Глухонды кристаллизатор 9 страница

Вольфрам темірге қарағанда оттекке үлкен туынды болып табылады. Ол тотығуы мүмкін және оны әдетте қалпына келтіру кезеңінің басында енгізеді. Вольфраммен легирлеу ерекшелігі ферровольфрамның балқуының (~2000°С) жоғары температурадан ол баяу ериді және металдағы вольфрам мөлшерін түзету үшін ферровольфрамды ваннаға шығарудан 30 мин дейін кем емес уақытта қосуға болады.

Кремний, ванадий және ерекше титан және алюминий оттекке үлкен туынды болып келеді және оңай тотығады. Болатты феррованадиймен легирлеуді шығарудан 15—35 мин дейін, ферросилицимен шығарудан 10—20 мин дейін жүргізеді. Ферротитан пешке ковшқа шығаруға 5—15 мин дейін уақытта енгізеді. Алюминийді пешке шығарғанға дейін 2—3 мин қосады.

 

3.Индукциялық пештерде қождың қызуын түсіндіріңіз

Индукциялы пештер. Индукциялы пештерде металл индуктордың айналмалы өрісімен қоздырылатын тоқтарымен қыздыралады. Индукциялы пештер негізінде кедергі пештері болып табылады,бірақ қыздырылған денеге энергияның берілу әдісіне байланысты ерекшеленеді. Кедергі пештеріне қарағанда индукциялы пештерде электр энергиясы алдымен электрмагнитті,кейін электр,сосын жылу энергиясына айналады.

Индукциялы қыздыруда жылу қыздырылған металдан тікелей бөлінеді,сондықтан жылуды қолдану толық болады.Бұл жағынан қарағанда индукциялы пештер электр пештерінің ең жетілген түрі. Индукциялы пештердің екі түрі болады: өзекшелі және өзекшесіз-тигельді(2 сур).Өзекшелі пештерде металл ішінде өзекше өтетін индуктордың айналасында сақиналы науада орналасқан.Тигельді пештерде индуктор ішінде тигель мен металл орналасқан. Бұл кезде тұйық өзекшені қолднау мүмкін емес. Электронды сәулелі қондырғылар. Бұл типті қондырғыда металды қыздыру электрондар ағынымен жүргізіледі. Қыздырылған металл бетін шабуылдап,электронда өзінің кинетикалық энергиясын металдың бөлшектеріне береді,сол арқылы оның температурасын жоғарылатады. Электрондар көзі сақиналы катод,радиалды және аксиальды электронды зеңбірек болып табылады.

1 Индукциялық пештер

 

Индукциялық кыздыру принципі жылу энергиясын электр өткізгіш қыздыратын объектімен жұтылатын электр магниттік өрістің энергиясын түрлендіруден тұрады. Индукциялық қыздыру қондырғысында электр магниттік өрісті көп орамды цилиндрлік орауышты (соленоид) білдіретін индуктор жасайды. Индуктор арқылы айнымалы синусоидты электр тогы өтеді, соның нәтижесінде индуктор маңайында уақытпен өзгеретін айнымалы магниттік өріс пайда болады. Қыздырылатын объектіні индуктордың ішіне немесе соның қасына орналастырады. Индуктор арқылы пайда болатын магнитті индукция векторының өзгеретін (уақытпен) ағыны қыздырылатын объектіден өтіп кетеді және электр өрісі индукцияланады. Осы өрістегі электр желісі магниттік ағын бағытына перпендикулярлы жазықтықта орналасқан жэне тұйықталган, яғни қыздырылатын объектідегі электр өрісі құйынды сипатта болады. Ом заңына сәйкес индукцияланатын электр өрісінің әрекетімен қыздырылатын электр откізгіш объектіде өткізу тогы (құйын тогы) пайда болады, олардың жылу генерациясы электр магниттік өріс энергиясын түрлендіру себебі болып табылады. Қыздырылатын объектіде электр өрісінің кернеулі шамасына екі фактор әсерін тигізеді: магнит агынының шамасы, ягни объектіні тесіп өтетін магнитті күштік сызықтар саны, коректенуші ток жиілігі, яғни қыздырылатын объектіге ілініскен магниттік ағын өзгерістерінің жиілігі (уақыт бойынша). Бұл индукциялық қыздыру қондырғысының екі типін орындауга мүмкіндік береді, оларды конструкциялары және пайдалану қасиеттері бойынша ажыратады: магнит откізгіші бар жэне магнит өткізгіші жоқ индукциялық қондырғылар. Тұйық магнит өткізгіші жоқ балқытудың индукциялық пешінде балқитын металл цилиндрлік көп орамды индуктордың ішіндеорналасқан керамикалық тигельде болады. Тұйық магнит өткізгіштің болмауы магниттік шашырау агынын маңызды үлгайтады; тигельде металмен ілінісетін магниттік күштік сызықтар саны тым аз болады. Бұл жағдай электр магниттік оріс өзге (уақыт бойынша) жиілігіне сәйкес ұлғайтуын талап етеді. Сондьщтан ИТП тиімді жұмысы үшін оларды орташа токпен қоректендіреді, ал басқа жагдайда ток жиілігінің сэйкес келетін түрлендірулерден жогаргы жиілікпен қоректендіреді. Осыған үксас пештердің өте тәмен табиги қуат коэффициенті (cos <р =0,03-0,1) болады, ал бұл реактивті (индукциялық) қуаттың жасанды сыйымдылықты орнын толтыру қажетгілігін тудырады. 2 Механикалық жабдықтар ИТП келесі негізгі конструкциялық элементтерден тұрады

1 - күмбезді көтеру жэне бұру механизмі; 2 - отка төзімді тигель;

3 - индуктор; 4 - ферромагнитгі экран; 5 - қаптама; 6 - тигельді шегендеу

жагдайынын сигнал бергіші; 7 - көлбеу механизмі

І-сурет-ВНИИЭТО конструкциясының ИСТ сериялы ИТП сұлбасы

Индуктор. Индуктор берілген кернеудегі айнымалы магниттік өрісті кұруға арналған, сондай-ақ сұйық металды агызу үшін пештің көлбеуі кезінде оны ыгысудан ұстап қалатын тигельді бекітудің маңызды элементі болып табылады. Сондықтан индуктор конструкциясы электр техникалық талаптармен қатар, механикалык қаттылықпен тигельді ығыстыруға ұмтылатын күштердің әрекеті кезіндегі беріктік талаптарымен қанағаттандырылуы тиіс. Индукторды минимум электр шығындарын қамтамасыз ететін арнайы пішімдегі мыс түтігінен дайындайды (2-сурет).

4 Индукцинлық пештерде балқыту технологиясы Болат жэне қорытпаларды қоспалаған қалдықтардан (қайта балқыту әдісі) немесе таза шихталы темірден жэне ферроқорытпа қоспасы бар металл сынықтарынан (балқыту әдісі) балқытады.

Қондырғыларды таңдау. Негізгі шегендеуі бар пештерде кез келген қүрамдағы болатты балқытуға болады, бірақ осы шегендеудің төзімділігі қышқыл шегендеуге қарағанда елеулі түрде аз. Қышқыл шегендеуі бар пештерде марганец, алюминий, титан, цирконийдің жогары қүрамы бар болатты балқытуға болмайды, өйткені марганец оксиді шегендеу кремнеземімен озара эрекеттесе отырып, оны бұзады, ал алюминий, титан жэне цирконий шегендеу кремнеземінен алынган кремнийді тотықсыздандырады.

Негізгі шегендеуі бар пеште балқыту. Индукциялық пеште балқыту үзақтығы өте қысқа, оның талдауы арқылы металл қүрамын бірнеше рет тексеруге мүмкіндік бермейді. Сондықтан берілген қүрамы бар болатты алу шихтаны алдын ала есептеуге негізделеді, бұл үшін оның қүрамы мен олшеуін анық білу керек. Кобінесе, кеміртегінің, күкірт пен фосфордың құрамы балқытылатын болаттагы мүмкін шектерден аспауы тиіс. Шихтаны үсақ жэне ірі кесектерден қүрайды, оны қалау тығыздыгын жэне балқыту үзақтығын қысқартуды камтамасыз етеді. Барынша ірі кесектерді тигель қабырғасына төсейді, онда ток тыгыздыгымаксимум. Қиын балқитын ферроқорытпаларды тигельдің төменгі жартысына тиейді. Шихтаның шөгу шамасы бойынша үйінді кезінде сыймай қалган бөлігін тиейді. Сұйық металл пайда болғаннан кейін тигельге 4:1:1 ара катыстағы эктас, балқыту шпаты мен магнезиттен тұратын қож түзетін қоспаны енгізеді. Енгізілген қожды тағайындау – қоспалаған элементгердің тотығуы мен атмосферадан бөлінген газбен металдың қанығуын азайту. Балқыту кезінде генератордың максимум куатын жогары coscp конденсаторларды қосу арқылы ұстап тұрады. Балқыту ұзақтыгы шагын пештерде 30-40 минуттан (сыйымдылығы шамамен 50 кг) ірі пештердегі 2 сагатқа дейін ұзарады.

Балқытқаннан кейін металл сынамасын талдауға алады жэне балқыту қожынан фосфорды тотықсыздандырудың алдын алу үшін балқыту қожын құяды, содан кейін балқыту мерзімі сияқты құрамдағы қож түзетін қоспаны коса отырып жаңа қожды енгізеді.

Индукторга берілетін қуат 30-40 %-га азаяды. Талдау нәтижесін алғаннан кейін металл қүрамын қоспалау мен түзету, сэйкес келетін ферроқорытпаларды тигельге енгізу арқылы

оның қышқылсыздануы жүргізіледі, содан кейін металды тигельден шөмішке құяды. Кейде жогары сапалы болатты балқыту кезінде металдың диффузиялық қышқылдануын жүргізеді. Бұл үшін қожга әктас, ұнтақталган ферросилиция, үнтақ тэрізді алюминийден түратын қышқылсыздандыргыш қоспаны енгізеді, шамамен 30 минутішінде ұстап түрады; индукциялық пештегі тигельде металл айналымы қышқылсыздануды күшейтеді. Индукциялық пештегі балқыту кезіндегі ферроқорытпаларды мына тэртіпте үстайды: феррохром, ферровольфрам жэне ферромолибдени үйіндіге енгізеді; ферромарганец, ферросилиций жэне феррованадий - 7-10 минут ішінде шығаруга дейін; алюминий - шыгу алдында енгізеді. Мұндай енгізу тэртібі кезінде элементтердің азаю мөлшері мынадай: шамамен 2% вольфрам, 5-10% хром, марганец жэне ванадий-кремний-10-15%, титан 25-35%.

Қышқыл шегендеуі бар пештердегі балқыту. Шихтада күкірт, фосфор, көміртегінің құрамы балқытылатын болаттагы мүмкін шектерден асып кетпеуі тиіс. Болатгы, қоспаланган хромды, вольфрам жэне молибденді балқыту кезінде үйіндіге феррохром, ферровольфрам, ферромолибден енгізеді. Шихтаны тиеу жэне балқытуды негізгі шегендеуі бар тигельдегі сияқты жүргізеді. Қож шихтаны балқыту уақытында шыны, шамот, эктас ұсақтары қоспаларымен енгізеді. Балқыту жэне металл сынамасын талдаудан кейін қоспалау (қүрамды түзету) жэне қышқылсыздануды жүргізеді. Ферромарганец, ферросилиций жэне егер қажет болса феррованадийді металға негізгі шегендеуі бар пештер сияқты енгізеді. Марганецтің азаю мөлшері 10%, кремний мүлдем жанбайды, вольфрам жэне молибденің азаю мөлшерлері шамамен 2 %, хром 5 % құрайды. Индукциялық пештерде болатты балқыту кезінде жүмсалатын электр энергиясының шығыны 500-700 кВт-ч/т құрайды.

5 Индукциялық вакуум пештері Индукциялық тигель пештері адсорбталган газдың аз саны бар шегендеудің салыстырмалы шагын массасы мен шагын габаритінің арқасында балқыту вакуум пештерін қүрылымдау үшін барынша қолайлы. Индукциялық вакуум пештерінің (ИВП) жұмыс режимі бойынша пештерді былай бөледі:

1) мерзімдік әрекетті, онда тигельге шихталарды тиеу, сауыт қалыпты, қалыптар мен кокильді орнату, кезекті балқытуга тигельді дайындау, тазалау, толтыру бойынша операцияларды қымталмаган ИВП жүргізеді;

2) жартылай үздіксіз әрекетті, онда барлық жогарыда аталган операцияларды ИВП вакуумының бұзылуынсыз өткізеді. Мүндай пештерде коп камералы конструкция болады, онда негізгі камерамен қатар (балқыту) камерасы, балқыту камерасындагы вакуумды бүзбай шихталық материалдарды тигельге тиеу мүмкіндігін беретін, бос сауыт қалыптарды беретін жэне толтырылган сауыт қалыптарды шыгаратын мүмкіндіктері бар вакуумды технологиялық бекітпелермен жабдықталган сауыт қалыптар мен қосымша шлюздітиеу камераларын беруге болады.

ИВП конструкциялық орындауы бойынша мыналарды жіктейді:

1. Индуктор мен қаптаманың өзара орналасуы бойынша:

а) пештер (10.3, а- сурет), онда индуктор вакуум кецістігінен тыс орналасқан, ал тигель электрлі емес өткізгіш қаптамасының ішінде (эдетте кварц құбыры) орналасқан. Мұндай орындау кезінде қалдық қысымы 10~2 Па-га дейінгі, сыйымдылыгы 5 кг-га дейінгі шагын

зертханалық ИВП дайындайды;

б) вакуум кеңістігінде орналасқан индукторы бар пештер (10.3, б -г- сурет). Бүл пештер барынша кец таралган. Вакуумга орналасқан индукторды тигельдегі металга барынша жақындатуга болады, осылайша 10.3, а-г- суретге берілген нұсқамен салыстырганда электрлік ПӘК-ті елеулі арттыруга болады.

2. Пеш пен тигельдің салыстырмалы орнын ауыстыру бойынша:

а) пештер (10.3, б-сурет), онда металды құю үшін пеш қаптамасын тигельмен, қаптамаға бекітіліп тұрган шайқалмалы сауыт қалыппен бірге еңкейтеді;

б) пештер (10.3, в-сурет), онда құю үшін тек тигельді ғана еңкейтеді, ал қаптама қозгалмалы күйде қалады, ал бұл бірнеше сауыт қалыпта құюды үйымдастыруға мүмкіндік береді. Бүл пештер жартылай үздіксіз әрекеттегі ИВП ретінде кеңінен қолданылады.

1 - тигель; 2 - индуктор; 3 - қаптама; 4 - сауыт қалып (құю калыбы); 5 - тиеу камерасы; 6 – дозатор

10.3-сурет-Индукторы вакуум кеңістігінің ішінде (б - г) жэне одан тыс (а) орналасқан мерзімдік (а - в) жэне жартылай үздіксіз (г); корпус (6) жэне тигель (в) көлбеуімен эрекеттегі ИВП сұлбасы

3. Тигельден металды ағызу тәсілі бойынша:

а) тигельдің түптік тесігі арқылы құюы бар пештер, ішкі тоқтатқышпен (болатты тарата қүю шөмішіне ұқсас), ішкі тоқтатқышпен (тигельдің астына орналасқан жэне құю кезінде жан-жаққа аударылатын) немесе қайта балқытылған металдан жасалган металл тығынмен Зкабылады, қосымша индуктордың көмегімен балқытады;

б) тигельдің көлбеуі кезінде агызу мұрындыгы арқылы құюы бар пештер (10.3, б - г- суретін қараңыз);

в) сифондық агызуы бар пештер.

4. Бұрылатын (еңкейетін) қаптамасы бар сауыт қалыптарды

бекіту тәсілі бойынша: а) сауыт қалыпты цапфаға іледі (10.3, б- суретіи цараңыз), пештің

көлбеуі кезінде ол тигельден металды ағызудың оңтайлы жагдайымен қамтамасыз ете отырып вертикаль жағдайды сақтайды;

б) сауыт қалып балқыту камерасына 90° бұрышпен тигельге салыстырмалы түрде қатаң бекітілген;

в) сауыт қалып кұю камерасындағы 90° бұрышпен тигельге салыстырмалы түрде қатаң бекітілген, балқыту камерасыньщ қақпагын алмай-ақ сауыт қалыпты айырбастауға мүмкіндік береді.

Фасондық құюга арналған ИВП металды қалыпқа немесе центрден тепкіш машинага құю тәсілі бойынша ажыратады.

 

 

№12 билет

1. Вакуумның көмегі арқылы жойылатын газдарды атап беріңіз.

2. Қышқылды қождық құрамын сипаттаңыз

Қож қышқылдығы –қышқылдық қасиетті металлургиялық қож.

 

Қышқылды процесс – қышқылды отқа төзімді материалмен және қышқылды қожбен (негізінен SiO2) футеровкаланған болат балқыту агрегаттарында болат қорыту.

1. Қышқылды доғалы электр пештерінде болат балқыту.

      Қышқылды электр доғалы пеш футерокасы SіO₂  ден тұрады, қаныққан. Қышқылды футеровкалы пештерде қышқылды қож қою болады ол дифузиалы процестердің жүруін бәсеңдетеді, сол себептен негізгі қожға қарағанда процестің жылдамдығы төмен.

      Қожда кремнии тотығы болмағандықтан металда дефосфорация мен десульфурация процесі жүрмейді. Көміртегінің құрамын жоғатрлату үшін,шихтада шойын қолданылады, кокс және электродтық бой.

Шойынның негізгі талап етеді—аз мөлшерлі фосфор;осымен, аз шихтаға көп фосфор енгізбеуі үшін (< 40 т) пешке 10 % шойыннан көп енгізбейді,үлкен салмақтарға артық емес 25 %.

Негізгі пештерде қож түзуші ретінде известь, известняк, плавиковый шпат, боксит, шамотный бойды қолданады; ал қышқыл пештерде — кварцевый песок, шамотный бой, из­весть.

 Тотықсыздандырғыш ретінде темір рудасын қолданамыз, про­каттік окалинді, агломерат,темір кенді окатышты, газ тәріздес оттекті.

Қожтәріздес және тотықсыздандырғыштарға дәл сол қажеттіліктер ұсынылады,және де тағы басқа да болат балқыту үрдістерінде.Жекелегенде,әктас 90 % артық болады.СаО, аз емес 2 % SiО₂, ас емес 0,1 % S және жаңа божды быть,металды сутегіге шығармау үшін.Темір рудасының мөлшері 8% SiО₂, қождың мөлшері аз болмауы керек,аз емес 0,05 % S және 0,2 % Р;руданы болшектеп қолданған жөн 40—100 мм, сондықтан бөлшектер қабат арқылы қожға өтеді.

Плавикалық шпатта, қожды бөлу үшін қолданады, құрамы CaF₂ асу керек 85 %.

 

Тотықтыру кезеңі. Тотықтыру кезеңінің тапсырмасы: а) металдағы фосфордың құрамын азайту дейін 0,01—0,015 %; б) металдағы сутегі азоттың құрамын азайту; в) металды температураға дейін қыздыру,шығаратын температураға жақын (на 120–130 °С ликвидустан жоғары температура); г) көміртегі ні тотықтырып төменге түсіреміз. Ең маңызды рольді көміртегіні тотықтыру үрдісі жүреді,сонымен көпіршік түзетін СО жойылып металдағы сутегі мен азот араластыру, және көпіршіктер ваннаны тартады, металды қыздырып және қож фосфорды жою.                                                                 Қоспаны тотықтыру үшін темір руда немесе газтәріздес оттекті қолданамыз. Тотығу кезеңі балқу кезеңінде түзілген 65—75 % қожды пештен ағызудан басталады.

Қожды тоқтан айырмай ағызады пешті 10-12° жұмыс терезесіне еңкейту арқылы.

Қож ағызуын пештегі фосфордан құтылу үшін жүргізеді.Шлактан құтылып пешке шлак түзушілер еңгізіледі 1—1,5% әк кажетілігі туса 0,15—0,25 % балқыма шпадын шамотты бой және бокситтіде еңгіземіз

Сұйықтәріздес қозғалмалы түзілгеннен кейін барлық тотықсыздандыру кезенінде ваннаға бөлшектеп темір рудасын еңгізіп отырамыз немесе әкті оттекпен үрлеу арқылы жүргіземіз;қожды ағызу үшін барлық кезен бойы енкейтулі түрде ұстаймыз.

 

Шикізаттардың негізгі айырмашылығы бұл — көміртегінің болуы осыдан 0,2 – 0,5 дейін 2 %және күкірттің аз мөлшері, фосфор, никель, мыс және басқа балқымалар, әдетте сынық болаттарда болады.Бұл болатты балқытуға мүмкіндік береді,балқма жоғарғы тазалықтан бөлініп шығуы.

Лигерленген болат қалдықтары қымбат ферросплавтарын үнемдеуге мүмкіндік береді. Сондықтан бұл қалдықтар бөлек жинап қояды.Осыларды болат балқытуда қолданамыз

Болатты қышқылсыздандыру. Фасонды құю кезінде тотықсыздандыру болмайды, сондықтан оны қышқылсыздандырады. Егер металда кремнии аз молшерде болса, 7—10 мин қалғанда ферросилиции отырғызады. Фер­ромарганецті пешке енгізеді немесе кошқа береді.

Қож – шикізатты балқыту, қорытылған аралық өнімдерді өңдеу, металдың рафирленуі сынды металлургиялық процестерде әдетте сұйық металл бетін жабатын металлургиялық қорытпа (қатаюдан кейін тас немесе шынытәрізді күйде болады).

Қож (металлургиялық) — қышқылды тотық SiO₂ және негіздік тотықтардан CaO, FeO, MgO, сонымен бірге амфотерлі Al₂O₃ және (сирек) ZnO тотықтан тұрады. Құрамында осы тотықтардың болуына қарай металлургиялық қож қышқылдық және негіздік болып бөлінеді. Металлургиялық қож металлургия өндірісінің физико-химиялық процестерінде маңызды роль атқарады: металды қажет емес қоспалардан тазартады, пеште металды газды ортамен араласудан алдын-ала қорғайды (яғни, қышқылдану және газды қанығудан). Металлургиялық қож кеннің бос жынысынан, қождамадан, отын күлінен,өңделетін материалдың тотығу өнімдерінен, балқытушы агрегаттың футеровкасынан жиналады.

Кремнийдің қос тотығы SiO₂ – кремнийдің оттегімен ең тұрақты және ерекше қосылысы, химиялық формуласы SiO₂. Кремнийдің бос қос тотығы (кремнийлі ангидрид, кремнезем) табиғатта құрамы жай құмнан тұратын кварц минералынан, сонымен бірге кристобалит және тридимит түрінде кездеседі.

Динас – отқа төзімді материалдың жалпылама атауы, 93% кремнеземнан (SiO2) тұрады. Ізбесті-темірлі байланыс жасап кварц жынысынан дайындайды. Өндірістік пештерде қалау кезінде қолданылады. Атауы ең бірінші осы отқа төзімді материал жасалған жердің Уэльстегі Динас шатқалы (Craig-y-Dinas) атауына байланысты берілді.

Қож қышқылдығы –қышқылдық қасиетті металлургиялық қож.

Шекемтас – негізінен шекемтас жасау өндірісіне бай емес темір кені және әр түрлі темірқұрамды қалдықтар қолданылады. Берілген кендегі минералды қоспаларды жою үшін ұсақ ұнтақталады және әр түрлі әдістермен байытылады. Шекемтас дайындау процесі негізінен кенді шекемтастау деп аталады. Шихта, яғни ұсақ ұнтақталған темірқұрамды минерал концентраты, қождама және бекіткіш қоспа (бентонитті глина) ылғалдандырылып грануляторларда немесе барабан-кесектегіштерде шекемтасталады.

Күл – толық жану кезіндегі минерал қоспадан тұратын отынның жанбай қалған бөлігі.

 

3. Тұрақты тоқтағы Comelt доғалы болат балқыту пеші туралы айтыңыз

Доғалы болат балқыту пеші (ДБП) – бұл агрегат, жұмыс ваннасынан тұратын, қосалқы технологиялық механизмдердің доға қуатын реттейтін реттегіш, пеш жиынтығын ашуға (жабуға) рұқсат етеді, қожды бөлу және металды құю. Доға қуаттарын реттегіш өз кезегінде электродтардың ауысу механизмдерімен қозғалтқышы, реттегіш электр кернеу режимімен жабдықталып программалық – бейімделіп басқарылады.

1.Болат балқыту өндірісінде қолданылатын футеровкалар туралы жалпы мәлімет.

Доғалы пештің футеровкасы электр доғаларының жылулық сәулелену,тиеу кезінде шихта кесектерінің соққылары,қож және металдың жегідей жеу әсері,салқын шихтаны үйю кезінде салқындатқанда температуралардың күрт өзгеруінде туатын термиялық кернеу әсеріне ұшырайды.Футеровка күмбезі арқа күмбезінің таяныш күштерімен туатын қосымша жүктеуге ұшырайды.

Сондықтан қолданылатын отқа төзімді заттар жоғары отқа төзімділік,термотөзімділік,беріктілік және қожға төзімділікке ие болуы керек.

Технологиялық процесске байланысты доғалы пештердің футеровкасын қышқыл және негізгі отқа төзімді материалдардан жасауға болады.

Қышқыл футеровка жасау үшін негізгі компоненттің (SiO₂) мөлшері 95-97% болатын кварцит және одан жасалған өнімдерді қолданады. Династы кірпіш жасағанда байланыстырушы материал ретінде известьті ерітінді (2,0-2,2%) және сульфитті щелок немесе сірнені қолданады.

Негізгі қалаулы пештерді футеровкалау үшін кедей хромды және темір кендері қосылған магнезитті ұнтақтан жасалған материалдар мен өнімдерді қолданады.Зауыттардың көбісінде электрпештерін футеровкалау үшін отқа төзімді заттар ретінде доломит және одан жасалған өнімдер қолданылады.

Жоғары отқа төзімді магнезитхромитті өнімдерді келесі маркаларға бөледі:

ПШСП- шихтада ұсақ ұнтақталған хромды кені бар тығыз периклазоншпинелидты магнезитхромитті;

МХСП-шихтада ірі түйіршікті хромиті бар тығыз магнезитхромитті;

ПШСО-шихтада ұсақ ұнтақталған хромды кені бар қарапайым периклазошпинелидты магнезитхромитті;

МХСО-шихтада ірі түйіршікті хромды кені қарапайым магнезитхромитті.

Бұл өнімдердің негізгі құраушысы (65-70%) магний тотығы болып табылады. Кірпіш маркасына байланысты хром кенінің мөлшері кемпірсай кенің қолданғанда 7-18% шамасында және сарановск кенін қолданғанда 5-12% шамасында болады.