Жоспары

1.Сана: мәні, құрлымы.

2.Сананың пайда болуы.

3.Саналылық пен бейсаналылық.

Лекцияның мақсаты: таным процесімен танысу.

1. Сана-бұл тірі табиғаттың дамуының белгілі бір кезеңінде пайда болатын,өте күрделі көп аспектілі құбылыс. Сана құбылысы өзінің көп құрылығына қарай, әр түрлі ғылымдар тарапынан зерттеледі. Бұлардың әрқайсысы, оған өздерінің мақсаттары мен мүделеріне сай анықтама беруге бейм. Осыдан кейін пайда болған анықтамалар толық емес немесе бір жақты болып келеді.

Ал философиялық тұрғыдан, сана деп – адам миының объективті шындықты сезімді немесе логикалық образдарда мақсатты түрде жан-жақты және баға беру түрінде бейнелеуін айтамыз.

Сана бұл текқана қандайда бір образ ғана емес дүниенің белсенді түрде бейнелеумен оны қайта бейнелеуге бағытталған әрекеттің ең жетілген түрі.

Адам санасының ең маңызды қасиеттерінің бірі – оның белсенділігі. Сананың белсенділігі мынадай жағдайларда жүзеге шығады дүниені мақсатты түрде және таңдау арқылы бейнелеуде.

қоршаған дүниенің заңдылықтарын түсіндіретін теориялық модельдерді құрастырады.

Табиғи және әлеуметтік құбылыстармен процесстердің даму туралы болжамын жасайды адамның қайта өзгеру әрекетінің негізгі ретінде қызмет етеді.

2. Сананың пайда болуы табиғат әвалютциясының нәтижесі болып табылады. Жердегі өмірдің күрделенуімен бейнелеудің тітіркенушілік, қозушылық, сезушілік деп аталатын қарапайым түрлерінің болуымен сипатталатын тірі табиғат болады. Егерде сана мидың функциясы дейтін болсақ ал ми орталық нерв жүйесінсіз мүмкін емес. Орталық нерв жүйесінен адам ми жануарлардың психихасы түзіледі.

Психиканың дамуының ең жаңа кезеңі адам санасының пайда болуы. Бұл еңбек құралдарын ойлап табу ретіндегі адамдардың жасалған мәдениет заттары ретіндегі және адамның белгілі бір даму кезеңінде пайда болған белгі жүйелері әлеуметтік фактурлардың себепшісі болуымен байланысты.

Адам санасының пайда болуымен дамуының алғы шарты тілдің дамуымен ұштастырылған адамдардың сайман жасау іс - әрекеттері.

Бұл іс-әрекет адамдардың бір-бірімен қоян-қолтық араласуын, өзара әрекеттесуін талап етеді. Ол жалпыға ортақ мақсатсыз мүмкін емес.

Дамуының бастапқы кезінде адам санасының сыртқы сипаты тән. Адам өзін бұл дүниеден тыс сезінеді. Кейінірек адамда өзін-өзі танитын қабілеті пайда болады. Бұл бағыт сапаның дамуына рефлекстік деп аталады.

Екінші бағыт ойлаудың дамуымен байланысты ұғынушылық деп атайды. Бұл бағыт, ойлаумен тілдің өз ара тығыз байланысын білдіреді. Бұл жерде, ұғымдармен сөздер маңызды элементтер болады. Өздерінің тұтастығында сананың мынадай бірліктері сөз ұғымды білдіреді.

Сананың құрылымы дүние жайлап білімдердің бүкіл тыныштығын обиект пен субектің айырмашалығын және субектілік обектілік қатынас сонымен бірге мақсатты іс әрекетті білдіреді.

3. Сана психикалық процестер қасиеттер адам жағдайы көрсетілген жалғыз денгей бола алмайды. Адамның қабылдағанының бәрі бірдей оның шешім қабылдануына ықпал ете бермейді.

Адамда саналықтан өзге санасыздық сеферясы болады.

Санасыздың бұладамның жүріс тұрысына ықпал ететін бірақ оның тарапынан сесіле бермейтін құрылыстар, процестер қасиеттермен жағдайлар санасыздың бастама адамның барлық психикалық процестерінде, жағдайларында және қасиеттерінде көрініс береді. Адамды санасыз ес, санасыз ойлау, санасыз пайым және т б. Философияның санасыздықтың жекелеген көрінісі қатты қызықтырады.