Емдеу шараларын жоспарлау 10 страница

Сыртартқы. Науқастың сыртартқысын жинау кезде, асқазан рагына тән белгілерді, олардың пайда болу мерзімі мен барысын,  ауырсыну сезімінің ерекшелігін анықтау керек

Науқас ауырсыну сезіміне шағымданса, онда мыналарды  анықтау керек:

· ауырсыну  сезімнің орналасқан жерін,

· оның  күші мен  дәрежесін,

· ауырсыну  сезімнің мерзімін, ұзақтығы мен, тұрақтылығын,

· осы сезімнің тағаммен байланыстылығын.

Рак ауруында ауырсыну сезімі біртіндеп ұлғаяды.  Егер асқазан тесілсе «қанжар сұққан» тәрізді ауырсыну, ал рак көрші сау мүшені зақымдаса онда оның тұрақтануы анықталады. Әдеттенген тағамнан кейін, ауырсыну  сезімі қайталанады, ал асқазан ойық жарасында тек тамақтан кейін ауырсыну пайда болып, күшейеді.

Ауырсыну сезімін жан-жақты сұрап, болғаннан  кейін, басқа белгілерді: кекіру, жүрегінің айнуын, лоқсу мен құсуын анықтау керек. Бұл белгілер пайда болса, олардың  көлемін, тұрақтылығын байқайды. Сонымен бірге, тамақтың жүрмей, қиналып өтуіне (дисфагия) ерекше көңіл бөлу керек. Төс асты тұсында тағамның тұрып қалуы, оны науқастың өзі көрсетуі дисфагияға тән белгі болып саналады. 

Науқастың сыртартқысын жинағанда оның шағымына да аса көңіл бөлу қажет.  Себебі ол жанға бататын бір-екі белгіні айтып, басқа да өте керекті көріністерді қозғамай кетуі мүмкін. Сондықтан ісік белгілерінің даму жолдары мен ерекшеліктеріне аса маңызды мән беру керек. Осыларға қосымша науқастың  емхана мен ауруханада қаралып, емделгені туралы, тексеру қорытындылары да, болуы міндетті.

Асқазан рагына қауіпті белгілер

Олар:

· кез келген асқазан рагіне тән  белгілердің апталап, айлап сақталуы,  олардың қайталанып, тұрақтанып  үдеуі,

· созылмалы асқазан аурулары бар адамдардың шағымының өзгеруі,

· асқазан зақымдалып, құрылысы мен құрылымы бұзылса немесе қысылып, қуысы тарылып, ағза уыттана  басталуы,

· тағамдану ережесі бұзылмай, бірақ осыған қарамастан асқазанда қолайсыздық орын алуы.

Осы аталған көріністердің біреуі болған жағдайда,  науқасқа міндетті түрде  рентген мен эндоскопия  жасау қажет.

Көру және сипау кезінде - ішті, бұғана үсті лимфа бездерін, тік ішекті және  әйелдерде - гинекологиялық мүшелерін тексереді.

Көргенде: теріге, көз алмасына, бет-пішінге күш-қуатына мән беріледі. Іш мүшелерін сипағанда Щелагуров тәсілімен 5 бағытта: шалқасынан, оң жақ, сол жақ бүйіріне, екпетінен және тұрғызып тұрып  көреді. Сол кезде терінің түсіне, ылғалдығына, қызуына көңіл бөледі. Іштің томпиып өзгерген жерін анықтайды. Сипау кезінде түйін табылса, онда оны бес бағытта сипаттау керек:

1. Көлемін,

2. Тығыздығын,

3. Пішінін,

4. Қозғалысын,

5. Шекарасын.

Ісік көрші мүшеге көшсе, онда оның қозғалысы тежеледі. Үлкен ісік түйіні операцияға қарсы көрсеткіш болмайды.

Іш қуысын сипау кезінде бауырдың көлеміне, төменгі қырына, оның  шетіне аса көңіл бөлген жөн. Кейде ол шеті тегіс болғанмен, ортасында ісік болуы мүмкін, сондықтан бөгелме ісіктің  бар-жоғын ультрадыбыс, немесе компьютерлік томография жасау арқылы анықтайды.

Асқазан рагы кезінде лабораториялық тексерулер

Асқазан рагында лабораториялық тексерулер қосымша, дәнекерлік тәсіл болып саналады. Бұларға  жалпы қанды тексеру және  нәжістен қан қалдығын сараптау және асқазан сөлін зерттеулер жатады.

Асқазан рагында,  қанды сараптағанда одан ЭТЖ өзгеруін,  қандағы гемоглобиннің  азайғаны табылады. Сол кезде ЭТЖ-ның өзгеруі  80% ауруларда оң болып, ал гипохромды қан азайуы -  ісік ыдырап, қан кеткенде жиі кездеседі. Белгісі білінбей жүрген асқазан рагында, бұл гипохромды қан азайуы негізгі белгі болып саналады, сондықтан кездейсоқ жағдайда қан азаюы табылса, онда ең бірінші асқазан рагына күдіктену керек.

Асқазан сөлін зерттегенде, ода тұз қышқылының төмендегені,  ал кейде, сөлсіздіктің (ахилия) бары анықталады, бірақта, асқазан  қышқылының жоғары және төмен деңгейде болуы, асқазан рагын жоққа шығармайды.

Нәжісіндегі қан қалдығын зерттеудің де маңызы бар. Бұл белгі көбінде ісік экзофитті немесе ойық жаралы түрінде оң болса; ал эндофитті ісіктерде қан кету болмағандықтан,  әдіс нәтиже бермейді.

Асқазан рагын рентгенмен тексеру жолдары

Асқазан рагының рентгенологиялық көрінісі ісіктің көлеміне, орналасқан жеріне және оның пішініне байланысты болады. Рентгенмен тексергенде анықталатын белгілеріне мыналар жатады:

· ісіктің орналасқан жерінде, асқазан қабырғасында «толу кемістігінің» пайда болуы,

· асқазанның ішкі шекарасының өзгеріп, қисайуы,

· шырышты қабатының қалыпты көрінісінің бұзылуы,

· ісік орналасқан жерде, асқазан тіндерінің қозғалысының жоғалуы.

Асқазан қабырғасындағы «т олу кемістігі» – деп, асқазан қуысына қарай шығып тұрған экзофитті ісіктердің ақшыл көлеңкесін айтады, оның шекарасы тегіс келмейді. Ал ісік эндофитті ойық жаралы болса, онда ісіктің дәл ортасында дөңгелек ақшыл көлеңке көрініп, жағалары білеуленіп шығып тұрады.

Асқазанның шырышты қабаты экзофитті ісіктерде, оның кіші және үлкен иіндерінде, шырышты қабатының бедері өзгеріп, тербелістің болмауы және иіндердің жиырылып, тартылуы байқалады және де олардың параллелді сызық тәрізді өзектері білінбей, тұтастығы үзіліп, немесе ирелеңдеген жолақты көлеңкелер анықталады..

Ал эндофитті ісіктер асқазан қуысын сақина тәрізді етіп қысып, оны кішірейтіп, тарылтады. Кейде ойық жаралы жайылмалы ракта асқазан шырышты қабатының бедері үзіліп, ортасында асқазан қабырғасынан өтіп кетпейтін кішігірім ойыс көрінеді. Осылай анықталатын рентген көрінісі асқазан рагының кіші иінінде айқын болады.

Эндоскопиялық тексеру кезінде асқазанға гастроскопия кешенді диагностикалық әдістердің ең шешушісі ретінде қолданылады. Бұл тәсілмен  асқазанның ішкі көрінісін, әсіресе, рак ауруының ерте өсу кезеңдерінде, ісіктің бет-пішінін, көлемін, орналасқан жерін  анықтауға болады. Асқазанды гастроскоппен көрген кезде міндетті түрде ісік жатқан жерден ет кесіп (биопсия), немесе щетка арқылы ісік бетінен шығындыны, аз дегенде  4-6 күдікті деген жерден алу керек. Асқазанның жайылмалы ісік түрінде биопсия алу қиындау болады, сондықтан  хромогастроскопияны  қолданады.

Эндоскопиялық зерттеу өте құнды, оның  90% аса жағдайда асқазанды тексеру нәтижелі болады. Сондықтанқазіргі таңда диспансерлік бақылау мен тексеру жұмыстарын,  ең алдымен қауіп-қатерлі топтар арасында жүргізу басты мақсаттардың бірі болып саналуда. Осы топқа жататын адамдарды анықтап, оларға кімдер жататынын білу қажет.

Олар:

· асқазан ісік алды ауруларымен ауыратындар,

· жайылмалы ракпен ауырғандардың жақын туыстары мен қандас бауырлары,

· асқазан сөлінде қышқылдары төмендеген, 50 жастан асқандар,

· асқазанда жұқпалы бактерия  Helicobacter Pylori барлар.

· асқазан ауруына шағымданатындар.

Асқазан рагын е мдеу әдістері

Асқазан рагынан мүлдем жазылып шығуға болады, егер ауруларға ерте өсу кезеңінде радикальды операция жасалынса. Асқазан рагына қалыптасқан типтегі радикальды операциялар жасалынады. Оларға  субтотальді резекция мен гастроэктомия жатады. Субтотальды резекция ісіктің экзофитті түрінде, ал гастроэктомия -жайылмалы ісікте қолданады. Бұл операциялар асқазан рагында «стандартты хирургиялық тәсілдер» болып саналады. Сондықтан асқазан рагында осы операциялардан  көлемі кішірейтілген нұсқадағысын жасауға болмайды, себебі рак клеткалары, оның анатомиялық  көрініп тұрған жерінен, жоғары 7-10, ал  төмен қарай – 3-5 см-дей қашықтыққа тарап жайылып кетеді және рак түйіні бірнеше жерден шығады (мульти центрлі өсу).

Соңғы жылдары  стандартты операцияларға қарсы медициналық көрсеткіштер болып, рак ерте өсу кезеңінде анықталса, онда көлемі кіші операциялар жасалынуда, тіпті, эндоскопиялық жолмен де мүшедегі өсінділер сылынады.

Субтотальды резекция жасау кезінде – асқазанның кіші иіні, өңештен 1,0-1,5 см-дей қашықтықта, ал үлкен иін – көк бауырдың төменгі полюс деңгейіне сәйкес, осы екі нүктені қосатын сызық бойымен,  ал дистальды бағытта асқазан қыспағынан 1,0-1,5 см-дей төмен кесіліп, оларға қоса үлкен және кіші шарбы май, сол жақ асқазан артериясы шыға беріс жерінде, барлық бассейіндегі лимфа бездер міндетті түрде бір блокпен сылынады. Бірақ, асқазан рагының лимфа жүйесімен таралу ерекшелігіне қарай, соңғы жылдары іш қуысы мен ішперде артында орналасқан, ұйқы без, ұйқы без – ұлтабар, қолқа тамыр айналасындағы  2-3 деңгейдегі лимфа бездерінде қоса сылынуда.  Бұл операцияларды кеңейтілген лимфодиссекция дейді. Жапонияда бұл операция нақты қалыптасқан, ал енді Ресейде, Еуропада және Қазақстанда біртіндеп қолданыс табуда.

Субтотальды резекциядан кейін, ас қорыту жолын қалыптастыру үшін, асқазан қалдығымен ащы ішекті Бильрот-2 тәсілімен, ал гастроэктомиядан соң, өңешпен ұлтабарды, көпшілігінде ащы ішекпен қосып жалғастырады.  Кейінгі кездерде көптеген емдеу орындарында рефлюкстерге қарсы Я.Д. Витебский тәсілімен анастомоз салу орындалып жүр. Операцияның мәні -  өтті асқазанға, өңешке өткізбеу, сол үшін жіңішке ішек (ащы) көлденең бағытта кесіліп, жалғанады. Егер ұлтабар ұзын болса онда Бильрот-1 әдісімен, ол тікелей асқазанмен жалғасады, бұл физиологиялық тұрғыдан ыңғайлы әдіс болып саналады. Бірақта, оны кез келген жағдайда орындау, хирургиялық радикализм қағидасына сәйкес келмейді.

Асқазанның кардиальді (проксимальді) резекциясы экзофитті ісікте, оның төменгі деңгейі асқазан бұрышынан аспаған кезде қолданады. Проксимальді бағытта - ісік шетінен 3-5 см. қашықтықта жоғары қарай өңешті содан соң  дистальды бағытта - бүкіл кіші иінді, алдыңғы, артқы қабырғасын ісіктің төменгі деңгейінен 5см қашықтықта қоса кесіліп, сылынады..

Гастроэктомия – асқазанды тұтас сылу ісіктің жайылмалы түрінде және экзофитті ісіктер егер асқазан бұрышын екі жағында зақымдағанда  қолданады. Асқазан жоғарыдан өңеш, төменде ұлтабар деңгейінде кесіліп,  үлкен және кіші шарбы майлар операцияға қосылып алынады.

Қоспалы операциялар - ісік көрші мүшелерге өткен кезде пайдаланады. Бұл кезде, асқазанмен қоса жарақаттанған мүше де сылынады. Кардий рагында көк бауыр аймағында орналасқан лимфа бездерінде жиі бөгелме ісіктер  болғандықтан, оны да қоса сылып алады.

Паллиативті операциялар асқынған асқазан рагында қолданады, оларға жататындар:

· паллиативті асқазан резекциясы,

· асқазанды  айналмалы ішекпен жалғау (гастроэнтероанастомоз),

· кардийге интубация жасау,

· асқазанға не ішекке жасанды жыланкөз  жасау.

Паллиативті асқазан резекциясы, ісікті техникалық жеңіл сылу жағдайында, кеңейтілген радикальды операция өмірге қауіпті кездерде және аурудың хал-ахуалы шартты түрде нашар болғанда ғана қолданады.

Егер операциядан кейін адьювантты химиотерапия жүргізілсе  аурудың өмір сүру мерзімі біраз айға ұзарады.

Гастроэнтероанастомоз – асқазанның қыспағы   тарылып, мүлдем жабылғанда, қолданады. Бұл айналмалы көлденең тоқ ішек алдында не артында асқазан мен ішекті ұштастыру (анастомоз) операциясы, жалғасқан ішектің өрлеме және төмен түскен өрімінің арасына Браун анастомозын салу арқылы орындалады. Осындай операциядан кейін, науқасты мазалайтын  құсық кетеді, ауру біраз жеңілденіп, жағдайы жақсарып  қалады.

Дисфагияныжою мақсатында, не оны жеңілдету үшін кардий қыспағын  кеңейтеді, немесе асқазанға жасанды жыланкөз жасайды.

Сонымен осы көрсетілген радикальды операциялар неғұрлым ертерек қолданса нәтиже соғұрлым  тиімді келеді.

Асқазан рагын сәуле және химиотерапиямен емдеу жолдары

Сәулемен емдеу  әдісі жеке, дара түрінде мүлдем қолданбайды, себебі бұл емнен кейін асқынулар жиі кездеседі, ал емдік нәтиже - өте төмен. Көптеген елдерде қазір бұл тәсіл операциядан кейін рактың ІІІ өсу дәрежесінде қолдануда, бірақ емдік нәтижесі қанағаттанарлық емес..

Химиотерапия сәулеге қарағанда емдік қасиеті жоғары. 15-25% емделген ауруларда (5-фторурацил, фторафур, митомицин С, доксорубицин) уақытша емдік әсер байқалады; егер дәрілер қосарланып бірнеше түрі қолданса, онда емдік нәтиже жоғарлайды да, науқастың –өмірі 6-7 айға  ұзарады. Осындай оң нәтижелерді -  ҒАМ (фторурацил, адриамицин, митомицин С), ҒАР (фторурацил, адриамицин, цисплатин), ELF (этопозид, лейковорин, фторурацил) үлгілерінен кейін байқауға  болады. Кейінгі кезде, жаңа үлгіде – иринотекан, УФТ, S-1 деген дәрілер қолданылып, олардан  20-24% жағдайында оң нәтиже болған.. Доцетаксел қолданғанда науқастың өмірі 7-8 айға ұзарған.

Химиялық дәрілерді көбінесе, операциямен қосарлап беруге болады, бірақ  ісіктің  өте қатерлі түрінде  химиотерапиядан басқа ем қолданылмайды.

Асқазан рагын емдеу жолдарының  нәтижелері

Асқазанға радикальды операция І өсу кезеңінде жасалынса, онда науқастың бес жылдық өмір сүру көрсеткіші  87-100% жетеді, ал  ІІ өсу сатысында – 70-80%, ал  ІІІ –сатысында  20% тең болады.

Лимфа бездерінде бөгелме ісік жоқ болса, онда операциядан кейін 50-60% адамдар бес жыл өмір сүреді, ал бөгелме ісік болса, бұл көрсеткіш (10-20%) үш есе төмендейді. –Нәтиже жалпы эндофитті ракта және егер дерт мүшенің сыртына шығып кетсе, асқазанның жоғарғы бөліктерінде орналасса емдік қасиет төмендейді. Қосарлы операциялардан кейін - 20-30%-дай емдік нәтижеге жетуге болады.

Асқазан рагының асқынған түрінде науқастың орташа өмір сүруі 4-5 айға жетеді. Химиотерапиялық әдістен кейін, 15-40% ауруларда олардың  өмірін, 10-12 айға созуға болады. Ал кейбір кездерде, ісікке паллиативті операция жасалып, химиотерапия қолданса,  бұл мерзім 2-3 жылға жетуі мүмкін.

Асқазан рагымен ауырған адамдардың еңбекке жарамдылығы мен реабилитациясы

Еңбекке жарамдылық науқас ісігінің  өсу дәрежесіне және ем жүргізілген кездегі оның  хал-ахуалына байланысты. Радикалды операция жасалғандар 2 немесе 3 мүгедектік топқа жатады, сөйтіп олар 1-2 жылдан кейін қайтадан комиссиядан өтеді.  Ал енді бөгелме ісіктер пайда болып, ісік қайта өссе, (рецидив) оларға  І- топтық мүгедектік беріледі.

Химиотерапия алатындар, ем кезінде ешқандай еңбекке жарамайды. Егер бөгелме ісіктер жоқ болса, ісік қайта өспесе, онда басқарушы қызметте, немесе есеп-санақ, ой жұмыстарында істей алады. Ыстық цехтарда жұмыс істеу, ауыр физикалық жұмыстарды орындау қарсы көрсеткіш болып есептеледі.   Диспансерлік бақылау. Бірінші жылдың ішінде әр үш айда бір рет, екінші жылда әр алты айда, үшінші жылдан бастап, әр жылда бір рет диспансерлік тексеру қажет (ультрадыбысқа, рентгенге түсіру).

Санаторлы - курортты емді –науқас адамның. хал-жағдайы жақсы болып, ауру  болжамы  дұрыс болған жағдайларда, жергілікті жерлердегі і жүргізуге болады. Бірақ, барлық физиотерапиялық емдер қарсы көрсеткіш болып саналады.

Дәріс қорытындысы:

1. Қазақстанда жиілігі бойынша жалпы және ер адамдарда асқазан рагы екінші, ал әйелдерде - төртінші орында түр.  

2. Қазақстан бойынша орташа асқазан рагының аурушаңдық көрсеткіші 18,3%ооо.

3. Асқазан рагының ең жоғарғы аурушаңдық көрсеткіші Қазақстанның Шығыс (24,6%ооо), Орталық (21,8%ооо) және Солтүстік (16,8%ооо) өңірінде және Алматы (19,2%ооо)  мен Астана (19,0%ооо)  қалаларында  анықталса, ең төменгі көрсеткіші Оңтүстік аймақта (14,4%ооо) тіркелген.

4. Асқазан ісік алды ауруларына -  созылмалы семіген гастрит, шырышты қабатындағы түймешік және түймешіктер, асқазан созылмалы ойық жарасы және Менетрие ауруы мен пернициозды қан аздық, оған қоса асқазан резекциясынан кейінгі  созылмалы гастриттер жатады.

5. Ісік ауруын туғызатын себептердің бірі Helicobacter Pylori, және де әр түрлі тағаммен бірге түсетін  канцерогендік заттар мен нитрозаминдер,

6. Ішкі канцерогендер - екіншілік өт қышқылы,

7. Арақтың, ас тұзының артық мөлшерде асқазанда болуы,

8. Жайылмалы асқазан рагында тамақтың қатысы зор, әсіресе, ондағы канцерогендік заттардың ықпалы шешуші рөл атқарады. Ұлтабардан өт қышқылының асқазанға түсуі ісіктің бұл түрінде әсері үлкен

9. Эндофитті өніп-өсетін ісіктер, экзофитті түріне  қарағанда ерте, жиі және тез бөгелме ісіктер береді; ісіктің бұл түрі емдеуге қолайсыз келеді,

10. Қауіп-қатерлі топтағы адамдарды анықтап, оларды бақылау, асқазан рагын болдырмау шараларының бірі болып саналады.

11. Асқазан рагының белгілері өте көп және олар бұл мүшедегі бірқатар ауруларға ұқсас келеді

12. Асқазан рагын ең тиімді анықтау жолдарына  рентгенологиялық және эндоскопиялық әдістер жатады.;

13. Эндоскопиялық тексеріс кезінде тек қана көзбен көріп қана қоймай гистологиялық зерттеу үшін материал (биопсия) алуға болады.

14. Асқазан рагының толық емделу жолы тек хирургиялық әдіс – субтотальды  реакция мен  гастроэктомия жатады.

15. Химиотерапия уақытша емдік нәтиже береді,

16. Асқазан рагымен аурған науқастың  5 жылдық өмір сүру көрсеткіші І өсу дәрежесінде 87-100% жетсе, ІІ –кезеңінде  70-80% болып, ал  ІІІ- сатысында  - 20%-дан аспайды.

№4- дәріс

Өкпе рагы

Кіріспе. Өкпе рагы - өте жиі кездесетін дерт. Жер шарының дамыған елдерінде қазір бұл ауру медициналық проблемадан әлеуметтік проблемаға ауысып отыр. Аурудың жиіленуіне қоршаған ортаның ластануы, адам баласының жағымсыз әдеттері, оның ішінде темекі тартуы өкпе рагымен ауырғандар арасында жиі кездесуде. Қазақстанда өкпе рагы, басқа елдердегідей, жиілігі жөнінен қатерлі ісіктердің ішінде ең бірінші орын алуда.  Сонымен қоса өкпе рагын алғашқы даму сатысында анықтау едәуір қиын болуында, оның себебі көпке дейін өкпе рагы ауру адамды ешқандай мазаламайды, ал мазалағанның өзінде де клиникалық белгісі сан алуан болып келуінде. Осы уақытқа дейін өкпе рагына тән белгі біркелкі емес, сондықтан да дәрігерлерде диагностикалық қателіктер көп кездесуінде. Тағы бір мәселе, ол өкпе құрылысындағы ауа жүретін жолдардың ішкі көрінісінің ерекшелігінде, осыған байланысты көптеген жағдайда аурудың табиғатын ашу оңайға түспеуін де, қолданылатын тәсілдер бронхоскопия және бронхография маңызды рөл атқарғанмен, олардың өзі де бір жағынан оңай әдіс емес, екінші жағынан бірнеше мамандардың қатысуын талап етеді (рентгенолог, хирург, онколог, терапевт, пульмонолог т.б.). Өкпе рагын емдеуде күрделі мәселе, ал емдік нәтиже, өкінішке орай оған көңіл толмайды, ал сақтану шаралары, тиімді болғанымен, оларды іс жүзінде орындау көптеген қиындықтарды тудыруда.

Өкпенің клиникалық анатомиясы

Өкпе қос мүше, оның о ң жағында - жоғарғы, ортаңғы және төменгі, ал сол жағында - жоғарғы және төменгі бөліктері бар. Оң жақ өкпеде оның жоғарғы бөлігінде үш сегмент бар: жоғарғы (1), артқы (2) және алдыңғы (3), ал осындай бөліктің сол жағында да үш сегмент бар, бірақта ортаңғы бөліктің сегменті бронхы жоғарғы бөлік бронхынан бөлінетіндіктен, жеке бөлік болмай, тілдік  сегменттерден құралады да, ішкі (4) және сыртқы (5)болып бөлінеді. Бұл сегменттер оң жақ өкпенің ортаңғы бөлігіндегі ішкі (4) және сыртқы (5) сегменттерге сәйкес келеді. Төменгі бөліктерде жоғарғы (5), ішкі (7), алдыңғы (8), сыртқы (9) және артқы (10(сегменттерден құралады да, өкпе қап қуысында орналасады.  Өкпе бөліктері өзара өзекті бос қуыстар арқылы бір-бірімен бөлініп тұрады. Осындай қуыстар оң жақтан ортаңғы бөлікті төменгі бөліктен бөліп тұрады (мұны «қисық қуыс» дейді), ал сол жақтан осындай қуыс үстіңгіні төменгі бөліктен бөледі. Оң жақтағы үстіңгі бөлік ортаңғы бөліктен «көлденең қуыс» арқылы бөлінеді, ол рентгенде өкпе тамырынан төс сүйегіне шейін білініп тұрады; ал сол жақтағы осындай қуыс көк еттің ең үстіңгі жағынан өкпе тамырының ортасынан омыртқаға өтіп жатады.

Өкпедегі анатомиялық құрылыстарды  рентгенмен тексеріп көргенде, олардың  көріністері, өкпе рагында мүлдем өзгеріп кетеді. Осы өзгерістер арқылы ісіктің орналасқан жерін және оның табиғатын анықтауға болады.

Сегменттер деп өкпенің өз алдына бөлек тамырлары бар бөліктерді айтады. Сегмент бет пішіні жөнінен пирамидаға ұқсайды; оның ұшы өкпе тамырына, ал негізі - өкпе қаппен шектеседі. Бөліктердің және сегменттердің шекаралары қалыпты жағдайда рентгенде білінбейді, олар тек туберкулезде, қабыну, бронхоэктазды ауруларында және өкпе рагында айқындала түседі.

Ө кпе бронхтары, кеңірдектен негізгі оң және сол жақ болып екіге бөлінеді. Сол жақтағы бронх ұзынырақ және жіңішке болып, ал оң жақтағысы – қысқа және кең боп келеді. Осы екеуінің таралған жері 70⁰ бұрыш құрайды, оны бифуркация (бронх айырығы) дейді. Егер бұрыш бұдан үлкейіп, 90⁰-ға жетсе, онда осы бұрыштағы лимфа бездері бөгелме ісікпен зақымданған  болып есептелінеді. Оң жақ негізгі бронхтан жоғарғы бөлім бронхысы шығады, ал осы жерден 1,0-1,5см төмен ортаңғы бөлім бронхысы болып созылады (1-сурет). Бөлім бронхтарынан сегмент бронхтары шығады. Негізгі және бөлім бронхтары томограммада  айқын білінеді. Бронх ішінен және сыртынан шыққан ісіктерде бронхтың қуысы тарылып, бітеледі, бронх жолдары қисаяды, не келтенеді.