Модель дегеніміз не?

«Модель» термині әртүрлі авторлармен әркелкі түсіндіріледі.

Мескон, Альберт және Хедоури модель деп ол қолданылатын нақты өмірлік жағдайды жеңілдету деген; Шеннон модель деп тұтастықтан ерекше түрдегі объектінің, жүйенің немесе идеяның түсінігін айтады.

Медоуздың «модель» түсінігіне берген анықтамасы ең жақсы болып көрінеді.

Бұл анықтамаға сәйкес, модель – бұл күрделі жүйе туралы ұсыныстардың қарапайым реттелген жиынтығы.

Модельдер талданатын проблемаға қатысты бақылауларды, тәжірибелерді, сезінулерді және т.б. іріктеу жолымен объектінің қызмет етуінің аспектілерін анық түсіну үшін қолданылады.

Модель моделденетін объектке қарағанда аса күрделі емес, және басшыға нақты жағдайды жақсы түсінуге және дұрыс шешім қабылдауға көмектеседі.

2. Басқарушылық шешімдерді қабылдау процесі моделінің жіктелуін атаңыз

Дескриптивтік және нормативтік модельдер. Дескриптивтік модельдер келешекте шешімдерді қабылдау процесінің барысын болжау мақсатында оның қасиеттері мен параметрлерін сипаттау үшін қолданылады.

Дескриптивтік модельдерді қолдану сәттілігі едәуір дәрежеде басқару объектісінің қызмет ету заңдары мен заңдылықтарын анық сипаттаудан тәуелді.

Нормативтік модельдер шешімдерді қабылдау процесін басқару үшін, оның мәнді элементтерін және оның дамуын қалыптастыру үшін қолданылады.

Нормативтік модельдер шешімді қабылдау процесінің қатысушылары оны қабылдау процесіне және модельдеуге белсенді қатысуды ұйғарады.

Индуктивті және дедуктивті модельдер. Индуктивті модельдер басқарушылық шешімді қабылдау үшін маңызды болып саналатын жеке деркетер бойынша бақылауды жалпылау жолымен құрылады.

Индуктивті модельдің сапасы бір жағынан шешімді қабылдау жағдайын қаншалықты жеңілдетуге болатынын, ал басқа жағынан моделденетін жағдайдың негізгі қасиеттерін қаншалықты дұрыс көрсеткенін анықтайды.

Дедуктивті модельдерді әзірлеу кезінде нақты деректерді талдаудан емес, жорамалданған жағдайлардың қарапайым жүйесінен шығады.

Проблемаға бағытталған модельдер және шешімдер модельдері. Проблемаға бағытталған модельдер шешімді қабылдаудың нақты проблемалық жағдайға қатысты модельдеудің жаңа әдістерін енгізу арқылы құрылады.

Мұндағы негізгі міндет нақты басқарушылық процесті модельдеу үшін жаңа әдістерді бейімдеуден тұрады.

Шешімдер модельдері олармен эксперименттер өткізу мүмкіндіктерін, сонымен қатар заманауи басқарушылық технологиялардың мүмкіндіктерін есепке алумен әзірленеді және маңызды басқарушылық міндеттерді шешуге бағытталған.

Бұл модельдерде қолданылатын алгоритмдер модельдер құрылымына және оларды қолдану жағдайларына арнайы талаптарды анықтайды.

Бір мақсатты және көп мақсатты модельдер.

Бір мақсатты модельдер ұйым қол жеткізуге ұмтылатын бір анық белгіленген мақсат болған кезде немесе бір кешенді мақсат түрінде біріктірілген бірнеше мақсаттар болған кезде болады.

Көп мақсатты модельдер бір кешенді мақсатқа біріктірілмейтін бірнеше тәуелсіз мақсаттарға жетуге ұмтылуды ескереді.

Бір кезеңдік және көп кезеңдік модельдер.

Бір кезеңдік модельдер шешімдерді қабылдаудың барлық кезеңі ішінде шешімді қабылдаудың жеке кезеңдерінде оптималды жеке шешімдердің сомасы да оптималды шешімді береді деген ұйғарымнан шығады. Бұл тәсіл әрқашан ақталған болмайды.

Егер шешімдер қабылданатын барлық кезеңді қарастырсақ, кейде жеке кезеңдегі ұтыс ұйым үшін үлкен шығындарға алып келуі мүмкін.

Көп кезеңдік модельдер басқарушылық шешімді қабылдаудың барлық кезеңін есепке алумен басқарушылық проблеманың кешендік шешімін ұйғарады.

Бір кезеңдік модельдер шешімді қабылдау жағдайын дұрыс түсіну мақсатымен көп кезеңдік модельдерді әзірлеген кезде қолдануға болады.

Детерминделген және ықтимал модельдер

Детерминделгенмодельдерде шешімді қабылдау жағдайының дамуына әсер ететін барлық факторлар анық және олардың мәндері шешімді қабылдау кезіңде белгілі.

Ықтимал модельдер белгісіздік элементінің болуын ұйғарады, жағдайдың дамуын анықтайтын параметрлер мен факторлар мәндерінің мүмкін ықтимал бөлінуін ескереді.

3. Индуктивті және дедуктивті модельдерге сипаттама беріңіз.

Индуктивті және дедуктивті модельдер. Индуктивті модельдер басқарушылық шешімді қабылдау үшін маңызды болып саналатын жеке деркетер бойынша бақылауды жалпылау жолымен құрылады.

Индуктивті модельдің сапасы бір жағынан шешімді қабылдау жағдайын қаншалықты жеңілдетуге болатынын, ал басқа жағынан моделденетін жағдайдың негізгі қасиеттерін қаншалықты дұрыс көрсеткенін анықтайды.

Дедуктивті модельдерді әзірлеу кезінде нақты деректерді талдаудан емес, жорамалданған жағдайлардың қарапайым жүйесінен шығады.