Выведение (экскреция) лекарственных веществ из организма 16 страница

Тромб түзілуіне кедергі жасайтын тромбқа қарсы заттар, медициналық тәжірибеде тромбоздың алдын алу және емдеу үшін қолданылады.

Белгілі болғандай, тромбоциттер агрегациясында тромбоксанға қарсы қызметті простациклин атқарады, ол да тромбоксан сияқты арахидон қышқылынан түзіледі. Ол тромбоциттер агрегациясына кедергі келтіреді және тамырларды кеңейтуге себепші бола­ды. Простациклиннен басқа агрегацияны простагландин Е₁, азот оксиді, гепарин, серотонин антагонистері, метилксантиндер де тежейді.

Жеке фармакология

Антиагреганттар — тромбоциттердің агрегациясын төмендететін заттар. Ацетилсалицил қышқылы циклооксигеназа ферментін тежейді, нәтижесінде тромбоксан және проста­циклин метаболизмін бұзады. Ацетилсалицил қышқылының антиагреганттық қасиеті тромбоциттердің циклооксигеназасын қайтымсыз тежеуге негізделген, себебі олар тамыр қабырғасына қарағанда анағұрлым сезімтал болып табылады. Препарат аз дозада антиагреганттық әсер танытады, ал жоғары дозада ол эндотелийдегі простациклин синтезін айқын тежейді, нәтижесінде тромбоциттер агрегациясына әсер етеді. Өйткені олардың өсімі орынсыз болыл табылады. Ацетилсалицил қышқылын антиагрегант ретінде мио­кард инфарктісініңалдын алуда, стенокардияда, перифериялық қантамырлардың тромбозында және ишемиялык инсульттің алдын алуда пайдаланады. Оны ұзақ уақытқа тағайындайтындықтан, негізгі түйткіл ретінде препараттың асқазанның шырышты қабығына ульцерогенді әсерін айту қажет (АІЖ қан кетуі мүмкін). Жанама әсерлерін азайту үшін ацетилсалицил қышқылының препаратын ас ішкеннен кейін, судың көп мөлшерімен жұтып жіберген дұрыс. Ацетилсалицил қышқыл бронхиалды астмасы бар науқастарда ұстаманың басталуына себепкер болуы мүмкін.

Тромбоциттер агрегациясы простациклин жүйесінің белсенуімен жүреді. Осы мақсатта простациклин эпопростенол препараты колданылады. Эпопростенол қысқа мерзімді әрекет етеді, сондықтан оны гемодиализ кезінде (диализге негізделген — қанды аппаратта тазарту «жасанды бүйрек») және гемосорбцияда (ағзадан улы заттарды түйіршіктелген сорбенттер арқылы қанды перфузиялап алып тастау әдісі) қолданады.

Соңғы кездері гликопротеинді рецепторларға әсер ететін препараттарға көп көңіл аударылуда.

Тиклопидин АДФ-тың тромбоцит мембранасындағы рецепторлармен байланысын қайтымсыз бұзады (гликопротеинді рецепторлар бұл кезде белсенсіз күйде болады). Оны стенокар­дияда, миокард инфарктісі мен ишемиялык, инсульттін алдын алу үшін, перифериялық қан тамырларының атеросклерозында тағайындайды. Тиклопидинді қолданғанда тәбеттің жоғалуы, жүрек айнуы, кұсу, іштің ауыруы болуы мүмкін. Лейкопения мен
агранулоцитоз туындауы мүмкін, сондықтан оны қолданғанда қанды жүйелі түрде тексеріп отыру кажет.

Алмасу үдерістеріне эсер ететін дәрілік заттар

Клопидогрелдің негізгі қасиеттері мен әсер ету механизмі тиклопидинге ұқсас болғанымен, белсенділігі жағынан күштірек. Ол да тиклопидинді қолдануға ұсынған көрсеткіштер бойынша пайдаланылады. Бірақ, салыстырмалы түрде жанама әсерлері аз.

Антиагреганттар ретінде, сондай-ақ, гликопротеин рецепторларының блокаторлары қолданылады (тромбоциттер агрегациясының соңғы кезеңі олардың гликопротеин рецепторлары және фибриноген арқылы жүзеге асады) — абциксимаб, ол гликопротеин рецепторлармен тікелей әрекеттесіп, олардың фибриногенмен байланысын үзеді. Тиклопидинді клопидогрелмен салыстырып қарағанда, абциксимаб қуатты және тромбоциттер агрегациясының барлық түрлеріне дереу тежегіш әсер көрсететін ингибитор болып табылады, сондықтан оны төтенше жағдайларда ғана пайдаланылады.

Дипиридамол фосфодиэстеразаны тежейді және тромбоциттердегі цАМФ мөлшерін жоғарлатады, нәтижесінде тромбоциттер агре­гациясын болдырмайды. Сонымен қатар, ол қан плазмасындағы адонозин концентрациясын көбейтеді, ал ол АДФ (эндогенді агре­гат) антагонисті болып табылады. Қолдану көрсеткіштері басқа антиагреганттардікі сияқты.

Антикоагулянттар — қанның ұюын азайтатын заттар. Тікелей нптикоагулянттар әртүрлі факторларга жылдам әсер етіп, олардыинактивациялайды, олар ағзада да және пробиркаларда да белсенді болып табылады (гепарин, томен молекулалық гепарин, натрий цитраты). Жанама антикоагулянттар тек ағзада ғана баяу әсер етеді, бірақбауырдағы қан ұю факторларының синтезін ұзақ уақытқа тежейді, пробиркадағы қан ұю үдерісіне әсері жоқ (неодикумарин, синкумар, фенилин).

Гепарин — физиологиялық антикоагулянт, антибромин III іске косады, протромбиннің тромбинге айналуын бұзады. Гепарин басқа да фармакологиялык әсерлер көрсетеді: коронарлык және бүйрек тамырларын кеңейтеді, диурезді арттырады, антиатеросклероздык қасиетке ие, шокқа қарсы әсері бар.

Қолдануға көрсеткіштер: жедел тромбоздар, жүрек және қантамырларына операциялар кезінде, миокард инфарктісі және т.б.

Қарсы көрсеткіштер: қан тамырларының өткізгіштігі жоғары болған кездегі қан кетулер. Гепариннің антагонисі протамин суль­фаты болып табылады.

Қазіргі кезеде гепариннің төмен молекулалы, антикоагулянтық әсері неғұрлым айқын және тұрақты болатын фракцияларын қолдану (мысалы, фраксипарин) қолайлы. Оларды тері астына
енгізгенде қанда жоғарғы концентрацияға жете отырып, ұзақ әсер етеді, мұнымен қоса асқынулары да аз.

Жеке фармакология

Зертханада қан сақтау үшін пайдаланылатын антикоагу­лянт натрий гидроцитраты болып табылады. Ол кальций катиондарымен әрекеттесіп, аз диссоцияцияланатын кешендерін құрады да, сәйкесінше, протромбиннен тромбин түзілуін бүзады. Оны науқастарга қан ағымындағы қанның ұюын азайту үшін тағайындамайды, себебі қандағы кальцийдің азаюы ұстамалар мен жіті жүрек әлсіздігін туындатуы мүмкін.

Әрекет түрі тікелей емес антикоагулянттар, гепаринге қарағанда, қан ұйыту факторларына тікелей әсер етпейді. Олар К дәруменіне тәуелді бауырдағы плазма ақуыздарының синтезін тежейді (про­тромбин және проконвертин), ягни К дәруменінің белсенді түрге келуіне кедергі жасайды. Ішке енгізіледі, әсері баяу бірте-бірте өсу аркылы дамиды (кан ұюының шұғыл бұзылыстарын емдеу үшін тағайындалмайды), әсер ұзақтығы 2—4 күн, ол кумулятивті қасиетке ие. Қолдану көрсеткіштері: тромбофлебитті емдеуде, тромбоэмболияны ескерту үшін, коронарлық және ми артериялары тромбозының алдын алу, сондай-ақ жүрек және қан тамырларға операция жасағаннан кейін пайдаланылады. Қарсы көрсеткіш: гепариндікімен бірдей. Бүл топтағы препараттарды гепаринмен қатар пайдалануға болмайды. Емдеу кезінде несептегі эритроциттердің пайда болу көрінісін, қызылиек канталауын, мұрыннан қан кетуін және баска да геморрагиялық диатездердің көріністеріне бақылау жасау қажет.

Фибринолитикалық заттар — фибрин жіпшелерінің ыдырауына ықпал жасайтын немесе ыдырататын зат тектер, тромб қалыптасуын болдырмайды. Олардың әрекет ету принципі: физиологиялық фибринолиз жүйесін іске қосады (профибринолизиннің фибринолизинге ауысу орын алады — тікелей емес фибринлитикалық заттар) немесе жетіспейтін фибронолизиннің орнын толықтырады.

Тікелей фибринолитиктер, мысалы, фибринолизин, жоғары концентрацияда фибриногенді ғана емес, сонымен қатар өзге де акуыздарды ерітуі мүмкін, іп vitro және іп vivo жағдайында әрекет етеді. Препарат жаңа түзілген тромбтарда тиімді, сондықтан оны тромбоздың белгілері басталғаннан кейін алғашқы сағаттарда қолдануға ұсынылады. Ол қан ұю жүйесін белсендіруі мүмкін, сондықтан оны антикоагулянттармен бірге ұштастыра отырып пайдалану ұсынылады. Фибринолизин артық дозаланған жағдайда кан кету орын алады, оны тоқтату үшін шұғыл түрде көктамырға тамшылатып аминокапрон қышқылын енгізген жөн.

Әрекеті тікелей емес фибринолитикалық заттар — стрептокиназа — жоғары тазартылған ақуыз, ол β-гемолизистік стрептокок
дақылдарынан алынады. Ол да жаңа түзілген тромбтарда тиімді. Оны беткейжәне терең тромбтарда, өкпе тромбофлебитінде, көздің арталық қан тамырларының тромбоздарында қолданады.

Жанама әсерлері:        бас ауруы, аздап температураның

жоғарылауы, қалтырау, аллергиялық реакциялар. Жүкті әйелдерге қолдануға ұсынылмаған. Стрептокиназа препараттарын қайталап

енгізгенде аллергиялық реакциялардың туындау ықтималдығы жоғары. Сондықтан оларды кем дегенде 6 ай үзіліс жасап барып іш ізеді. Стрептокиназа препараттарының ішінен стрептодеказа ұзақ мерзімге әсер ететін дәрілік зат болып саналады, оның әсері 48—72 сағатқа созылады, оның белсенділігі жоғары және уыттылығы аз.

Урокиназа — адам бүйрегі жасушаларында өскен дақылдардан алынды. Урокиназаның әрекет бағыты стрептокиназаға ұксас: ол жылдам әсер етеді, аллергиялық реакцияларды аз туындатады.

Алмасу үдерістеріне эсер ететін дәрілік заттар

Жоғарыда айтылған препараттар жүйелі фибринолиз тудырады, яғни оларды қолдану кезіндегі қан кетуге себепші болып табы­лады. Осы жайт оларды клиникалық тәжірибеде пайдалануды айтарлықтай шектейді.

Жаңа препараттар түріне тіндік профибринолизді белсендіретін алтеплаза препараты жатады, ол гендік инженерия жолы­мен алынған. Оның әрекеті негізінен тромб фибринімен бай­ланысты профибринолизинге бағытталған. Алтеплаза қан айналымындағы профибринолизинге аз әсер етеді, сондықтан жүйелі фибринолиздің туындау мүмкіндігі айтарлықтай азаяды. Препаратты өкпе артериясының тромбоэмболиясы мен жіті миокард инфарктісінде көктамырға енгізеді. Стрептокиназа препараттарына қарағанда, антигендік қасиеттерге ие емес, қан кету асқынулары да сиректудырады.

ГОРМОНАЛДЫ ЗАТТАР

Эндокриндік қазіргі заманғы деректер бойынша, нейроэндокриндік жүйе барлық органдар мен жүйелерді реттеп, организмнің бейімделуін қамтамасыз ете отырып, организмнің қалыпты тіршілігіне кажетті гомеостазды сақтайды.

ОЖЖ эндокриндік бездердің барлық гормондарының секреци­ясын реттеуге қатысады, ал гормондар өз кезегінде орталық жүйке жүйесінің қызметіне әсер етеді. Гипоталамус — эндокринді және жүйке жүйесінің арасындағы байланыстырушы тетік болып табы­лады. Гипоталамус — эндокриндік жүйенің жоғарғы орталығы. Гипоталамуста басқа ішкі секреция бездерінің (статиндер- тежеушілер, либериндер-ынталандырушылар) гормондарының
секрециясын реттейтін нейрондар орналасады, олар арнайы заттар — нейрогормондарды өндіруге қабілетті. Гипоталамуста синтезделетін гормондардың ішіндегі ең маңыздысы гипофизотропты гормондар болып табылады, олар гипофиздің алдыңғы бөлігінің жасушаларына жетіп (эндокриндік жүйенің орталық органы), олардың секреторлы белсенділігін ынталандырушы немесе тежеуші әсер етеді.

Жеке фармакология

Гормондардың химиялық құрылымы бойынша жіктелуі:

•  акуыз пептиді (гипоталамус, гипофиз, ұйқы безі мен қалқанша маңы безінің гормондары, кальцитонин);

• амин қышқылдарының туындылары (қалканша без гормон­дары);

•стероидты гормондар (адренокортикоидты гормондар, жыныстық гормондар).

Гормоналды препараттар тобына табиғи гормондармен құрамы бірегей ұқсас, синтетикалык аналогтары мен антагонист дәрі- дәрмектері кіреді. Гормоналды препараттарды мал шикізатынан (ірі қара малдың органдары мен тіндері) алынады. Бірақ кейінгі кездері мұндай жолмен алынатын дәрілік заттардың көлемі азайды, себебі химиялықсинтез немесе гендік инженерия арқылы оларды дайындау мүмкіншілігі бар.

Клиникалық тәжірибеде гормоналды препараттарды:

•  белгілі бір бездің гормондарының жеткіліксіз секрециялануы кезінде орынбасу терапиясы үшін;

• гормоналды белсенді ісіктерді және эндокриндік бездердің гиперфункциясын емдеуде;

•  эндокринді емес ауруларды патогенетикалық немесе симптоматикалық емдеу мақсатында колданады.

Гипофиздің гормоналды препараттары

Гипофиздің алдыңғы бөлігінен адренокортикотропты гор­мон (АКТГ) өндіріледі. Бұл гормон бүйрек үсті безінің қыртысты қабатын ынталандырып, глюкокортикоидтар тобының гормондарын шығаруға көмектеседі. АКТГ препараты — кортикотропин кортикостероидтардын синтезіне әсер етеді, соңғы айтылғандары көмірсу және ақуыз алмасуына әсер етеді. Бүйрек үсті безінің қызметін зерттеуде және диагностикалық мақсаттар үшін терапиялық тұрғыда — стресте, бүйрек үсті безінің атрофи- ясында ынталандырғыш зат ретінде пайдаланады. Ұзақ мерзімді кортикостероиды қабылдайтын пациенттерге кортикотропин тағайындалады. Жанама әсерлері: артериялық кан қысымының жоғарылауы, ісінулер, аллергиялар, гипергликемия.

Гипофиздін алдыңғы үлесінен сондай-ак өсу гормоны соматотропин де өндіріледі. Осы гормонный бала кездегі жеткіліксіз
түзілуі балалық шақта адамдардың өсу тежелісіне себеп болады, жыныс ағзалары толық жетілмейді (гипофизарлық ергежейлілік — оларда дене бөліктерінің үйлесімі дұрыс және психикалык дамуы да қалыпты, шеміршек тінінің сүйектенуі кешеуілдеуіне әкеледі. Өсу гормонының негізгі әсері ақуыз алмасуын реттеуге, ағзаның өсуі мен дамуына бағытталған. Клиникада қолданылатын препараттар гендік инженерия жолымен алынған, мысалы ергежейлікті емдеуге қолданылатын, осы гормон жетіспеушілігіне негізделген қысқа бойлы балалардың бойын өсіру үшін және карт кісілердегі остеопороз кезінде колданылатын сайзен (соматотропин) препаратын айтсақ болады. Гипоталамус арқылы өсу гормонының секрециясын ынталандыруға болады, осы мүмкіндік қысқа бойлы науқастарды клиникалық-диагностикалық емдеу мақсаттарында қолданылады. емдеу гормонының препараттарын қолданғанда аллергиялық реакциялар, диабетогенді әсерлер және т.б. болуы мүмкін.

Алмасу үдерістеріне эсер ететін дәрілік заттар

Балалық шақта өсу гормонын шамадан тыс түзілуі гигантизмге әкеледі. Осы гормонның гиперсекрециясы ересектерде акромегалиянытуындатады (аяқ, қол мөлшерініңжәне мұрынның, астыңғы жақ сүйектің күрт өсуі). Өсу гормонының өндірісін гипоталамустың соматостатин гормоны тежейді. Соматостатиннің синтетикалык аналогы болып октреотид препараты саналады, сондықтан оны пкромегалияны емдеу үшін пайдаланады.

Гипофиздің алдыңгы үлесінен лактотропты және тиреотроптыгормондар өндіріледі. Аталган гормондардың препараттары медициналық практикада кеңінен қолданыс тапқан жоқ. Гипофиздің алдыңгы бөлігінен бірқатар гонадотропты гомондар өндіріледі (фолликулынталандырушы және лютеиіндеуші), олар ерлер мен әйелдердің жыныс бездерінің дамуы мен қызметін реттейді.

Гипофиздің орта бөлігінен бөлінетін гормондар (меланоцит ынталандырушы) қараңғыға бейімделуін және көру өткірлігін артты­рады. Гормон препараттарын офтальмологиялықтәжірибеде торлы қабықтың зақымдануында колданады.

Гипофиздің артқы бәлігінен вазопрессин және окситоцин гормондары өндіріледі. Вазопрессин қантамырларының тегіс салалы бұлшықеттерінің тонусын арттыра отырып, артериялык кан кысымын арттырады. Ол бүйрек өзекшелеріндегі су және натрий, хлор және калий иондарының кері сіңірілуін арттыра­ды, нәтижесінде несеп бөлінуін тежейді. Қанға вазопрессиннің жеткіліксіз түсуінен қантсыз диабет дамиды, ол диурездің жоғарылауымен және басылмайтын шөлдеу сезіммен сипатталады. Қантты емес диабетті емдеу үшін алмастыру емінде вазопрессиннің аналогы десмопрессин препаратын пайдаланады.

Ол вазопрессин рецепторларының таңдамалы тежегіші болып табылады, сондықтан тегіс салалы бұлшықеті бар тамырлар менағзаларға әсері аз, ұзақәсер етеді. Медициналық тәжірибеде бұрын ірі қара малдың және шошқаның гипофизінен алынған құрамында вазопрессині бар адиурекрин қолданылатын. Бұл препарат антидиуретик ретінде қантты емес диабетте және түнгі зәрді ұстай алмауда қолданылатын, ал қазіргі кезде қолданысы шектеулі.

Жеке фармакология

Окцитоцин препараты құрылысы жағынан окситоцин гормонына толығымен келеді. («Атқарушы ағзалардың қызметін реттейтінзаттар» бөлімін қараңыз).

Қалқанша және қалқанша маңы бездерінің гормоналды препараттары

Қалканша безі кальций метаболизмін реттейтін (кальцитонин) және құрамында йоды бар гормондарға (тироксин жэне трийодтиронин) бөлінеді. Қалқанша маңы безі гормондары мен қалқанша безінің гормоны кальцитонин қандағы кальций мен фосфор концентрациясына өзара қарама-қарсы әсер етеді. Кальцитонин қандағы кальций мен фосфор концентрациясын азайтады (8-сурет). Бұл эффект осы гормонның сүйек пен бүйрекке екі бағытта әсер етуіне байланысты: ол бүйректегі кальций мен фосфат иондарының реабсорбциясына кедергі жасайды да олардың зәрмен шығуын арттырады, сонымен қатар осы сәтте сүйектен кальций мен фосфордың «шайылу» үдерісін тоқтатады, нәтижесінде сүйек массасы азаюы мен сорылуының алдын алады да олардың минералдануын ынталандырады. Кальцитонинді және оның препараттарын (кальцитрин және миакальцик) остеопорозда соның ішінде климакстік түрінде, сүйектердің баяу бітуінде, пародонт ауруларында пайдаланады. Кальцитониннің жанама әсерлері: жүрек айнуы, құсу, бетке қанның көп мөлшерде келуі болып табылады.

Қалқанша безіндегі тироксин жэне трийодтиронин гормондар биосинтезі қалқанша безінің фолликулаларында жүзеге асырылады. Олардың синтезі үшін йод қажет. Туылған кезден бастап йодтың жеткіліксіз түсуі айқын дәрежедегі гипотиреозға, тіпті кретинзмге дейін алып келуі мүмкін. Физикалық және психикалық даму кідіреді, сондай-ақ қаңқа мен орталықжүйке жүйесінің қалыптасуы бұзылады.  Ересектердегі калқанша безінің гипофункциясы нәтижесінде микседема орын алады, ол бойкүйездікпен, абыржумен, ақыл-ой қызметінің әлсіреуі, тері және тері асты тіндерінің шырышты ісінуімен көрініс береді. Қалқанша безінің гормонда­ры ақуыз, май, көмірсу алмасуын жэне ОЖЖ кызметін реттейді. Тиреоидты гормондар оттегіге деген қажеттілікті, негізгі алмасуды,

Алмасу үдерістеріне эсер ететін дәрілік заттар

 

ынталандырғыш эсер

 

тежепш эсер

8- сурет. Кальций алмасуын реттейтін заттардың негізгі бағыты (Д.А. Харкевич, 2013)

дене температурасын арттырады. Акуыздардың, көмірсулар мен майлардың карқынды ыдырауы орын алады, қандағы холестерин деңгейі төмендейді. Олар көптеген жасушалық ферменттерді, сурфактант синтезін, ағзаның өсуінің даму белсенділігін ынталандырады

Қалқанша безі гормонының әсерінен жүректің жиырылу жиілігі мен соққылық көлемі, сонымен қатар артериялық қан қысымы артады. Ағзаға қалқанша без гормондары синтезделуі үшін қажетті йод жеткіліксіз түссе, эндемиялық зоб дамиды. Бұл жағдайда қалканша безі үлкейген, бірақ ондағы гормондардыц бөлінуі төмендейді.

Жеке фармакология

Гипотиреозды емдеу үшін ұсынылатын препарат тире­оидин болып табылады, оны ірі қара малдың кептіріліп майсыздандырылған қалқанша бездерінен алады. Қазіргі уақытта, негізінен левотироксин (L-тироксин) және трийодтиронин (лиотиронин) сияқты қалқанша безінің синтетикалык гормондары пайда­ланылады. Сондай-ақ, комбинирленген тиреотом және тиреокомб препараттары пайдаланылады. Бұл препараттар микседемада, кре- тинизмде, гипотиреоз белгілері бар семіздікте, қалканша безінің обырында және т.б. тағайындалады.

Жанама әсерлері: аллергия, тахикардия, артериялык қан қысымының жоғарылауы. Жүректің ишемиялық ауруында, бүйрек және бауыр кызметі бұзылғанда, жіті миокард инфарктісі және артериялық қан қысымы жоғары науқастарға тағайындау кезінде абай болған жөн.

Гормондардың артықшылығында гипертиреоз дамиды. Қалқанша безінің гиперфункциясы адамда базедов ауыруын тудырады, ол арықтаумен, көздің бақыраюымен, аяқ-қолдың дірілімен, температураның жоғарылауымен көрінеді. Бұл жағдайда антитиреоидты әсері бар препараттар қолданылады: йод препараттары (калий йодиді), мерказолил, калий перхлораты және т.б. Йод препа­раттары калқанша безінің жұмысын ынталандырытын гипофиздің тиреотропты гормоннының бөлінуін тежеу арқылы тиреоидты гормондардың синтезі мен олардың қанға бөлінуіне кедергі жасайды. Мерказолил йод атомдарының тирозинге бірігуін бұзып, сол арқылы қалқанша безінің құрамында йоды бар гормондарының синтезін тежейді. Мерказолилмен емдеу кезінде аллергиялық реакциялар жиі туындайды (тері бөртпесі, дене қызуының жоғарылауы, ісіну, буындардағы ауырсыну). Гранулоцитопения, сиректе болса, кейде тіпті агранулодитоз орын алады. Калий перхлораты қалқанша безінің йодты сіңіруін бұзады, сирек пайдаланылады, себебі ол аплазиялық анемия тудыруы мүмкін.

Қалқанша маңы безінде қан мен тіндердегі кальций мен фосфордың мөлшерін реттейтін паратгормон синтезделеді. Қалқанша маңы безінің жеткіліксіздігі кезінде қанда кальций мөлшері төмендейді және бір мезгілде фосфор мөлшерін арттырады, ал осы үдеріс тетаниялык ұстама тудыруы мүмкін (тетания — бұл тоникалық тырысу түрінде көрініс беретін патологиялық жай-күй).

Алмасу үдерістеріне эсер ететін дәрілік заттар

Паратиреоидин — табиғи паратгормонының препараты. Ол балалардағы тетания мен спазмофилияда колданылады (қандағы кальцийдің төмендеуімен және ішкі органдар мен қаңқа бұлшықеттерінің тырысуларымен сипатталады).

Ұйқы безінің гормондық препараттары мен диабетке қарсы синетикалық заттар

Өздеріңіз білетіндей, ұйқы безі экзокринді қызметімен (он екі елі ішектің куысына ферменттер бөлу) бірге эндокринді маңызды без рөлін атқарады. Оның құрамында Лангерганс аралшықтары бар, ол альфа және бета жасушалардан кұралған (альфа-жасушалар — глюкагон, ал бета-жасушалар — инсулин бөледі).

Инсулин жетіспеушілігі кант диабетінің дамуына алып келеді. Қант диабеті қанда глюкоза деңгейінің жоғары болуымен (гиперергликемия), оның зәрмен шығуы — глюкозуриямен, май алмасуы бұзылысының өнімдері — кетон денелерімен уланудан ацидоз дамуымен, бүйрек капиллярлары мен көздің торлы қабығының, жүйке тінінің үдемелі бұзылыстарымен және т.б. белгілермен сипатталады. Қант диабеті эндокриндік аурулардың ең кең тараған түрлерінің бірі болып табылады. Қант диабетінің екі түрі бар: инсулинге тәуелді қант диабеті — ИТКД (I түрі), ол кезде организмде инсулин өндірілмейді; инсулинге тәуелсіз қант диабеті — ИТҚД (II түрі) инсулинге арнайы рецепторлар жүйесі мен тіндердің сезімталдығы өзгереді.