2015-05-05
1204
Біздің эрамыздың 395 жылы Рим империясы Батыс және Шығыс болып бөлінді. Батыс бөлігі құлдар көтерілісімен жойылып, германдық-варварлар мен галлалар жеңіп алды. Ал Шығыс бөлігі өз үстемдігімен Египет, Сирия, Кіші Азия, Грециямен бірігіп - Византия деп аталды. Византия Ежелгі Римнен ескі мемлекеттік форма мен бюрократтық аппаратты мұра етіп қалдырды. Бірақ, құлдық қоғам өндіріс тәсілінің дамуын тежеді, ал оған жаңа қоғамдық қатынас - феодалдық қоғам келеді. Христиан үлкен экономикалық және саяси күш иесі болып, дінді басқарды. Ол Византия мәдениеті мен өнерінің қалыптасуында шешуші рөл атқарды.
V-VІІ ғасырдағы Византия өнері мен эстетикалық көзқараста жаңа қоғамдық қарым-қатынастың қалыптасуы мен ескі қоғамның байланысы, дәуірдің барлық қайшылығы айқындала түсті.
Ол кездегі кезеңнің негізгі өнер түрі: архитектура, монументалды сұңғат, көркемдік кәсіп, сонымен қатар кесте мен мата өндірісі. Сол кездегі эстетикалық идеал мен адам киімінің сипатын бейнелейтін өнердің нағыз қайнар көзі - сақталып келген византия шіркеуінің мозаикалары, икон жазулары (иконопись) болып табылады. Оған өнердегі символдық келбет, адамды заңдастырып бейнелеу тән.
СҰЛУЛЫҚТЫҢ ЭСТЕТИКАЛЫҚ ИДЕАЛЫ
Ежелгі сұлулық пен адам бейнесінің гармониясының орнына христиан дінінің ықпалының әсерімен, сұлулықгың жаңа түрі - жан дүниесінің рухани сұлулығы келеді. Суретшілерді ерекше қызықтыратын бет сұлулығын бейнелеу. Үлкен көз, сопақша бет, кішкене ауыз, биік кең мандай. Бас - ерлер мен әйелдер келбетінің жан-дүниесін айқындайтын орталық болып есептеледі; тегіс, жазық формасыз фигура, жанды, табиғи сызық пен пропорциядан арылады, сөйтіп костюм ерекше маңызға ие болады.
Осыдан Византия мәдениетінің қайшылығынан рухани сұлулықтың идеалын жариялаумен бірге, олардың шіркеудің ырым-жоралғысымен байланысты сән - салтанатқа құмарлық сипаты байқалады. Бұл адамның сырт келбетінен, костюмнің керемет қымбат матасынан, зергерлік әшекей-бұйымнан, костюмнің жоғары деңгейде сәнделуінен көрінеді.
МАТАЛАР, ТҮС ГАММАСЫ
Византия тоқымашылары өзінің керемет жүн, жібек, парша маталарымен, кілем тоқуымен даңққа бөленді. Олардың өнері VI ғасырдың ортасында жібек-шикізатын өндіруді дамытумен өркендеді. Византия матасының фактурасы әркелкі болды, бірақ тығыз, ауыр, созылмалы емес маталар металл жіптермен тоқылып не кестеленіп, қымбат тастармен сәнделді. Суреті - ірі, анық, жазыңқы, символды болып келді. Император мен ақсүйектер киіміндегі бүркітті, арыстанды бейнелеу үстемдіктің символын білдірді.
Бір костюмде, библия тақырыбына 600-ге жуық қойылым бейнелеуге болған. Матаны өрнектеу және алтын жіппен кестелеу өнері қолданды: түс гаммасы өзінің үйлесімділігімен, орасан зор түстердің санының көптігімен ерекшеленді. Өрнекке ашық, қанық түстер қолданды - сары, қоңыр, ақ, қара, ақ сары.
