй борчыймы?

Марат: Юк. Бүген мин абыем белән кычкырыштым. Ул миңа соңгы вакытта бик ачулана. «Син миңа өйдәге эшләргә аз булышасың», – ди. Әй, минем Илдар абыема ярап буламы соң?

Әлфия: Ә менә минем гаиләмдә бер генә бала. Минем абыйларым да, апаларым да юк.

Рәмзия: Без гаиләдә өч бала. Мин иң кечесе. Апаларым инде эшлиләр, алар икесе дә кияүгә чыктылар. Ә синең, Искәндәр, гаиләң зурмы?

Искәндәр: Минем гаиләм турында күп сөйләргә була. Без бит алты була. Мин – иң олысы. Минем тагын өч энем һәм ике сеңлем бар. Илһам белән Таһир – игезәкләр, алар бишенче сыйныфта укыйлар. Алардан да тавышлырак малайлар юктыр. Илһам белән Таһир гел сөйләшәләр, гел көлешәләр, гел сугышалар. Бер сеңлем – Асия исемле – җиденче сыйныфта укый, икенчесе – икенчедә. Ә энекәшем әле балалар бакчасына йөри. Айдарны һәр көнне балалар бакчасына Асия алып бара.

Уртаклык юнәлеше эшкә берничә үтәүче катнашуын белдерә, уртаклык юнәлеше «-ш, -еш, -ыш» кушымчалары ярдәмендә барлыкка килә.

Марат: Ә сез бер-берегез белән еш кычкырышасызмы?

Искәндәр: Бергә яшәгәндә, бөтенесе була инде. Ләкин күбрәк без бер-беребезгә булышабыз, дусларча яшибез.

Миңа/сиңа/аңа + фигыль -сы/-се калган