Перыядызацыя беларускай мовы

Блок 1

Мова і соцыум.

Беларуская мова сярод славянскіх моў

1. Мова – універсальная, поліфункцыянальная знакавая сістэма, якая склалася гістарычна разам з узнікненнем і развіццем грамадства і абслугоўвае патрэбы камунікацыі.

2. Асноўныя функцыі мовы:

1. Інфармацыйная.

2. Камунікатыўная.

3. Кагнітыўная.

4. Метамоўная.

5. Эматыўная.

6. Агітацыйная.

3. Маўленне – канкрэтная маўленчая дзейнасць, канкрэтнае высказванне (тэкст) у вуснай або пісьмовай форме.

4. Пісьмо - разнавіднасць маўленчай дзенасці, пры якой пэўнай інфармацыя перадаецца ў пісьмовым тэксце.

5. Гаворка – мова аднаго ці некалькіх населеных пунктаў з аднатыпнымі моўнымі рысамі.

6. Літаратурная мова – унармаваная форма агульнанароднай мовы.

7. Сістэма мовазнаўства

Сінтаксіс - раздзел мовазнаўства, які вывучае словазлучэнні і сказы.

Марфалогія - раздзел мовазнаўства, які вывучае сістэму часцін мовы.

Лексікалогія - раздзел мовазнаўства, які вывучае слоўнікавы склад мовы (лексіку).

Словаўтварэнне - раздзел мовазнаўства, які вывучае спосабы ўтварэння слоў.

Марфеміка - раздзел мовазнаўства, які даследуе марфемы.

Фанетыка - раздзел мовазнаўства, які вывучае гукі мовы, іх утварэнне і класіфікацыю, склад і націск.

Арфаграфія - раздзел мовазнаўства, які вывучае правілы перадачы вуснай мовы на пісьме.

Арфаэпія - раздзел мовазнаўства, які вывучае нормы літаратурнага вымаўлення.

Графіка - раздзел мовазнаўства, які вывучае сродкі перадачы гукавой мовы на пісьме, а таксама сама сістэма пісьмовых знакаў.

8. Усходнеславянскія мовы: беларуская, руская, украінская мовы;

9. Заходнеславянскія: польская, чэшская, славацкая, верхнялужыцкая, ніжнялужыцкая мовы;

10. Паўдневаславянскія: балгарская, сербскахарвацкая, македонская, славенская мовы

Слоўнікавы мінімум (“Правазнаўства)

1. Государство—дзяржава

2. Аппарат принуждения –апарат прымусу

3. Общество—грамадства

4. Обеспечение социального прогресса - забеспячэнне сацыяльнага прагрэсу

5. Древние государства - старажытныя дзяржавы

6. Прававое государство - прававая дзяржава

7. Верховенство закона - вяршэнства закону

8. Исполнительные органы - выканаўчыя органы

9. Надзор - нагляд

10. Власть -улада

11. Представительство государства - прадстаўніцтва дзяржавы

12. Сотрудничество с зарубежными странами - супрацоўніцтва з замежнымі краінамі.

13. Защита страны - абарона краіны

14. Нацыональное собраніе – Нацыянальны сход

Блок 2

Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця беларускай мовы

1. Перыядызацыя мовы – падзел мовы на пэўныя адрэзкі (часавыя прамежкі), якія хаарктарызуюцца цэласнасцю, закончанасцю і новай якасцю.

Перыядызацыя беларускай мовы

I перыяд – агульнаўсходнеславянская мова (старажытнаруская)

1. 9 – 12 ст – мова склалася ў асноўных сваіх рысах

2. 13-пач. 14 ст. – распад мовы