Тапсырма. 1. Қазақстанның өртүрлі топырақ-климат айцмақтарына бейімдеп бұршақ-астық түқымдас

1. Қазақстанның өртүрлі топырақ-климат айцмақтарына бейімдеп бұршақ-астық түқымдас қоспалардың (аралас шөптердің) себу мөлшерін есептеу.

2. Мал азығына өсірілетін бір қоспашөптердің (асбұршақ- ноғатық-сиыржоңышқа-астық тұқымдас) операциялық технологиясын жасау.

Компоненттердің себу мөлшерін өртүрлі тәсіддермен ессптеуге болады, олардың бірі 88-кестеде негізгі аймақтар үшін келтерілген компонентгердің жобалы себу мөлшері.

88-кесте Мал азығына өсірілетін бұршақ-астық тұқымдас қоспалардың себу мөлшері (гектарына млн енгіш тұқым)

Дақылдар		Табиғи аймақтар
	орманды-дала	далалық қара-топырақты	құрғақ далалы
Сиыржоңышқа	1,6-2,2
Асбұршақ	0,3-0,4	0,3-0,4	0,3-0,4
Сұлы	3,0-3,5	2,5-3,0	2,0-2,5
Судан шөбі		2,5-3,0	2,0-2,5

Компоненттерді тандап алу әртүрлі аймақтар үшін есімдіктердің ылғалдану жағдайларына қоятын талаптарын ескере отырып іске асырылады. Пәрменді есіру технологиясының басқа да элементтерін мұқият ескерген жөн.

Бақылау сұрақтары

1. Негізгі біржылдық астық тұқымдас шөптердің!(судан шөбі, мал азықтық тары, итқонақ, қонақтары) сүлы, қара бидай, арпа және кырыққабат тұқымдас өсімдіктерінің мал азықтық құндылығын сипаттау.

2. Біржылдық астық тұқымдас шөптердің және қырыққабат тұқымдас өсімдіктердің мал азығын арттырудағы маңызы мен жасыл конвейер жасаудағы рөлі.

3. Мал азықтық шөптер мен қырыққабат тұқымдас өсімдіктердің биологиялық ерекшеліктерін салыстырмалы түрде сипаттау.

4. Негізгі біржылдық мал азықтық шөптер мен қырыққабат тұқымдас өсімдіктерді биологаялық ерекшеліктері жөне топырақ- климат жағдайларына қарай аудандастыру.

5. ҚР пайдалануға рұқсат етілген біржылдық астық тұқымдас шөптер мен қырыққабат тұқымдас өсімдіктердің сорттары.

6. Биологиялық ерекшеліктері мен топырақ-климат жағдайларына қарай біржылдық шөптерді тұқымға есіру ерекшеліктері.

7. Судан шөбі, мал азықтық тары, итқонақ, қонақтары, қара бидай, рапс, майлы шомыр ж.б. мал азығына есіру ерекшеліктері.Бұршақ-астық тұқымдас біржылдық шөптердің қоспасын қолданудың биологиялық және шаруашылық маңызы.

8. Аймақтың әртүрлі топырақ-климат жағдайлары үшін біржылдық бұршақ-астық түқымдас шөптер қоспаларының компоненттерін тандау ерекшеліктері.

9. Біржылдық бұршақ-астық тұқымдас шөптерді мал азығына өсіру ерекшеліктері өсіру технологиясының мына элементтеріне назар аударған жөн:

а. ауыспалы егістегі орны және алғы дақыл;

б. шөп қоспаларының себу мерзімі мен технологиясын негіздеу;

в. Аймақтың негізгі топырақ-климат жағдайларына қарай бұршақ-астық түқымдас қоспалары тұқымдарының себу мөлшері;

г. шөп қоспалары егістігін күтіп-баптау.

Бөлім бойынша әдебиет

Андреев Н.Г., Савицкая. Кострец безостый. М.: Россельхозиздат, 1987.

Бенц В.А. Горох. Алма-Ата: Кайнар, 1976.

Благовещенский Г. Сено. Сенаж. Травяная резка. М., 1974.

Величко П.В. Житняк. Кайнар, 1980.

Зыков Ю.Д. Люцерна Семиреченская. Алма-Ата, 1965.

Иванов А.Е. и др. Механизация производства семян многолетних трав. Л.: Колос, 1981.

Интенсивные технологии в кормопроизводстве в Северном Казахстане//Труды, Акмола, 1994.

Каджюлис и др. Выращивание многолетних трав на семена. М.: Колос, 1983.

Можаев Н.И. люцерна на корм и семена. Алма-Ата: Кайнар, 1981.

Можаев Н.И. Основные резервы повышения урожайности многолетних трав в Северном Казахстане//Тр. ЦСХИ, т. 57, 1984.

Можаев Н.И., Цапков Н.А. Приемы повышения урожайности семян суданской травы// Селекция и семеноводство. 10, 1982.

Можаев Н.И. Полевые культуры Северного Казахстана. Алма-Ата: Кайнар, 1979.

Можаев Н.И. Рекомендации по возделыванию многолетних трав и суданской травы на семенных участках Целиноград, 1983.

Производство семян многолетних трав. М.: Россельхозиздат, 1976.

Суданская трава. М.: Колос, 1981.

Соловьев В.Ф. Суданская трава-высокопродуктивная кормовая культура. М.: Колос, 1979.

Тютюнников А.И. Однолетние кормовые травы. М.: Россельхозиздат, 1995.

Труды ЦСХИ: т.9, вып. 4, 1973; 1974; т.12, вып.7, 1975; т.13, 1975; вып.П, 1977; т.18, 1978; т.24, 1979; т.49, 1982; т.52, 1983; т.57, 1984; т.65, 1985; т. 72, 1986; 1989.

Федосеев Б.В. Механизированная технология возделывания и уборка бобовых культур. М.: Россельхозиздат, 1983.

Физиология растений. Т.УІ. Зернобобовые растения. Многолетние травы. М., 1970.