Выведение (экскреция) лекарственных веществ из организма 27 страница

Жусан гүлдері ішек құрттарға қарсы зат, оны кейде аскаридаларға қарсы құрал ретінде пайдаланады (гүлдерін езеді және джем, қант, бор, сиропты қоспамен бірге қабылдайды). 1-күні диета, кешке іш жүргізетін дәрі тағайындайды, 2-ші және 3-ші күндері, тамақтан 1,5—2 сағат бұрын күніне жусан түқымының 1 ұнтағын 3 рет береді; соңғы қабылдау күні түнде кешкі астан кейін іш жүргізетін пре­параттар беріледі.

ҚАТЕРЛІ ЖАҢА ТҮЗІЛІСТЕР (ІСІК) КЕЗІНДЕ ПАЙДАЛАНЫЛАТЫН ЗАТТАР

Ісікке қарсы заттар — негізінен ісік жасушаларының жасушалық бөлінуін әр түрлі тәсілдермен тежеуге қабілетті заттардың гетерогенді тобы.

Белгілі болғандай, шынайы ісік және қанның қатерлі ісік аурулары адамдардың өліміне себеп ретінде екінші орынды алады. Қатерлі ісік жасушаларының пайда болуына себепші факторлар: қоршаған орта канцерогендерінін әсері (темекі түтіні, өнеркәсіптік улар), гормоналды бұзылыстар, кейбір вирустармен инфекциялану, физикалық факторлар — радиация және т.б. Аталған әсерлердің нәтижесі ДНҚ нақты гендердің мутациялары болып табылады, яғни жасушалар бақылаусыз бөліну тетігін іске қосады.

Онкологиялық ауруларды емдеуде препараттардың маңызы зор. Алайда, қатерлі ісікке қарсы заттар жетілдірілмеген болып табылады. Әдетте, олар негізінен қатерлі ісіктердің ремиссиясын қамтамасыз етеді. Қатерлі ісікті емдеуде ісік клеткаларының препараттарға қарсы тұрақтылық дамытуы кедергі жасайды. Бұған қоса, ең заманауи препараттардың елеулі кемшілігі ретінде ісік жасушасына деген төмен таңдамалыған атап өткен жен. Сонымен
қатар, ісікке қарсы заттарды пайдалану елеулі уытты жанама әсерлермен қатар жүреді.

Жеке фармакология

Қатерлі ісікте пайдаланылатын препараттар былайша жіктеледі:

•  алкилдеуші қосылыстар;

•  антиметаболиттер;

•  ісікке қарсы белсенділігі бар антибиотиктер;

•  қатерлі ісікке қарсы қасиетке ие өсімдік текті заттар;

•  қатерлі ісікте жэне т.б. пайдаланылатын гормондық препарат­тар және гормондық антагонистер.

Алкилдеуші қосылыстар тобына кіреді: циклофосфан, допан, сарколизин, миелосан және т.б. Бұл перпараттар ісік клеткалары өмірлік циклінің түрлі кезеңдерінде әсер етеді. Олар алкилдеуші қасиеттерге ие және нуклеин қышқылдарымен (ДНК, РНК) әсер етеді, белсенді өсіп және жылдам көбейіп жатқан жасушаларда ақуыз синтезін тежейді. Бұл ісіктің өсуіне кедергі бола­ды. Барлық алкилдеуші заттар қан айналым жүйесінің ісіктері- гемобластоздарда (созылмалы лейкоз және миелолейкоз) тиімді болып шықты. Сонымен қатар, осы топ препараттары жұмыртқа және сүт безі обырында және т.б. қолданылады.

Жанама әсерлер: лейкопения, тромбоцитопения, анемия, жүрек айнуы, құсу. Ішке қабылдаған кезде олардың тітіркендіргіш әсеріне байланысты, тромбофлебит болуы мүмкін. Пациенттердің кейбіреуінде шаш жоғалту, аменорея дамуы мүмкін, жыныстық потенциал төмендейді.

Антиметаболиттер (нормативтік метаболиттердің құрылымдық аналогтары) — фолий қышқылының (метотрексат), пуриннің (меркаптопурин) және пиримидиннің (фторурацил) антагонистері. Түрі өзгерген пурин, пиримидин, фолий қышқылы молекулалары қалыпты метаболиттермен бәсекелес болып, реакцияларда алмастырады, бірақ олардың қызметін орындауға қабілетті емес. РНҚ және ДНҚ нуклеин негіздерінің синтез үдерістері тежеледі. Олардың алкилдеуші заттардан айырмашылығы «ұйкыдағы» бағаналы жасушаларға эсер етпейді. Антиметаболиттер әсерінен туындаған асқынулар алдыңғы топ препараттары сияқты, жалпы сипаты бірдей: жүрек айнуы, құсу, АІЖ шырышты қабатының ойық жаралануы және қан жасалудың төмендеп тоқтауы.

Ісікке қарсы белсенділігі бар антибиотиктер тобына жататындар: рубомицин, дактиномицин, блеомицин, оливомицин, карминомицин. Олардың біреулері нуклеин қышқылдарының синтезі мен функцияларын зақымдайды, ал қалғандары оттегілік және өздерінің бос радикалдарын қалыптастырады да, жасуша мембранасын зақымдайды (миокардты қоса алғанда). Олардың көпшілігі ісік жасушаларының және басқа жасушалардың бөліну
кезеңдерінің бәріне әсер етеді. Антиметаболиттер сияқты анти- биотиктерде кейбір жекелеген ісік түрлеріне тропизм көрсетеді. Осылайша, мысалы, дактиномицин хорионэпителиомада және т.б. қолданылады. Оливомицин антибиотигін жұмыртқа ісіктерінде, эмбрионалдық обырда, меланомада колданады. Карминоцин нефробластоманы және т.б. емдеудетиімді. Жанама әсерлері: жүрек айнуы, құсу, гипотензия, аллергиялық реакциялар, тітіркендіретін қасиеттері, стоматит, қан жасалу тежелісі, шаш түсуі жиі кездеседі.

Қатерлі жаңа түзілістер (ісік) кезінде пайдаланылатын заттар

Өсімдік текті, ісікке қарсы белсенділігі бар заттарға жататындары: алкалоидтар — колхамин, винбластин, винкристин, подофиллин және басқалар.

Колхамин терінің қатерлі ісігінде жергілікті пайдаланылады. Бұл кезде ісік жасушалары өліп, қалыпты эпителиалды клеткалар іс жүзінде зақымдалмайды. Тітіркендіргіш әсер танытады.

Винбластин лимфоганулематоз және хорионэпителиома­да ұсынылады. Винбластиннің уытты әсері қан жасалудың тежелуімен, диспепсиялық үдерістермен, іштің ауруымен, тітіркендіргіш әсерінен айқын көрінеді. Винкристин жедел лей­коз, сондай-ақ гемобластоздарды және шынайы обырды емдеу үшін қолданылады. Препарат қан жасалуды аз дәрежеде тежейді, неврологиялық бұзылулар (атаксия, невралгия, парестезия) және бүйрек зақымдануын тудырады.

Подофиллин көмей мен куықтың папилломатозында жергілікті қолданады.

Гормоналды препараттардың ішінде қатерлі ісікті емдеу­де андрогендер, антиандрогенді препараттар, эстрогендер және антиэстрогенді заттар, глюкокортикостероидтар («Алмасу үдерістеріне әсер ететін заттар» бөлімін қараңыз) пайдаланылады.

Жоғарыда айтылған ісікке қарсы заттардан басқа ісікті емдеуде, атап айтқанда қан обырлары — лейкоздарды кейбір ферменттерді қолдану (аспарагиназа) арқылы, мысалы, жедел лимфобластомалы лейкемияны емдеуде қолданады. Қанның обыр жасушалары аспарагинді қажет етеді, бірак қалыпты жасушалардан айырмашылығы өздері синтездей алмайды, яғни сыртынан алуы кажет. Қандағы аспарагин қышқылы өз ферменттін пайдаланып ыдыратса, обыр жасушалары қажетті материал көзінен айырылады да, ақуыз синтезі тоқтатады.

Қатерлі ісіктерді емдеуде әр түрлі цитокиндер қолданылады. Осы мақсатта иммуностимулдеуші, антипролиферативті және вирусқа қарсы қасиеті бар интерферондар пайдаланады. Кейбір ісіктерді кешенді емдеуде адамның рекомбинантты α-интерферонын пайдаланады. Жанама әсерлері: қызба, бас ауруы, миалгия, артралгия, қан жасалудың бұзылысы, ОЖЖ бұзылысы, қалқанша безінің дисфункциясы.

Ісікке қарсы белсенділікке, сондай-ақ гендік инженерия жолымен алынған интерлейкин-2 ие. Оны бүйректің обырында, меланомада қолданады. Жанама әсерлері: өкпе ісінуі, гипотензия, қан жасалу бұзылысы, нефротоксикалық әсері бар.

Жеке фармакология

ДӘРІЛІК ЗАТТАРМЕН УЛАНҒАНДА КӨРСЕТІЛЕТІН КӨМЕКТІҢ НЕГІЗГІ ҰСТАНЫМДАРЫ

Дәрілік препараттарды артық мөлшерде қолданғанда, дозасы мөлшерден тыс ауытқыса, олар улануға себеп болады. Даму жылдамдығы мен дамуына ағымына байланысты улануды жедел, жеделдеу және созылмалы деп бөледі. Ең көп таралғаны жіті улану (ағзаға зат түскеннен кейін көп ұзамай пайда болады), мысалы, этил спиртімен, наркотикалық ұйықтатқыш заттармен, апиындық анальгетиктермен, психотроптық препараттармен, фосфорорганикалық қосылыстармен және басқа да заттармен уланғанда.

Жедел улану кезіндегі көмек принциптерінің өзіне тән ерекшеліктері бар, емдік іс-шаралар реті келесі ұстанымдармен бірге атқарылуы қажет:

•  қанға улы заттардың сіңірілуін тоқтату;

•  денеден улы затты шығарып, жою;

•  ағзадан сорылып алынған улы заттарды залалсыздандыру;

•  ағзалардың қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз ету және зақымдалған мүшелердін кызметін қалпына келтіру.

Өткір улану, негізінен, заттарды ішке қабылдағаннан болатынын ескере отырып, детоксикация (залалсыздандыру) әдістерінің бірі асқазан-ішек жолдарын тазарту болып табылады. Ол үшін құсуды механикалық жолмен (мүмкін болмаған жағдайда — апо- морфин гидрохлоридімен) тудырады және асқазанды шаяды. Естен танып қалған кезде, сондай-ақ қышқылдармен, сілтілермен улану кезінде құсуды қоздырудың қажеті жоқ, себебі қышқыл немесе сілтінің өңеш аркылы қайтадан жүруі оның күю деңгейін артты­рады. Сонымен қатар, тыныс алу жолдарының күйігі орын алуы мүмкін. Бұл аскынулардың алдын асқазанды зондпен жуу арқылы алуға болады. Асқазанды жылы сумен, калий перманганатымен, натрий хлоридінің изотонды ерітіндісімен шаяды. Асқазанды улы заттардан толық тазартқанға дейін бірнеше рет шаяды.

Улы заттың ішекте сіңуін болдырмау үшін адсорбент заттарды (белсендірілген көмір) қолданады. Сондай-ақ, сіңуін баяулату үшін қармаушы заттарды тағайындауға болады (кисель, шырыш, желе, ақуызды су, сүт жэне т.б.). Уытты заттардың асқазанда сіңуіне жол бермеу үшін химиялық байланыстырғыш немесе
бейтараптандырғыш заттар қолданылады (мысалы, қышқылдармен улану кезінде әлсіз сілтілік ерітінділер — натрий гидрокарбонатын және т.б. және осыны керісінше жасап қолдануға болады). Содан кейін, тұзды іш босансытатын заттар тагайындайды да, ішекті шаяды (шаю зондысы — улы заттарды шығаратын арнайы тұзды ерітіндіні тік ішектен дренажды зонд арқылы енгізеді).

Дәрілік заттармен уланғанда көрсетілетін көмектің негізгі үстанымдары

Егер дәрілік заттар өкпе арқылы түсетін болса, (мысалы, ингаляциялық наркоз берген кезде) онда олардың ингаляциясын тоқтату керек, наукасты таза ауаға шығарады.

Тері және шырышты қабаттарға улы заттар түссе, оларды дереу су мен және сабынмен шаю кажет. Тері және шырышты қабаттағы улы заттардың химиялык инактивациясы тек у белгілі болған жағдайда ғана жүзеге асырылады.

Көз конъюнктивасы мен қасаң кабыққа улы зат түссе, оны жылы физиологиялық ерітіндімен немесе сүтпен шаяды.

Улы зат тері астына енгізілген болса, оның енгізілген жер­ден сіңірілуін баяулату үшін адреналин ерітіндісінің инъекциясын уытты аумақты қоршай енгізеді, сондай-ақ уытты аймақты мұздатамыз немесе жгутты тартып байлап пайдаланамыз.

Денеден улы заттарды шығарып тастау үшін пайдаланылатындар: үдемелі диурез, өкпе гипервентиляциясы, гемодиализ, перитонеалдық диализ, детоксикациялық гемосорбция және т.б.

Үдемелі диурез суда еритін токсиндердің және олардың ағзадағы метаболиттерін жылдам шығару үшін қолданылатын әмбебап әдіс болып табылады. Үдемелі диурезбен тек қана қандаты ақуыздармен және липидтермен байланыспатан бос заттар шығарылады. Үдемелі диурезді су жүктемесімен және осмостық белсенді, несеп айдатыш заттармен (маннит, фуросемид) бірге татайындайды.

Жедел бүйрек жеткіліксіздігі кезінде үдемелі диурез орнына, гемодиализді колданады, себебі ми мен өкпе ісінуі орын алуы мүмкін. Гемодиализ кезінде (жасанды бүйрек) қан атыны жартылай өткізгіш мембранасы бар диализатордан өтеді, соның арқасында қан ақуыздар мен липидтерге байланыспатан улы заттардан тазартылады.

Перитонеалдық диализ электролиттер ерітіндісімен перитонеалдық қуысты «жуута» негізделген. Детоксикацияның тағы бір тиімді тәсілі болып гемосорбция табылады. Бұл әдісте қандағы улы заттар арнайы сорбенттерге адсорбцияланады. Перитонеалдық диализге қарағанда — детоксикациялық гемосорб­ция бірқатар артықшылықтарға ие. Бұл, ең алдымен, техникалык қарапайымдылыты мен детоксикацияның жоғарғы жылдамдығы болып табылады және де арнайылықты талап етпейді, яғни дәрі- дәрмек улану болған жағдайда «жасанды бүйрек» іс жүзінде аппа- ратта нашар немесе диализ мүмкіндігі тиімді қолданылады.

Жедел улану кезінде қан ауыстыру операциясы (айырбас қан кұю) сирек қолданылады, ол кезде қан шыңымын, донорлык қан құюмен ұштастыра пайдаланылады. Қан ауыстыру метгемоглобин түзуші заттармен уланған науқастарда жақсы клиникалық әсер береді (анилин, нитробензол).

Жеке фармакология

Улану кезінде, сондай-ақ айырбас плазмафорезде (наукастың қан плазмасын бөліп алу және оны тиісті заттармен ауыстыру) пайдала­нылады.

Детоксикация әдістеріне лимфореяда (лимфаны плазмалық алмастырғыштармен алмастыру) жатады.

Бейтараптандыру үшін, яғни терең сіңіп кеткен улы заттардың әсерін қайтару үшін антидоттар (уға қарсы заттар) пайдаланыла­ды. Улану кезіндегі колданылатын антидоттарды мынадай топтарға бөлуге болады:

• Физика-химиялық антидот, уытты заттардың АІЖ физика- химиялық жағдайына және ағзаның гуморалдык ортасына әсер етіп адсорбция мен олардың еруін тудырады, мысалы, белсендірілген көмір.

• Химиялық антидоттар — олардың әсері улы затпен нақты химиялық өзара әрекеттесуге негізделеді, оларды ығыстырады да, байланыстырып тұнбаға түсіреді, мысалы, унитиол, ЭДТС қышқылы және т.б. Осы топ антидоттарының түрлері болып, улы заттардың метаболизмін өзгертетін заттектер жатады, мысалы, глюкозамен инсулинді енгізу (бауырдың антитоксикалық қызметі артады).

•  Фармакологиялық немесе физиологиялық антидоттар (функционалды антагонистер), тура сол уытты зат сіңген функционалдық жүйелерге фармакологиялык антагонизм арқылы әсер етіп, емдік әсер көрсетеді (мысалы, пилокарпинмен уланғанда атропин, ал морфинмен улану кезінде налоксон және т.б. колданылады).

Өмірлік қамсыздандыру ағзаларының қалыпты жұмыс істеуін қолдау және зақымдалған жасуша қызметін қалпына келтіру үшін симптоматикалық және патогенетикалық терапия да қолданылады, себебі улану кезінде әртүрлі жүйелердің бұзылыстары орын алады. Мысалы, тыныс алудың беткей тежелуінде аналептиктер енгізіледі (бемегрид, этимизол және т.б.); жүрек-қантамырлары жүйесінің бұзылуында, жүрек гликозиттері (строфантин жэне т.б.), антиаритмиялық заттар (лидокаин және т.б.), және тамыртарылтқыш (мезатон жэне т.б.) қолданылады; тырысу пайда болғанда — тырысуға қарсы заттар (диазепам және т.б.) т.с.с.

 

 

ОБЩАЯ ФАРМАКОЛОГИЯ

Сложные изменения в организме чело­века, вызываемые лекарственными сред­ствами, можно понять только при четком представлении общих закономерностей их действия. Общая фармакология включа­ет фармакокинетику и фармакодинамику. Фармакокинетика — раздел фармаколо­гии о путях введения, всасывании, транс­порте, распределении в организме, метабо­лизме и выведении вещества из организма. Фармакодинамика — раздел фармакологии об эффектах лекарственных веществ, локализа­ции, механизме и видах их действия.

Закономерности фармакокинетики и фармакодинамики позволяют рационально использовать лекарственные средства, опре­делять дозы, оптимальный путь введения, режим применения препарата и продолжи­тельность курса лечения.

ФАРМАКОКИНЕТИКА

ПУТИ ВВЕДЕНИЯ ЛЕКАРСТВЕННЫХ ВЕЩЕСТВ

Энтеральные пути — через желудочно- кишечный тракт (ЖКТ):

•  внутрь через рот;

•  сублингвально (под язык);

•  буккально (за щеку);

•  ректально (в прямую кишку);

•  дуоденально (непосредственно в 12-перстную кишку).

Парентеральные пути, минуя ЖКТ:

Общая фармакология

•  инъекционные (подкожно, под слизистые оболочки, внутри- кожно, внутримышечно, внутривенно, внутриартериально, внутрибрюшинно, внутрикостно, в спинно-мозговую жид­кость: субарахноидально, субдурально, эпидурально);

•  ингаляционно (в виде аэрозоля);

•  непосредственно в полости тела;

•  методом электрофореза (через неповрежденную кожу и сли­зистые);

•  нанесение на кожу и слизистые оболочки.

От пути введения во многом зависит возможность попадания лекарственного средства в место его действия, его выраженность, продолжительность, характер действия, скорость получения эффекта.

Энтеральные пути введения

Внутрь через рот — удобный, простой и безопасный путь введе­ния лекарственного средства; экономически выгоден: не требует помощи медперсонала. Препараты, принятые внутрь, оказывают как местное (противомикробные, противоглистные средства), так и системное действие. Однако их терапевтический эффект наступает относительно медленно (через 60—90 мин), что не позволяет при­менить их в экстренных ситуациях, при отсутствии сознания боль­ного. Все лекарственные средства проходят печеночный барьер, где частично разрушаются (гормоны). Внутрь невозможно прини­мать лекарственные средства, плохо адсорбирующиеся слизистой желудка и кишечника (стрептомицин) и/или разрушающиеся фер­ментами или кислой средой ЖКТ (инсулин, окситоцин, бензил- пенициллины и т.п.), и вещества со значительным раздражающим действием. Этот путь введения нецелесообразен при неукротимой рвоте и диарее.

Лекарство необходимо принимать в положении стоя или сидя, запивая 1/4—1/3 стакана воды. Если больной не может сесть, пре­парат следует размельчить или растворить и запить водой малыми глотками, но в достаточном объеме.

Сублингвальный и буквальный пути введения просты и удобны для использования; всасывание препарата начинается быстро, и действие развивается через короткое время. Лекарственное сред­ство не подвергается действию желудочного сока и сразу попадает в системный кровоток, минуя печень; можно быстро прекратить введение. Однако таким путем вводят вещества только с высокой активностью, доза которых невелика (нитроглицерин, трини- ролонг, ряд гормональных средств), всасывающая поверхность слизистой полости рта небольшая. Кроме того, при частом таком введении препарата возникает раздражение слизистой оболочки полости рта. Сублингвально и буккально вводят препараты в виде легкорастворимых таблеткок, растворы на кусочке сахара, рассасы­вающиеся пленки на десну (тринитролонг).

Фармакокинетика

При ректальном пути введения лекарственное вещество попада­ет в системный кровоток через геморроидальные вены. Точность дозировки при этом выше, чем при введении через рот. На препарат почти не действуют ферменты и кислая среда пищеварительного тракта. Лекарственные вещества вводят ректально, если затруднено или неосуществимо введение их через рот. Недостатки этого введе­ния — небольшая площадь всасывающей поверхности, зависимость от наличия фекальных масс, состояния моторики кишки, техники введения, психологические затруднения и неудобства применения на работе, в путешествии. Высокомолекулярные лекарственные вещества белковой, жировой и полисахаридной структуры рек­тально вводить не следует, так как они не всасываются в толстой кишке. Лекарственные вещества вводят в суппозиториях, клизмах. Если они обладают раздражающим действием, то их обязательно комбинируют с обволакивающими средствами. Этим путем вве­дения отчасти заменяют парентеральное введение препарата и при отсутствии возможности внутривенного введения или наличии противопоказаний к приему препарата внутрь (бессознательное состояние, тяжелый гастрит).

Парентеральные пути введения

При внутривенном введении эффект наступает быстро, возмож­но точное дозирование препарата, полное попадание активного вещества в системный кровоток (биодоступность 100%), введение большого объема раствора. Внутривенно вводят лекарственные вещества, которые не всасываются в ЖКТ или раздражают слизи­стую оболочку.

Недостатки: исключено введение нерастворимых соединений, масляных растворов (вызывают эмболию), значительно раздра­жающих средств (вызывают тромбоз, тромбофлебит), препаратов, влияющих на свертывание крови; недопустимо наличие пузырь­ков воздуха в шприце (возможна воздушная эмболия); невозможно быстро прекратить действие препарата при возникновении побоч­ной реакции.

Лекарственный препарат перед внутривенным введением раз­водят в 10—20 мл изотонического раствора натрия хлорида, глю­козы или в воде для инъекций во избежание слишком большой концентрации вещества в крови и вводят медленно в течение нескольких минут. Иногда вводят внутривенно капельно в течение нескольких часов, разведя в 250—500 мл изотонического раствора. Для внутривенных инъекций используют тонкие иглы и избега­ют попадания крови в окружающие ткани, так как это приводит к воспалению и даже некрозу паравенозной клетчатки, тромбофле­биту. Внутривенное вливание выполняют с помощью специальной системы разового использования, которая снабжена капельницей с затвором, или специального аппарата — инфузатора.

Общая фармакология

При внутриартериальном введении препарата создается высокая его концентрация в соответствующей области, и в значительной степени удается избежать системного действия (противоопухоле­вые средства, рентгеноконтрастные вещества). Однако возможен тромбоз артерии. Внутриартериальные инъекции выполняет толь­ко врач, как правило, хирург.

При внутримышечном введении препарата эффект наступает медленнее, чем при внутривенном введении (через 10—30 мин); вводят лекарственные средства с умеренным раздражающим дей­ствием, депо-препараты. Объем вводимого вещества не должен превышать 10 мл, не следует вводить препарат с сильным раздра­жающим действием вблизи нервных стволов, так как появляются значительные боли, воспалительная реакция, инфильтрат, даже парез мышцы.

При внутримышечном введении масляного раствора или взвеси необходимо предварительно убедиться, что игла не попала в сосуд. Всасывание лекарственного средства можно ускорить прикладыва­нием грелки и, напротив, замедлить пузырем со льдом.

При подкожном введении препарата всасывание и, следователь­но, терапевтический эффект проявляется медленнее, чем при вну­тримышечном и внутривенном введении, но продолжительнее; исключено введение большого объема раствора, препаратов с раз­дражающим действием. Лекарственное вещество быстрее всасы­вается из подкожной клетчатки передней стенки живота, шеи и плеча. Этот путь введения используют при оказании неотложной помощи на месте катастрофы.

Интрастернальный путь — введение в грудину — применяют при невозможности внутривенного введения, например, у пожилых больных и детей. Процедура болезненная и требует местного обез­боливания по ходу иглы.

Под оболочки мозга — субарахноидально, субокципитально, суб- дурально — вводят лекарственные вещества, плохо проникающие через гематоэнцефалический барьер (ГЭБ), только высокоочищеные

 

 

Фармакокинетика

препараты и без раздражающего действия. Субарахноидальную

инъекцию выполняет опытный анестезиолог или хирург. При этом используют тонкие иглы, в связи с тем что отверстие в твердой моз­говой оболочке плохо закрывается и возможно вытекание ликвора в ткани.

Недостатки инъекционных путей введения — относительная сложность, болезненность, необходимость стерильности препара­тов, инструментов, возможность инфицирования, необходимость участия медицинского персонала, относительная дороговизна. Кроме того, некоторые лекарственные средства адсорбируются на стенках капельниц (инсулин).

Препараты с длительным периодом элиминации вводят струйно (болюс), с коротким периодом полуэлиминации (лидокаин, окси- тоцин) — путем длительной инфузии.

При ингаляционном пути введения вещества быстро всасыва­ются, оказывают местное и системное действие; минуя ЖКТ, не подвергаются действию ферментов, кислой среды и метаболизму в печени; можно быстро прекратить их действие. При необходимости достигают высокой концентрация вещества в бронхах (бекломета- зон, сальбугамол) при минимальном системном эффекте.